Σαράντα χρόνια μετά το πραξικόπημα στη Χιλή, ο θάνατος του Αγιέντε και η δολοφονία του Χιλιανού τραγουδιστή Βίκτορ Χάρα παραμένουν από τα πιο πολυτραγουδισμένα γεγονότα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα

«Κάθε φυλακή στη Χιλή
Θυμάται τις κραυγές των βασανισμένων
Εσύ θυμήσου τον Αγιέντε
και τις ημέρες πριν έρθει ο στρατός
Washington Bullets, The Clash

Του Αρη Χατζηστεφάνου

Ελάχιστα πραξικοπήματα στην ιστορία του 20ού αιώνα έχουν αποτυπωθεί σε τόσες ταινίες και βιβλία όσο η ανατροπή του Σαλβαδόρ Αγιέντε από τη CIA και τον Πινοτσέτ στο λεγόμενο πρώτο «νεοφιλελεύθερο πραξικόπημα» της Ιστορίας. Πολύ μικρότερη προσοχή δίνουμε συνήθως στα δεκάδες αν όχι εκατοντάδες τραγούδια που γράφτηκαν από το 1973 για τη Χιλή και περιγράφουν τα γεγονότα εκείνης της εποχής σε ρυθμούς που ξεκινούν από το ροκ για να φτάσουν σε χέβι μέταλ ή και σκα ήχους.

Ηδη από τη δεκαετία του ’80 αρκετά από τα συγκροτήματα που θέλουν να αναφερθούν στο πραξικόπημα της Χιλής το κάνουν με αναφορές στη ζωή και τον θάνατο του θρυλικού Βίκτορ Χάρα, του τραγουδιστή, δάσκαλου, σκηνοθέτη, ποιητή και κυρίως μέλους του κομμουνιστικού κόμματος της Χιλής, που εκτελέστηκε με ένα οπλοπολυβόλο από τους ανθρώπους του Πινοτσέτ. Στις 12 Σεπτεμβρίου, μία ημέρα μετά το πραξικόπημα και ενώ η νέα χούντα εξετάζει τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές συνταγές που έχουν στείλει στη Χιλή η λεγόμενη σχολή του Σικάγου και προσωπικά ο Μίλτον Φρίντμαν, ο Χάρα συλλαμβάνεται μαζί με εκατοντάδες άλλα άτομα και οδηγείται στο κεντρικό γήπεδο της Χιλής. Οι ανθρωποφύλακες του νέου καθεστώτος τού σπάνε τα δάχτυλα των χεριών και γελώντας του δίνουν μια κιθάρα: Τώρα παίξε αν μπορείς, του λένε.

«Από αυτά τα χέρια», θα τραγουδήσουν μερικές δεκαετίες αργότερα οι Calexico, «θα βγουν καρποί που θα ρίξουν στο έδαφος όλα τα συρματοπλέγματα». Οι U2 είχαν αφιερώσει και αυτοί ένα τραγούδι στον Βίκτορ Χάρα το 1987, όταν ακόμη διατηρούσαν έντονα πολιτικοποιημένο στοίχο και πριν ο Μπόνο μετατραπεί σε συνδαιτυμόνα των οικονομικών και πολιτικών ελίτ του πλανήτη. «Οταν οι ποιητές μιλούν από την καρδιά τους και ματώνουν γι’ αυτό», τραγουδούσαν οι U2 στο One Tree Hill, «τα τραγούδια του Χάρα γίνονται όπλα».

Στη γειτονική Σκοτία οι Simple Minds αφιερώνουν το άλμπουμ τους Street fighting years και το ομότιτλο τραγούδι στον Χάρα και ολόκληρη τη Χιλή, ενώ στην Πορτογαλία το συγκρότημα Brigada Vitor Jara – Ταξιαρχία Βίκτορ Χάρα παίρνει το όνομά του από τον ήρωα της Χιλής και τραγουδά γι’ αυτόν σε ένα μείγμα παραδοσιακής μουσικής της Πορτογαλίας και λατινοαμερικανικών ήχων.

