ΒΕΛΓΙΟ Της Ελενας Γαλανοπούλου

 

Λίγο πριν καταφτάσει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τις πολυαναμενόμενες θεατρικές του παραστάσεις (14, 15 και 18 Νοεμβρίου) συναντήσαμε τον Γιαν Φαμπρ στη χώρα του, το Βέλγιο. Ο ρηξικέλευθος καλλιτέχνης, που καταφέρνει να είναι εξίσου σπουδαίος εικαστικός, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και χορογράφος, μοιάζει να επιτυγχάνει μια δύσκολη ισορροπία.

 

 

Απολαμβάνει την καταξίωση και την κοινή αποδοχή αλλά και δέχεται την αμφισβήτηση, την κριτική ακόμη και επιθέσεις.

 

Στα 54 χρόνια του και έχοντας κλείσει τουλάχιστον τριάντα χρόνια δημιουργίας, δεν παύει να προκαλεί, χωρίς, όπως εξηγεί, «η πρόκληση για την πρόκληση» να αποτελεί ζητούμενό του. «Εχω ανήσυχο σώμα και μυαλό. Ουσιαστικά έγινα καλλιτέχνης επειδή ήμουν περίεργος και ήθελα να ψάχνω πράγματα», μας εκμυστηρεύεται.

 

Εκθέτει δίπλα στον Ρούμπενς

 

Εδώ που τα λέμε, με μόνο όπλο την πρόκληση δεν φτάνεις πολύ μακριά. Και ο Γιαν Φαμπρ έχει καταφέρει ήδη πολλά. Στο Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών στις Βρυξέλλες, ακριβώς δίπλα στις πολυτελείς ψηλοτάβανες αίθουσες που φιλοξενούν εμβληματικών διαστάσεων έργα του Ρούμπενς από τον 17ο αιώνα, ένα δωμάτιο –με πολύ πιο σύγχρονη όψη– φιλοξενεί τριάντα έξι αυτοπροσωπογραφίες-προτομές του σε μπρούντζο και κερί παρατεταγμένες μετωπικά.

 

Στην έκθεση «Chapters I-XVII Waxes and Bronzes» (έως 27 Ιανουαρίου 2013) το πρόσωπο του καλλιτέχνη παρουσιάζεται άλλοτε νέο κι άλλοτε πολύ γερασμένο με κέρατα ταράνδου και αυτιά γαϊδάρου, φορώντας μικροσκοπικά γυαλάκια ή μεγάλα γυαλιά ηλίου, άλλοτε βγάζοντας προκλητικά γλώσσα σαν άλλος ροκ σταρ και άλλοτε στεκόμενος με υπερβολική σοβαρότητα και με μουστάκι.

 

Ο Φαμπρ έχει ήδη πετύχει να ανοίξουν για εκείνον οι πύλες του Λούβρου (2008), τώρα βρίσκεται στο Βασιλικό Μουσείο της χώρας του. Κι όμως δεν αλλάζει για την περίσταση τα συστατικά της τέχνης του. «Σαρκασμός» είναι η λέξη-κλειδί για την ανάγνωση της έκθεσης.

 

Γιατί τόσα πολλά δικά του πορτρέτα; Ερωτας με τον εαυτό του ή απλά μάρκετινγκ; «Μεγάλωσα στην Αμβέρσα δίπλα στο «Σπίτι του Ρούμπενς». Εχω «κλέψει» στοιχεία από όλους τους μεγάλους δασκάλους της φλαμανδικής σχολής, στην οποία οι αυτοπροσωπογραφίες είναι κοινός τόπος. Νιώθω κι εγώ μέρος της και συνεχιστής της», μας λέει.

 

Η τετράωρη performance «H δύναμη της θεατρικής τρέλας» (14, 15 Νοεμβρίου, Μέγαρο) έχει πρώτη ύλη της τον Βάγκνερ, τον Στράους, τον Μπιζέ. Οι θεατές θα έρχονται και θα φεύγουν σε όλη της τη διάρκεια κατά βούληση.

 

«Εχει να κάνει περισσότερο με τη σχέση μεταξύ κλασικής ζωγραφικής, κλασικού τρόπου παιξίματος στο θέατρο και τη σχέση μεταξύ ψευδαίσθησης και πραγματικότητας», μας εξηγεί.

 

Είναι η πρώτη παράσταση που τον καθιέρωσε διεθνώς πριν από 28 χρόνια. «Είναι καταπληκτικό να σκέφτομαι πως την έκανα σε ηλικία 26 ετών», λέει. Η δεύτερη περφόρμανς, «Αυτό είναι το θέατρο όπως θα ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι» (18 Νοεμβρίου), συνιστά μια αναβίωση της πρώτης παράστασης του 1982 και κρατά οκτώ ώρες. «Επικεντρωνόμαστε στον πραγματικό χρόνο, στην πραγματική δράση στις παραστατικές τέχνες», μας εξηγεί.

