«Πώς να απολαύσουμε την τέχνη χωρίς να δούμε τι συμβαίνει γύρω μας, σε Συρία, Αίγυπτο και μεσογειακό Νότο;» είπε η διευθύντρια της διοργάνωσης, Κατερίνα Κοσκινά. Σε πολλά σημεία στο κέντρο της πόλης και πάντα με δωρεάν είσοδο, πάνω από 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες εκθέτουν τα έργα τους
Οι πρώτοι επισκέπτες που ανεβαίνουν από χθες στη Θεσσαλονίκη είναι δεκάδες καλλιτέχνες από όλες τις χώρες της Μεσογείου, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Πάνω από 100 έφτασαν για τα εγκαίνια της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης «Παλιές Διασταυρώσεις – Make it New II», που ξεκινάει επίσημα σήμερα κι έχει μετατρέψει την πόλη σε ανοιχτό μουσείο σύγχρονης τέχνης με έργα πρώτης γραμμής. Κι αναμένονται πολλοί ακόμα τις επόμενες ημέρες, από τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς μέχρι δημιουργούς της νεότερης γενιάς, μαζί με επιμελητές, συλλέκτες, γκαλερίστες.
«Τα έργα της Μπιενάλε μεταμόρφωσαν τον χώρο του Περιπτέρου 6 της ΔΕΘ, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά και ελπίζω όχι τελευταία, για έκθεση σύγχρονης τέχνης. Η 4η Μπιενάλε πατάει πάνω στην εμπειρία των τριών προηγούμενων. Επίκεντρό της η Μεσόγειος. Φιλοδοξούμε να μεταμορφώσουμε τη Θεσσαλονίκη, να συμβάλουμε ώστε να γίνει κέντρο έρευνας και ανταλλαγών στον χώρο της σύγχρονης τέχνης της Μεσογείου», είπε χθες η Κατερίνα Κοσκινά, παρουσία του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, διευθυντών μουσείων, καλλιτεχνών, επιμελητών κ.ά. Η πρόεδρος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης έχει αναλάβει τη γενική διεύθυνση και τον συντονισμό της διοργάνωσης, η οποία πραγματοποιείται σε συνεργασία με την «Κίνηση των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης», την υποστήριξη του δήμου και φορέων της πόλης. Αποτελεί το δεύτερο μέρος τριμερούς προγράμματος, που ξεκίνησε το 2011 και υλοποιείται χάρη στα χρήματα του ΕΣΠΑ.
«Οι καλλιτέχνες είναι τα διαμάντια και χωρίς ωραία διαμάντια δεν μπορούμε να φτιάξουμε ένα ωραίο κολιέ. Ετσι βλέπω τη σύγχρονη τέχνη, ως μια ανταλλαγή μεταξύ ημών και των καλλιτεχνών. Αυτός ήταν άλλωστε και ο ρόλος της Μεσογείου, όπως τον γνωρίζαμε στην ιστορία. Οι κάτοικοι της Μεσογείου γνωρίζαμε πώς να ανταλλάξουμε τα καλά μεταξύ μας – δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει πια. Πέρα από την κρίση, η οποία έπληξε περισσότερο τον Νότο, υπάρχουν σημαντικά ζητήματα στη Μεσόγειο, η απειλή του πολέμου στη Συρία, τα γεγονότα στην Αίγυπτο. Πώς να απολαύσουμε λοιπόν μία έκθεση σύγχρονης τέχνης, αν δεν δούμε τι συμβαίνει γύρω μας; Λέω στους προσκεκλημένους μας από τη δυτική Ευρώπη ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι δεδομένη στις χώρες όπου ζουν. Δεν είναι παντού κάτι αυτονόητο, ειδικά σε πολλές περιοχές της ΝΑ Μεσογείου. Στην Ελλάδα υπάρχει ελευθερία της έκφρασης κι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό που δεν πρέπει να το ξεχνάμε», ανέφερε μεταξύ άλλων η Κατερίνα Κοσκινά.
