Μαρία Φαραντούρη: 50 χρόνια στο τραγούδι
Του Δημήτρη Γκιώνη
«Πριν από λίγους μήνες ήταν μια ελπίδα. Τώρα είναι βεβαιότητα: η Μαρία Φαραντούρη. Είχε πει πριν από λίγους μήνες ο Μίκης: “Μπορώ να πω ότι είναι ο θηλυκός Μπιθικώτσης. Η φωνή της είναι ζεστή, γνήσια, μελωδική. Η Φαραντούρη ελπίζω να μας δώσει πολλά στον τομέα του τραγουδιού”.
»Τη μεγάλη ευκαιρία τής την έδωσε ο ίδιος: της εμπιστεύτηκε την ερμηνεία της “Μπαλάντας του Μαουτχάουζεν”. Η απόδοση υπήρξε συγκλονιστική. Οσοι παρακολούθησαν την πρώτη εκείνη παρουσίαση στο θέατρο “Γκλόρια”, καθώς και αυτές που ακολούθησαν στις λαϊκές συναυλίες που έγιναν τελευταία, στάθηκαν μάρτυρες της πιο ιδανικής ταύτισης: μουσική, στίχος, φωνή. Η Μαρία όχι μόνο δεν διέψευσε τις προσδοκίες του συνθέτη, τις μετέτρεψε σε βεβαιότητα. Κι έγινε αυτό που είναι σήμερα: Μία από τις καλύτερες μονάδες του γνήσιου ελληνικού τραγουδιού – χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι θα σταματήσει εδώ».
Πριν από 50 χρόνια
Ετσι άρχιζα (κάπως άγαρμπα, αλλά με ειλικρινή ενθουσιασμό), νεοσσός στη δημοσιογραφία, μια συνέντευξη (την πρώτη της, αν δεν κάνω λάθος) της Μαρίας Φαραντούρη στο περιοδικό «Η Γενιά μας» (όργανο της Νεολαίας Λαμπράκη), στις 23 Απριλίου 1966. Ηδη η Μαρία είχε ξεκινήσει τη μουσική της διαδρομή τρία χρόνια πριν – ήγουν πριν από 50 χρόνια. Γεγονός που γιορτάζεται δικαίως με τη συναυλία που δίνει την ερχόμενη Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο. Συμπαραστάτες ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Ελλη Πασπαλά, η Σαβίνα Γιαννάτου. Τα έσοδα θα διατεθούν για την ενίσχυση του «Δικτύου για τα Δικαιώματα του παιδιού».
Εγραφα στη συνέχεια εκείνου του κομματιού: «Μικρή τραγουδούσε στις εθνικές εορτές του σχολείου της. Συνήθισε ν’ ακούει πολλή και καλή μουσική. Αρχισε μαθήματα πιάνου. Οι γονείς της, ευτυχώς, δεν την αποθάρρυναν. Λίγο πριν τελειώσει το γυμνάσιο έγινε μέλος του Συλλόγου Φίλων Ελληνικής Μουσικής (που είχαν ιδρύσει οι αδελφοί Ζάκης και Πάνος Κουνάδης, και όπου, μεταξύ άλλων, πέρασαν: Διονύσης Σαββόπουλος, Μάνος Λοΐζος, Χρήστος Λεοντής, Γιάννης Γλέζος, Νότης Μαυρουδής, Φώντας Λάδης, Μάρω Λοΐζου κ.ά.). Σε μια από τις λαϊκές συναυλίες που οργανώθηκαν, πριν από περίπου τρία χρόνια, τραγούδησε τον “Καημό” του Μίκη Θεοδωράκη. Ο -πανταχού παρών- συνθέτης την άκουσε, του άρεσε και της υποσχέθηκε συνεργασία. “Ιδανικότερη ευκαιρία δεν μπορούσα να φανταστώ”, λέει η ίδια. “Κατάλαβα πως πια βρήκα τον δρόμο μου και ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής που μου δινόταν η ευκαιρία να εργαστώ δίπλα σ’ ένα μεγάλο καλλιτέχνη, που είναι κι ένας εξ ίσου σπουδαίος άνθρωπος. Απόμενε πια σε μένα το βαρύ χρέος να μην τον απογοητεύσω…”
»Ακολούθησε λίγος καιρός δοκιμασίας. Σποραδικές εμφανίσεις σε συναυλίες του Μίκη και των αξιολογότερων νέων συνθετών. Λίγοι δίσκοι [45ράκια], εμφανίσεις σ’ ένα-δυο κεντράκια».