 

Γιατί επανέρχεται σε δύο από τα πρώτα του έργα; «Μου το ζητούν οι παραγωγοί», απαντά χωρίς περιστροφές. «Θεωρούνται ιστορικές παραστάσεις. Υπάρχει ακόμη ένας λόγος. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να εκπαιδευτεί η νέα γενιά ηθοποιών και χορευτών της ομάδας μου (Troubleyn Ensemble) για ένα νέο πρότζεκτ που εδώ και δύο χρόνια σκέφτομαι να ετοιμάσω: μια παράσταση 24ωρης διάρκειας».

 

Οι πολύωρες παραστάσεις μπορεί να αποτελούσαν πρωτοπορία στα ’80s. Σήμερα; «Τις είδα ξανά στη Βιέννη και εδώ στο Βέλγιο και σας διαβεβαιώνω, είναι ακόμη πιο ριζοσπαστικές από ό,τι ήταν τότε», απαντά με σιγουριά.

 

«Και ξέρετε γιατί; Στις αρχές του ’80, όταν ερχόταν ένα φαξ στο γραφείο έκανε θόρυβο και ώρα για να φτάσει.

 

Σήμερα η κοινωνία μας τρέχει. Εγώ μπορεί να μην τα χρησιμοποιώ, αλλά όλος ο κόσμος είναι στο Διαδίκτυο και στα i-phones. Οι παραστάσεις αυτές πραγματεύονται την έννοια του χρόνου και μοιάζουν να πηγαίνουν εντελώς κόντρα στο ρεύμα της εποχής μας. Είναι σαν τον σολομό που διασχίζει αντίθετα το ποτάμι».

 

Μας ξεκαθάρισε και μια εσφαλμένη εντύπωση. Δεν προσφέρει αφιλοκερδώς το έργο του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπως είχε ανακοινωθεί.

 

«Είναι μια προσφορά ενός Ελληνα συλλέκτη των έργων μου από το Βέλγιο, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του και μου ζήτησε να κάνουμε κάτι για τη χώρα. Ουσιαστικά πρόκειται για μια προσφορά αυτού του Ελληνα συλλέκτη και της ομάδας μου».

 

Με αστυνομική προστασία

 

Η συζήτησή μας έγινε στο περιθώριο των εγκαινίων της έκθεσής του «Chalcosoma: Small Bronzes 2006-2012» στην Guy Pieters Gallery, στο παραλιακό θέρετρο Knokke – πόλο έλξης συλλεκτών από το Βέλγιο και τις γύρω χώρες με περισσότερες από 60 γκαλερί.

 

Εκεί είχαμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε μικρότερης κλίμακας έργα του από μπρούντζο και κερί, στα οποία επανέρχονται σύμβολα από τα μεγάλα εμβληματικά μπρούντζινα έργα του, όπως εκείνα που είδαμε στο Outlook, στο Γκάζι το 2003, τον «Ανθρωπο που μετρούσε τα σύννεφα» και το «Αναζητώντας την Ουτοπία».

 

Η χελώνα, τα σκαθάρια ως σύμβολο αναγέννησης, ο ανθρώπινος εγκέφαλος (παραλλαγή του μαρμάρινου έργου του «Πιετά» στην περασμένη Μπιενάλε) μιλούν για τη μαγεία της μεταμόρφωσης και της αναγέννησης, τη σχέση ανάμεσα στο πνεύμα και το σώμα, την τέχνη ως προετοιμασία για τον θάνατο. Ενώ η λάμψη του μπρούντζου τούς δίνει μια ιερή αύρα, τα κάνει να μοιάζουν σχεδόν με ιερά σκεύη.

 

Στα εγκαίνια υπήρχε διακριτικότατη αστυνομική παρουσία. Ο Γιαν Φαμπρ είχε δεχτεί επίθεση από ακροδεξιούς, σύμφωνα με τον ίδιο, λίγες μέρες νωρίτερα στην Αμβέρσα όπου βρισκόταν για τα γυρίσματα γαλλικής ταινίας αφιερωμένης στον ίδιο και τις παραστάσεις του (με τίτλο «Dr. Fabre will cure you» θα βγει στα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ).

 

Πρόφασή τους στάθηκε η αντίδραση ορισμένων φιλοζωικών οργανώσεων για τα ζώα που συμμετέχουν στην ταινία. «Με βρίσκουν αριστερό, βρώμικο, προκλητικό», λέει.

 

info: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τηλ. 210 7282333, megaron.gr

* «Η δύναμη της θεατρικής τρέλας», 14 και 15 Νοεμβρίου στις 8 μ.μ., αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας. Εισιτήρια: Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑμεΑ: € 6, Πολύτεκνοι, 65+: € 10. Ζώνη Β: € 16, Ζώνη Α: € 25 (διάρκεια 4 ώρες και 20 λεπτά).

* «Αυτό είναι θέατρο όπως θα ελπίζαμε και όπως θα περιμέναμε να είναι», 18 Νοεμβρίου στις 5 μ.μ. (διάρκεια 8 ώρες). Εισιτήρια: Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ: € 6, Πολύτεκνοι, 65+: € 10. Ζώνη Β: € 16, Ζώνη Α: € 25. Και οι δύο παραστάσεις απευθύνονται σε ενήλικες και κατά τη διάρκειά τους οι θεατές μπορούν να βγαίνουν από την αίθουσα και να επιστρέφουν.

** janfabre.be/angelos/ και www.guypietersgallery.com