Ο Τζόναθαν Φράνζεν, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς λογοτέχνες, στο καινούργιο του βιβλίο κατακεραυνώνει το Amazon, την Apple, το Twitter και τα κατηγορεί ευθέως για την καταστροφική πορεία της κοινωνίας και της λογοτεχνίας.
Το «Τhe Kraus Project» (κυκλοφορεί την 1η Οκτωβρίου από τους Harper Collins) είναι ένα δοκίμιο, με το οποίο ο συγγραφέας των «Διορθώσεων» και της «Ελευθερίας» συνδέει το σήμερα με την κοινωνία της Βιέννης των αρχών του περασμένου αιώνα, όπου πρωταγωνίστησε ο Καρλ Κράους (1874-1936), εκδότης του περιοδικού «Ο Πυρσός» (Die Fackel), ένα από τα πλέον αμφισβητούμενα πρόσωπα της αυστριακής λογοτεχνίας. Για τον Κανέτι, όμως, ήταν «ο μεγαλύτερος σατιρικός συγγραφέας της γερμανικής γλώσσας», ο Βιτγκενστάιν υπήρξε μαθητής του, οι Κάφκα, Φρόιντ και Γουόλτερ Μπέντζαμιν παρακολουθούσαν φανατικά το περιοδικό του.
Αντλώντας ιδέες από το έργο του Αυστριακού, ο Αμερικανός συγγραφέας λέει, για παράδειγμα, ότι όπως στην εποχή του οι Γάλλοι και Ιταλοί είχαν προβάδισμα στον πολιτισμό έναντι των γερμανόφωνων, έτσι και η Αpple ισοπεδώνει τους αντίπαλους υπολογιστές (μιλά για την διαμάχη Mac και PC). «Δεν έχει καμία σημασία τι το κάνεις το Mac Air σου. Αρκεί που το έχεις. Σου φτάνει ο κομψός του σχεδιασμός και το λογισμικό του, όπως κάποτε το περπάτημα στο Παρίσι ήταν η απόλυτη χαρά. Ενώ όταν χρησιμοποιείς PC, το μόνο από το οποίο αντλείς απόλαυση είναι το ίδιο σου το έργο». Ο Φράνζεν επιμένει φυσικά να γράφει σε ένα παλιό PC.
Ιδιαίτερα αιχμηρός είναι με το Amazon. «Για την αμερικανική λογοτεχνία, ο Τζεφ Μπέζος μπορεί να μην είναι ο Αντίχριστος, αλλά μοιάζει με τους τέσσερις καβαλάρηδες της Αποκάλυψης. Η Amazon θέλει έναν κόσμο με βιβλία είτε δημοσιευμένα από αυτήν είτε από τους συγγραφείς της, με αναγνώστες εξαρτημένους από τις κριτικές της. Οι πολυλογάδες, οι υπερφίαλοι, οι τουίτερς και όσοι έχουν χρήματα να πληρώσουν για μια κριτική με πέντε αστεράκια θα κυριαρχήσουν. Και τι θα συμβεί σε αυτούς που έγιναν συγγραφείς, γιατί το τουίτερ τούς φαίνεται απίστευτα κενός τρόπος κοινωνικής συμμετοχής; Τι θα γίνουν όσοι εξακολουθούν να θέλουν να επικοινωνούν σε βάθος, άτομο με άτομο, στην ησυχία και μονιμότητα τού τυπωμένου κόσμου, και οι οποίοι έχουν διαμορφωθεί από την αγάπη τους για συγγραφείς που έγραφαν τότε που οι εκδόσεις έλεγχαν ακόμα την ποιότητα και η λογοτεχνική φήμη απαιτούσε κάτι περισσότερο από πολλά ντεσιμπέλ αυτοπροβολής;»
Συνεχίζει, πάντως, λίγο πιο αισιόδοξα: «Ισως, όμως, η Ιστορία δεν τελείωσε ακόμα. Ισως το πείραμα στο Ιντερνετ με τον καταναλωτισμό της κριτικής οδηγήσει σε τόσο ξεδιάντροπη διαφθορά (ήδη το ένα τρίτο των on-line κριτικών είναι πλαστές), που οι άνθρωποι θα απαιτήσουν την επιστροφή των επαγγελματιών κριτικών. Ισως ένας οικονομικά σεβαστός αριθμός αναγνωστών θα αναγνωρίσει το ανθρώπινο και πολιτιστικό κόστος της ηγεμονίας του Αmazon και θα επιστρέψει στα τοπικά βιβλιοπωλεία ή τουλάχιστον στο barnesandnoble.com, που προσφέρει τα ίδια βιβλία, ένα ανώτερο e-reader του οποίου οι ιδιοκτήτες έχουν προοδευτικές πολιτικές απόψεις. Ισως οι άνθρωποι σιχαθούν το twitter, όπως κάποτε σιχάθηκαν το κάπνισμα».
Μ.Κ.
