Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά κάποιοι, και σοβαροί μάλιστα, έδωσαν το Οσκαρ καλύτερης ταινίας και κάμποσα άλλα ακόμα (κυρίως ερμηνειών) σε μια ταινία που δεν έκανε την πρεμιέρα της στη Βενετία, όπως σφόδρα επιθυμούσε ο διευθυντής της, ο Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, αλλά προτίμησε πρώτα το διακριτικό φεστιβάλ-μπουτίκ στο Telluride του Κολοράντο και μετά αυτό του Τορόντο (5-15 Σεπτεμβρίου).
Πρόκειται για την τρίτη ταινία του Βρετανού εικαστικού που έγινε σκηνοθέτης Στιβ ΜακΚουίν («Hunger», 2008 και «Shame», 2011). Ο τίτλος της «12 χρόνια σκλάβος» (12 Years a slave) είναι καθαρότατος. Βασίζεται στα απομνημονεύματα του Σόλομον Νόρθαπ (τα σύστησε με επιμονή στον ΜακΚουίν η σύζυγός του), στα οποία διηγείται τη συνταρακτική ιστορία του. Αυτός ο μαύρος, γεννημένος ελεύθερος, που ζούσε με την οικογένειά του στη Νέα Υόρκη με σχετική οικονομική άνεση, το 1841 εξαπατήθηκε, ναρκώθηκε, απήχθη και πουλήθηκε σκλάβος. Μετά από πολλά χρόνια και δικαστικές περιπέτειες αφέθηκε ελεύθερος και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών.
Ο Στιβ ΜακΚουίν στη συνέντευξη Τύπου στο Τορόντο συνέκρινε το βιβλίο του Νόρθαπ με το «Ημερολόγιο της Αννας Φρανκ». Αποφάσισε, όπως είπε, «να βυθίσει τους ανθρώπους στις εικόνες της δουλείας». Και τα κατάφερε τόσο καλά που πολλοί θεατές δεν άντεξαν και βγήκαν από την αίθουσα. Οι σκηνές αφόρητης βίας βρήκαν υπερασπιστές τον πρωταγωνιστή της, Τσιγουετέλ Ετζιοφόρ («αν δεν δείχναμε με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία του Νόρθαπ, θα ήταν προσβολή στον ίδιο και την οικογένειά του»), αλλά και τον αγαπημένο ηθοποιό τού Στιβ ΜακΚουίν και πρωταγωνιστή τού «Shame» Μάικλ Φασμπέντερ, που παίζει εδώ το δεύτερο σκληρό αφεντικό τού Σόλομον (το πρώτο, ελαφρώς προοδευτικότερο, ερμηνεύει ο ανερχόμενος Βρετανός Μπένεντικτ Κάμπερμπατς).
«Η ιστορία δεν μας άφηνε περιθώρια», δήλωσε ο Φασμπέντερ. «Είναι αυτή που είναι. Θα ήταν απάτη αν προσπαθούσαμε να την πασπαλίσουμε με ζάχαρη». Και ο σκηνοθέτης συμπλήρωσε για όσους η ταινία τους ανακατεύει το στομάχι: «Από την υποδοχή του κοινού στο Τορόντο φάνηκε ότι ο κόσμος θέλει τον ρεαλισμό. Ολοι εδώ είναι ενήλικες, μπορούν να διαχειριστούν τη βία της ταινίας. Κι εμείς ήμασταν αποφασισμένοι να κάνουμε κάτι που θεωρούσαμε αναγκαίο».
Αλλωστε, για τον σπουδαίο σκηνοθέτη τα «12 χρόνια σκλάβος» πάνε πέρα από το θέμα της δουλείας και της φυλής. «Είναι μια ταινία για την αγάπη», ξεκαθάρισε. «Μια συζήτηση πάνω στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ο ήρωας δίνει μια μάχη για την ψυχή και το πνεύμα του. Είναι ένας πολύ ήσυχος πόλεμος, αλλά δεν παύει να είναι πόλεμος».
Οσο για την εκλεπτυσμένη και εικαστική αισθητική του, τόσο χαρακτηριστική στις προηγούμενες ταινίες του, τώρα ο ΜακΚουίν την άφησε πίσω του. Εθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία της ιστορίας και του ήρωά του.
Επιμ.: Β.Γεωργ.
