Μέσα στα δυο πρώτα χρόνια από τη θέσπιση του Μνημονίου που σημάδεψε το τέλος της Ελληνικής Δημοκρατίας όπως τη γνωρίσαμε μετά το 1974, η Ιστορία φάνηκε επανειλημμένα να επιταχύνει το βήμα της. Απεργίες, διαδηλώσεις και μαζικές συγκρούσεις, μια έρπουσα λαϊκή εξέγερση που ανέτρεψε μια κυβέρνηση, μια αμφίπλευρη ριζοσπαστικοποίηση ελπιδοφόρα και σκοτεινή, καθώς η μπίλια εξακολουθεί να γυρίζει και δεν είναι ακόμη σαφές αν θα κάτσει σε μια νέα μεταπολίτευση ή σε μια νέα 4η Αυγούστου. Η λαϊκή οργή φουσκώνει και ξεφουσκώνει, με την αρχική προσδοκία ενός μετεκλογικού «θερμού φθινοπώρου» να παραχωρεί τελικά τη θέση της στην πιο καταθλιπτική, ηττοπαθή κοινωνική ειρήνη των τελευταίων δεκαετιών. Οι προτροπές για αντίσταση σ’ ένα μέλλον που προδιαγράφεται όλο και πιο ζοφερό (1), η επίκληση των στίχων του 1973 που καθαγίασε η μεταπολιτευτική αισιοδοξία (2), οι προειδοποιήσεις γι’ αυτό που έτσι κι αλλιώς το ξέρουν όλοι (3-4), ο ευρηματικός βανδαλισμός (5) δείχνουν ν’ απευθύνονται στο κενό.
Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά σημερινό. Πριν από τον Δεκέμβρη του 2008, πριν από την άνοιξη των αγανακτισμένων του 2011, η ίδια υπόκωφη μουγκαμάρα επικρατούσε, όπως μας υπενθυμίζουν οι τοίχοι της εποχής. Καθώς η ιστορία των τελευταίων χρόνων συντίθεται από αλλεπάλληλα κύματα αντιλαϊκών μέτρων που η κοινωνική αντίσταση καταφέρνει ενίοτε ν’ αναχαιτίσει προσωρινά μόνο, οι παραμονές κάθε έκρηξης βιώνονται κατά κανόνα ως η επαύριος μιας ακόμα ήττας: την άνοιξη του 2007 ήταν η ψήφιση του νόμου Γιαννάκου και το μακελειό της 8ης Μαρτίου στο Σύνταγμα (6), το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς ο συνταξιούχος του Χαλανδρίου είχε πια δοκιμάσει στην πλάτη του τις καραμανλικές «αναμορφώσεις» του ασφαλιστικού (7), το 2009 οι ψευδαισθήσεις μιας εφόδου στον ουρανό ακυρώνονταν από τη συντηρητική μετατόπιση του «μεσαίου χώρου» (9), το φθινόπωρο του 2010 οι εργατικές αντιστάσεις κατέρρεαν μπροστά στην αποφασιστικότητα της κυβέρνησης Παπανδρέου (8). Το τελικό διακύβευμα δεν είναι πάντως καθόλου μικρό, όπως κάποιοι προειδοποιούσαν ήδη από τα τέλη της περασμένης δεκαετίας (10-12).
Αναπροσαρμοζόμενα οράματα
Αθήνα, Σεπτέμβριος 2009. Το στίκερ είναι παλιωμένο, άρα κολλήθηκε αρκετό καιρό πριν – λίγο πριν ή λίγο μετά τον Δεκέμβρη. Η αντίστιξη επαναστατικού οράματος και ρεαλιστικής προσαρμογής στο πραγματικό επίπεδο της ταξικής πάλης είναι κάτι παραπάνω από εύγλωττη: κόντρα στη διάχυτη «προεπαναστατική» ψευδαίσθηση των ημερών, το Σωματείο Σερβιτόρων-Μαγείρων, αυτόνομο συνδικάτο που μάχεται στον κατεξοχήν εξατομικευμένο κι ελαστικοποιημένο εργασιακό κλάδο της εστίασης, αναλαμβάνει να θυμίσει σε φίλους και συντρόφους τα ουσιαστικά διακυβεύματα της συγκυρίας. Προειδοποίηση σχεδόν προφητική, καθώς δεν ήταν μακριά η εποχή που, με τη μετωπική «μνημονιακή» επίθεση του κεφαλαίου ενάντια στον κόσμο της εργασίας, τα ίδια «αυτονόητα» θα ξαναγίνονταν ζητούμενο ακόμη και για κείνους που τα θεωρούσαν εκ των πραγμάτων δεδομένα.