Αρκετά πιο συνειδητοποιημένοι στον πολιτικό τους λόγο και με άριστες γνώσεις των διεθνών εξελίξεων οι Clash θα αφιερώσουν στον Βίκτορ Χάρα το τραγούδι τους Washington Bullets από το άλμπουμ Σαντινίστας. Μέσα σε περίπου τέσσερα λεπτά το συγκρότημα του Τζο Στράμερ περιγράφει την εισβολή που οργάνωσε η CIA στον Κόλπο των Χοίρων το 1961, τα τάγματα θανάτου που χρηματοδοτούσαν οι ΗΠΑ στη Νικαράγουα και φυσικά την πραξικοπηματική ανατροπή του Αγιέντε και τη δολοφονία του Χάρα.

Ο πολιτικός στίχος της βρετανικής πανκ θα δώσει σε μερικές δεκαετίες τη σκυτάλη στην αμερικανική χιπ χοπ σκηνή για να περιγράψει και αυτή με σχεδόν δημοσιογραφικό τρόπο τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική. Εδώ και μερικά χρόνια οι Rebel Diaz, παιδιά πολιτικών προσφύγων που βασανίστηκαν στη Χιλή πριν καταφέρουν να διαφύγουν στις ΗΠΑ, εμπλουτίζουν τα τραγούδια τους με στίχους για τον Βίκτορ Χάρα, την προσπάθεια σοσιαλιστικής αναγέννησης της Χιλής από τον Αγιέντε και το αιματηρό πραξικόπημα που οργάνωσε ο Κίσινγκερ κατ’ εντολήν αμερικανικών εταιρειών, όπως η ΑΤΤ.

Η μουσική σκηνή της σκα, αν και χρονικά προγενέστερη, θα τιμήσει με μια μικρή καθυστέρηση τον Βίκτορ Χάρα και τα υπόλοιπα εμβληματικά θύματα της χούντας του Πινοτσέτ. Στο τραγούδι τους Juan sin Tierra οι Ισπανοί Ska-p φέρνουν τον Βίκτορ Χάρα δίπλα στον Εμιλιάνο Ζαπάτα και τα κινήματα των ακτημόνων της Λατινικής Αμερικής.

Παρατηρώντας την πλευρά του θύτη και όχι του θύματος η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Ντέμπορα Χόλαντ θα τραγουδήσει για τη σχέση του δικτάτορα Πινοτσέτ και της Βρετανίδας πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ που μοιράστηκαν την ίδια νεοφιλελεύθερη πολιτική.

«Αν μόνο είχα ακούσει τις συμβουλές σου», φέρεται να λέει η Μάγκι στον δικτάτορα, «δεν θα είχα χάσει ποτέ την πρωθυπουργία της Βρετανίας». Για τους δικτάτορες θα τραγουδήσουν χρόνια αργότερα και οι Αμερικανοί Camper van Beethoven οι οποίοι τοποθετούν σε μια «Κάντιλακ» τον Στάλιν, τον δικτάτορα Σομόζα της Νικαράγουας και τον στρατηγό Πινοτσέτ της Χιλής, τις πράξεις των οποίων συγκρίνουν με αυτές των προέδρων Ρίγκαν και Τζόνσον. Και όταν η «Κάντιλακ» γεμίζει με ορισμένους από τους χειρότερους δολοφόνους του 20ού αιώνα οι Camper van Beethoven αναζητούν απλώς μια γέφυρα για να τους «φουντάρουν»…

www.info-war.gr

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Info

Δείτε

Η Μάχη της Χιλής (1972-1979)

Η εξαιρετική τριλογία του ντοκιμαντερίστα Πατρίσιο Γκουσμάν καταγράφει όχι μόνο τις ημέρες του πραξικοπήματος, αλλά και τα γεγονότα κατά τη διάρκεια της προεδρίας Αγιέντε.

Ο αγνοούμενος (1982)

Η κινηματογραφική αφήγηση του πραξικοπήματος στη Χιλή με τον Τζακ Λέμον χάρισε στον Κώστα Γαβρά τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ των Κανών και μια παρ’ ολίγον σύλληψη στις ΗΠΑ όπου η ταινία αποσύρθηκε μέχρι το 2006.