Από κοντά
Εχω πολλές προσωπικές μνήμες από τη Μαρία Φαραντούρη, από την αρχή της καριέρας της – ως δημοσιογράφος και θαυμαστής της αδιάπτωτης ποιοτικής της συνέχειας και συνέπειας, σ’ ένα ευρύτατο ρεπερτόριο, με επίλεκτους συμπορευτές. Από τη «Στοά» του Γιώργου Κούνδουρου στο Κολωνάκι (μαζί με Σαββόπουλο και Λοΐζο, έναντι 30 δραχμών ο καθένας τη βραδιά) ώς τις συναυλίες με τον Μίκη Θεοδωράκη σε θέατρα, στάδια και γήπεδα, ανά την Ελλάδα – συχνά κάτω από άγριες συνθήκες, από το κράτος και το παρακράτος, με τους τραμπουκισμούς και τις απαγορεύσεις. Συμπαραστάτες ο κόσμος και, κυρίως, η νεολαία.
Με τη χούντα και την απαγόρευση των τραγουδιών του Θεοδωράκη, και τον ίδιο στην παρανομία, η Φαραντούρη δεν χρειάστηκε να το πολυσκεφτεί: βγήκε στο εξωτερικό και, μαζί με τον Αντώνη Καλογιάννη και λαϊκή ορχήστρα, άρχισε σειρά συναυλιών – κηρύγματα κατά της δικτατορίας, με τεράστια απήχηση, σε ομογενείς και ξένους. Πράγμα που συνεχίστηκε με την απελευθέρωση και την έξοδο του Θεοδωράκη από την Ελλάδα. Εκεί προστέθηκαν τα νέα έργα του συνθέτη κι ένας νέος τραγουδιστής: ο Πέτρος Πανδής.
Και η θριαμβική επιστροφή στην Ελλάδα, με την πτώση της χούντας, και τις χιλιάδες να απολαμβάνουν πλέον ελεύθερα Θεοδωράκη. Κι από κοντά οι ανά τον κόσμο συναυλίες, με κορυφαία, καλοκαίρι του 1981, σειρά συναυλιών, με «Κάντο Χενεράλ», σε Κούβα (με θεατή–θαυμαστή τον Φιντέλ Κάστρο) και Νικαράγουα (των τότε Σαντινίστας). Τι άλλο…
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στο πλαίσιο
Γέμισε Μελίνα και κόσμο το περασμένο Σάββατο και την Κυριακή το Ηρώδειο. «Οπου κι αν πάω, η Ελλάδα…», ο τίτλος της παράστασης (δάνειο κομμάτι από Σεφέρη). Με μια έξοχη Μαρία Ναυπλιώτου στον ρόλο της κοσμαγάπητης (εμφανέστατο το πέρασμά της από τα χορευτικά συγκροτήματα της Ραλλούς Μάνου και της Σοφίας Σπυράτου, που είχε και το γενικό πρόσταγμα –σκηνοθεσία, χορογραφία– στην εν λόγω παράσταση). Κι από κοντά ο Σταύρος Ξαρχάκος με «μελινικές» μουσικές επιλογές. Της ευφορίας και της συγκίνησης.
Πάει και η Αννα Χρυσάφη στα 92 της – δόξα του λαϊκού τραγουδιού (η καλύτερη νομίζω περίοδός της όταν συνόδευε τον Γιώργο Μητσάκη). Κι επειδή κατά κόρον αναφέρθηκε ως ρεμπέτισσα, να σημειώσω ότι διέπρεψε κυρίως ως ερμηνεύτρια του λεγόμενου αρχοντορεμπέτικου, που, πέρα από το διαφορετικό μουσικό ύφος, ήθελε τους ερμηνευτές όρθιους στο πάλκο και καλοντυμένους – κοστούμι οι άντρες, τουαλέτα οι κυρίες. Αλλά δεν χάθηκε ο κόσμος…
Μια και μιλάμε για μουσική, την ερχόμενη Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου, ώρα 8 μ.μ. (μια άλλη επιλογή, γιατί είναι και η αποψινή δωρεάν παράσταση με Θεοδωράκη στη Μακρόνησο) επαναλαμβάνεται από το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ, με ελεύθερη είσοδο, στο Polis Art Cafe (Πεσμαζόγλου 5, Αίθριο Στοάς Βιβλίου) η εκδήλωση «Ρεμπέτες “ρεπόρτερ”». Ηγουν, τραγούδια δημιουργών του ρεμπέτικου, που αναφέρονται σε πραγματικά συμβάντα («Καημένε Αθανασόπουλε», «Ο Σαρκαφλιάς», «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» κ.ά.), εξ ου και το συνοδευτικό «ρεπόρτερ». Επικεφαλής λαϊκής ορχήστρας ο Αγάθων. Επιμέλεια – παρουσίαση, με αυθεντικό ηχητικό και φωτογραφικό υλικό, ο Πάνος Σαββόπουλος. Για να πάνε κάτω…
ΚΑΙ… Δυστυχώς στα δικά μας μαθητικά χρόνια οι εκπαιδευτικοί δεν απεργούσαν.
