Του Μπάμπη Μιχάλη
Εσοδα-ρεκόρ που ξεπερνούν το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια κατέγραψε πέρυσι ο ΟΠΕΚ παρά τη χαμηλή πτήση της παγκόσμιας οικονομίας. Αιτία του τζίρου-μαμούθ ήταν η διατήρηση των διεθνών τιμών του αργού πετρελαίου σε τριψήφια νούμερα στο μεγαλύτερο μέρος του 2012.
Και πιο συγκεκριμένα του μπρεντ, η τιμή του οποίου, αγνοώντας την οικονομική στασιμότητα στον πλανήτη, εκτοξεύθηκε ακόμη μια χρονιά σε επίπεδα ρεκόρ. Η μέση ετήσια τιμή του μπρεντ στο σύνολο της περσινής χρονιάς χτύπησε τα 111,5 δολάρια ανά βαρέλι, έναντι 110,9 δολαρίων το 2011, που ήταν το προηγούμενο ιστορικό ρεκόρ.
Ενδεικτικό της εκρηκτικής τροχιάς του μπρεντ στη στρατόσφαιρα ήταν το γεγονός ότι, εκτός της 24ης Ιουνίου και κάποιων ημερών στις αρχές του Ιουλίου, στο υπόλοιπο του 2012 η τιμή κλεισίματος των προθεσμιακών του συμβολαίων στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων ήταν πάνω από τα 100 δολάρια ανά βαρέλι.
Η πορεία αυτή επαλήθευσε τν στόχο που είχε βάλει ο Σαουδάραβας υπουργός Πετρελαίου Αλί Ναΐμι έναν χρόνο νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2012, για διατήρηση των τιμών σε τριψήφια επίπεδα κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Οι υψηλές πετρελαϊκές τιμές σε συνδυασμό με την ισχυρή παραγωγή στο πρώτο εξάμηνο της χρονιάς τροφοδότησαν, σύμφωνα με την αποτίμηση του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας, την εκτόξευση των εσόδων -σε ονομαστικές τιμές- του ΟΠΕΚ από τις εξαγωγές πετρελαίου στα 1,052 τρισ. δολάρια, περίπου 2,5% υψηλότερα σε σχέση με το 2011. Αξίζει να σημειωθεί ότι μια δεκαετία νωρίτερα τα αντίστοιχα ετήσια έσοδα του πετρελαϊκού καρτέλ ήταν χαμηλότερα των 200 δισ. δολαρίων.
Αλλά και σε πραγματικές -πληθωριστικά προσαρμοσμένες- τιμές, τα περσινά έσοδα του ΟΠΕΚ ήταν τα υψηλότερα όλων των εποχών, αφού ξεπέρασαν ακόμη και αυτά τα ιστορικά υψηλά που είχαν επιτευχθεί στη διάρκεια των δύο πετρελαϊκών κρίσεων (1973-74 και 1979-81).
Τα τεράστια έσοδα κατανεμήθηκαν πάντως άνισα μεταξύ των 12 χωρών-μελών του καρτέλ που σήμερα είναι υπεύθυνο για το 40% της παγκόσμιας προσφοράς αργού. Το Ιράν –τρίτη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του κόσμου, πίσω από τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία- είχε μικρότερη συμμετοχή σε αυτά.
Αιτία ήταν οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις, οι οποίες έπληξαν τις εξαγωγές και οδήγησαν σε μείωση της παραγωγής του στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 32 ετών. Στους πρώτους 11 μήνες του 2012, τα έσοδα του Ιράν από τις πετρελαϊκές εξαγωγές αντιστοιχούσαν μόλις στο 6,5% των συνολικών εσόδων του ΟΠΕΚ έναντι 9%-10% στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 2000.
Η απουσία του ιρανικού πετρελαίου από την αγορά αποδείχθηκε από την άλλη πλευρά χρυσάφι για τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που αύξησαν την παραγωγή τους προκειμένου να επωφεληθούν από τις υψηλές τιμές.
Τα θησαυροφυλάκια των μοναρχών των τριών χωρών του Κόλπου γέμισαν και μαζί τους γέμισαν και τα ταμεία των κρατικών επενδυτικών τους κεφαλαίων (sovereign wealth funds), τα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων στον κόσμο και επενδύουν μεταξύ άλλων σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Τα αυξημένα έσοδα αποδείχθηκαν ακόμη ευλογία για τους μονάρχες της περιοχής, οι οποίοι μετά την «αραβική άνοιξη» είναι υποχρεωμένοι σε πολιτικές παροχών προκειμένου να διατηρηθούν στη θέση τους. Τέλος, σε ανοδική τροχιά επανήλθαν και τα πετρελαϊκά έσοδα της Λιβύης, που το 2011 είχαν υποστεί καθίζηση λόγω του εμφυλίου πολέμου.
