Του Δημήτρη Αρβανιτάκη*

Εκείνο το απόγευμα, βλέποντας το «διάγγελμα» του κυβερνητικού εκπροσώπου, σκέφτηκα ότι αυτό θα έπρεπε να διδάσκεται -με ήχο και εικόνα- στα σχολεία μιας άλλης κοινωνίας, στο μάθημα της Αγωγής του πολίτη και στο κεφάλαιο με τον τίτλο: «Να τι δεν είναι η δημοκρατία». Υφος προκλητικό, ψέματα ανάκατα με συκοφαντίες, ισοπεδωτικός λόγος, εκχυδαϊσμένος ορθολογισμός, κορόνες υπέρ του «δημοσίου συμφέροντος» και το διά ταύτα: «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Κάποιος μπορεί να το έλεγε αυτό καρικατούρα δικτατορίσκου.

Τα υπόλοιπα τα γνωρίζουμε. Γράφτηκε, ειπώθηκε, συζητήθηκε κατά κόρον, και δικαίως: η προκλητική καταστροφή της ΕΡΤ, δίχως να είναι το μόνο, είναι το πιο εκφραστικό, το πιο συμβολικό παράδειγμα της φιλοσοφίας αυτής της δράκας που εξουσιάζει την κοινωνία ερήμην όλων των θεσμών: δίχως φύλλο συκής. Μιας εξουσίας που είναι όχι μόνο ο τυφλός υπηρέτης μιας θανατηφόρας οικονομικής πολιτικής, αλλά και ο εκ πεποιθήσεως εκφραστής μιας νέας απολύτως αντιδημοκρατικής φιλοσοφίας. Συκοφάντηση, μηχανορραφίες, ψέματα και απατηλές εικόνες, επιστρατεύσεις, καταιγιστική τρομοκρατία, πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, κατάργηση κάθε ελέγχου. Ολα αυτά δεν πρέπει να ιδωθούν ως εξαιρέσεις. Είναι ο κανόνας, ο κώδικας της νέας πολιτικής, τα εργαλεία διαπαιδαγώγησης της μελλοντικής κοινωνίας. Γιατί η πολιτική είναι παιδαγωγία και ο τρόμος διαμορφώνει συνειδήσεις.

Αλλά, αν η καταστροφή της ΕΡΤ υπήρξε το συμβολικό χτύπημα μιας εξουσίας που δείχνει ότι αισθάνεται κυρίαρχη, ποια υπήρξε η απάντηση της κοινωνίας; Αυτό πρέπει επίσης να ειπωθεί με το όνομά του: η κοινωνία δεν αγκάλιασε το πρόβλημα στον βαθμό που θα του άξιζε. Ακριβώς για τον συμβολικό χαρακτήρα που είχε. Η συμμετοχή του κόσμου στις εκδηλώσεις, όσο κι αν ήταν εντυπωσιακή, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό, περιορίστηκε εκεί. Οφείλεται στο ότι η ΕΡΤ στη συνείδηση της κοινωνίας ήταν ταυτισμένη, τουλάχιστον όσον αφορά την ειδησεογραφία, με την εξουσία; Οφείλεται στην κόπωση της κοινωνίας; Οφείλεται στη δυνατότητα της εξουσίας να ασκεί εξαιρετικά αποτελεσματικά την προπαγάνδα της μέσα από τα σύμμαχά της μέσα ενημέρωσης; Οφείλεται στη γενικότερη -και παλαιότερη- απίσχνανση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της αρχής της συλλογικότητας; Οφείλεται στην αδυναμία της Αριστεράς να διεισδύσει στην κοινωνία με πειστικό πολιτικό λόγο; Οφείλεται το δίχως άλλο σε όλα αυτά, στον έναν ή τον άλλον βαθμό. Η κοινωνία, εμείς δηλαδή, αν μιλάμε για τη δημιουργία ενός κύματος αντίστασης, θα χρειαζόταν να κάνει ένα βήμα παραπάνω για τη συνειδητοποίηση του προβλήματος. Να αντιληφθεί, πρώτον, τη συμβολική του σημασία, αλλά και να αισθανθεί αλληλέγγυα απέναντι στους χιλιάδες εργαζομένους που πετάχτηκαν στον δρόμο. Οι ιδέες, μην το ξεχνάμε, έχουν μία πολύ πραγματική, πολύ «υλική» βάση: η μοίρα του ενός είναι και μοίρα του άλλου… Δεν τα είχε πει αυτά ο Μπρεχτ;

Οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ, απειθαρχώντας στην εξόφθαλμη παρανομία των κυβερνώντων, κατόρθωσαν να κρατήσουν τη φωνή τους ανοιχτή, να εξευτελίσουν τους κρατούντες, να αναδείξουν το πρόβλημα ως πρόβλημα δημοκρατίας, να το διεθνοποιήσουν, να προκαλέσουν ένα -έστω και περιορισμένο- πολιτικό γεγονός. Αλλά νομίζω ότι οι εργαζόμενοι τώρα μοιάζει να έχουν παγιδευτεί. Ο αγώνας τους δεν μπόρεσε να αποτρέψει τους σχεδιασμούς της εξουσίας, με αποτέλεσμα σήμερα, εδώ και κάποιον καιρό μάλιστα, να μοιάζει αδιέξοδος. Ενας αγώνας, έστω και χαμένος, είναι πάντα ένας αγώνας που δόθηκε: θα συμφωνήσουμε. Η συνείδηση χτίζεται με νίκες και με ήττες, ο δρόμος δεν είναι προβλέψιμος, η εμπειρία θα οδηγήσει στην ποιοτική αλλαγή –αν αυτό γίνει. Αλλά σήμερα είναι ανάγκη για μια βαθύτερη επεξεργασία των εργαλείων των κοινωνικών αγώνων. Η επανανακάλυψη της πολιτικής και η διαδικασία της πολιτικοποίησης είναι ακόμα τώρα, κυρίως τώρα, ζητούμενο.

………………………………………………………………………………………………………

* Ιστορικός