Επειδή ζητούμενο είναι η επαφή του κοινού με τα έργα και τους καλλιτέχνες, το μεγαλύτερο μέρος της διοργάνωσης φιλοξενείται στο κέντρο της πόλης και η είσοδος είναι παντού δωρεάν. Τα επίσημα εγκαίνια των εκθέσεων πραγματοποιούνται σήμερα, με σημαντικότερη την κεντρική «Παντού αλλά Τώρα», σε επιμέλεια της Αντελίνα Φον Φίρστενμπεργκ. Η διεθνούς φήμης επιμελήτρια, αρμενικής καταγωγής, γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη, θεωρείται από τις πρωτοπόρους στη σύγχρονη τέχνη. Είναι από τις πρώτες που έδειξαν ενδιαφέρον για μη Ευρωπαίους καλλιτέχνες ανοίγοντας τον δρόμο για μια πολυπολιτισμική προσέγγιση στην τέχνη. Εβαλε δε τη σύγχρονη τέχνη σε ανορθόδοξους-παράδοξους χώρους, όπως μοναστήρια, δημόσια κτίρια, πλατείες, πάρκα, ακόμα και νησιά.
Πάνω από 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες, από τη Βραζιλία και την Κούβα μέχρι το Ιράν και την Ινδία, μαζί με 14 Ελληνες, θα παρουσιάσουν έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας, βίντεο εγκαταστάσεις, φιλμ και περφόρμανς. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Τζαφάρ Παναχί, Τζον Αρμλέντερ, Ντέιβιντ Καζίνι, Χάρι Επαμεινώνδα, Μίλτο Μανέτα, Πάνου Τσαγκάρη, κ.ά. Εκτός από το «Περίπτερο 6» της ΔΕΘ η κεντρική έκθεση επεκτείνεται σε Αλατζά Ιμαρέτ, Γενί Τζαμί κ.α.
● Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η έκθεση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Η μεσογειακή εμπειρία: Μεσόγειος ως χωροταξικό παράδειγμα διακίνησης ιδεών και λόγου», σε επιμέλεια Ντένη Ζαχαρόπουλου (έως 31 Δεκεμβρίου), με περισσότερα από 140 εμβληματικά έργα σύγχρονης τέχνης Ελλήνων και ξένων.
● Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης συμμετέχει με τις εκθέσεις: «Η συλλογή Κωστάκη και η ρωσική πρωτοπορία. 100 χρόνια από τη γέννηση του συλλέκτη» (Μονή Λαζαριστών, επιμέλεια Μαρία Τσαντσάνογλου, Αγγελική Χαριστού. Εως 31 Ιανουαρίου) και «Παράδοση-Ανατροπή» στην Αποθήκη Β1 (επιμέλεια: Κατερίνα Κοσκινά, Γιάννης Μπόλης. Εως 15 Ιανουαρίου).
● Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης παρουσιάζει την έκθεση «Μεσογειακά παλίμψηστα: τρία αινίγματα φθοράς και αφθαρσίας». Το αρχαιότερο σωζόμενο ελληνικό «βιβλίο» της Ευρώπης, ο πάπυρος του Δερβενίου, συνομιλεί με τρία σύγχρονα έργα του Δημήτρη Ξόνογλου (επιμέλεια: Ευαγγελία Στεφανή, Αγγελική Κουκουβού, Θέμις Βελένη. Εως 31 Ιανουαρίου).
● Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού παρουσιάζει «Την τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο. Ενας ακρίτας άγιος ταξιδεύει» (επιμέλεια: Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νικόλαος Μπονόβας. Διάρκεια 19 Οκτωβρίου – 19 Ιανουαρίου).
● Το Τελλόγλειο συστήνει τη «Βάσω Κατράκη: Σε Λευκό και Μαύρο» με τους σημαντικότερους σταθμούς στο έργο της. (Υπεύθυνη: Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, επιμέλεια: Παναγιώτης Μπίκας, Ευαγγελία Τσαγκάλια. 18/9 – 31/12).
● Μια σειρά από άλλες δράσεις, όπως το 3o Φεστιβάλ Περφόρμανς Θεσσαλονίκης (επιμέλεια και συντονισμός: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου. Διάρκεια: 14-19 Οκτωβρίου), masterclasses, workshops, συναυλίες πειραματικής ηλεκτρονικής μουσικής, προβολές βίντεο, περφόρμανς, εργαστήρια καλλιτεχνών, το Διεθνές Συμπόσιο «Archive Public, Μέρος ΙΙ», αφιερώματα θα πραγματοποιηθούν τους επόμενους μήνες.
Βασιλική Τζεβελέκου
