Της Μαριάννας Σκιαδά
Madeline Miller «Το τραγούδι του Αχιλλέα». Μυθιστόρημα. Μετάφραση: Αναστασία Κολιοντζή. Διόπτρα, 2012, σελ. 494.
Ανν Πάτσετ «Ο ποταμός των θαυμάτων. Μυθιστόρημα. Μετάφραση: Ιωάννα Ιλιάδη. Μεταίχμιο, 2012, σελ. 438.
Το βρετανικό βραβείο οrange πρωτοξεκίνησε το 1966 με χορηγό την ομώνυμη εταιρεία τηλεπικοινωνιών και σκοπό την προώθηση μυθιστορημάτων γραμμένων στην αγγλική γλώσσα από γυναίκες συγγραφείς. Κάθε γυναίκα συγγραφέας, ανεξαρτήτως εθνικότητας, φυλής και θρησκείας, με μόνη προϋπόθεση να γράφει στα αγγλικά, μπορεί να κερδίσει το βραβείο οrange το οποίο απονέμεται μία φορά τον χρόνο και συνίσταται από ένα χρηματικό έπαθλο 30.000 λιρών και μια περιορισμένη τιμητική έκδοση του βραβευμένου μυθιστορήματος γνωστή ως Bessie. Η τελευταία φορά που απονεμήθηκε αυτό το βραβείο με το όνομα οrange είναι το 2012, καθώς η εταιρεία διέκοψε τη χορηγία. Ετσι από το 2013 το βραβείο μετονομάζεται σε women’s prize for fiction.
Τελευταία νικήτρια του orange prize, το 2012, είναι η πρωτοεμφανιζόμενη Αμερικανίδα συγγραφέας Μάντλιν Μίλερ με το μυθιστόρημα της «Το τραγούδι του Αχιλλέα». Η Μίλερ, λάτρης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, με σπουδές στα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά και ειδικότητα στη μεταφορά κλασικών μύθων στη σημερινή πραγματικότητα, εμπνέεται από την ομηρική Ιλιάδα για να δημιουργήσει και να μεταφέρει στον σημερινό αναγνώστη τη δική της ερμηνεία για τη σχέση δύο προσφιλών ηρώων του ομηρικού έπους, του Αχιλλέα και του Πάτροκλου. Δημιουργεί έτσι μια σύγχρονη ερωτική ιστορία την οποία αφηγείται ο αφανής σύντροφος του Αχιλλέα, ο Πάτροκλος, που είναι και η μόνη αφηγητική φωνή του μυθιστορήματος. Μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγησή του ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη των χαρακτήρων των δύο φίλων, του έρωτά τους, της ζωής αλλά και του θανάτου τους. Ο θάνατος του Πάτροκλου πριν από τον θάνατο του Αχιλλέα ξεπερνιέται με έναν πολύ ευφάνταστο τρόπο.
Η μυθολογία μπλέκεται έντονα στη δημιουργία του μυθιστορηματικού κόσμου, καθώς ο αναγνώστης βλέπει να παρελαύνουν στις σελίδες του μυθιστορήματος γνωστοί του από την Ιλιάδα, ήρωες, βασιλιάδες, θεοί και ημίθεοι. Η λυρική γλώσσα του βιβλίου επιτείνει τα μέγιστα στη σμίλευση του φανταστικού του κόσμου. Η απεικόνιση της μορφής της Θέτιδας, της νύμφης αυτής των θαλασσών, που κουβαλά μαζί της την παγωμάρα και τη ρευστότητα του βυθού, αλλά και του Κενταύρου καθώς και γενικότερα ο κόσμος του μυθιστορήματος, όπου γνωστά μυθολογικά πρόσωπα αποκτούν συναίσθημα και φωνή, είναι από τα δυνατά στοιχεία του βιβλίου σε αντίθεση με τις, ευτυχώς ελάχιστες, ερωτικές σκηνές που παραπέμπουν σε περιγραφές λαϊκών παραλογοτεχνικών αφηγημάτων. Γοητευτική αφήγηση και δικαίωση στο τέλος και για τον Πάτροκλο αλλά και τον ερωτικό δεσμό του με τον Αχιλλέα.
Αντίπαλος της Μίλερ για τη διεκδίκηση του orange το 2012, μια που επίσης βρέθηκε στον τελικό κατάλογο (short list) των υποψηφίων για το βραβείο και θεωρούνταν μάλιστα φαβορί, ήταν και η, βραβευμένη το 2002 για το μυθιστόρημά της «Bel Canto», διάσημη Αμερικανίδα Αν Πάτσετ. Στο νέο, έκτο, της μυθιστόρημα «Ο ποταμός των θαυμάτων» η Μαρίνα Σινγκ, ερευνήτρια στη φαρμακευτική εταιρεία Vogel, στέλνεται στη ζούγκλα της Βραζιλίας για να ερευνήσει τις συνθήκες θανάτου του συναδέλφου της Αντερς Εκμαν. Ο Αντερς είχε σταλεί από την εταιρεία στην περιοχή για να μάθει νέα της δρος Ανίκ Σβένσον, μιας χαρισματικής αλλά δεσποτικής γιατρού που ερευνά τις γυναίκες της φυλής των Λακάσι, με σκοπό να παρασκευάσει ένα θαυματουργό φάρμακο που θα επιτρέπει στις γυναίκες στη Δύση να τεκνοποιούν μέχρι το τέλος της ζωής τους, όπως συμβαίνει και με τις γυναίκες της φυλής των ιθαγενών. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της η Μαρίνα καλείται να αντιμετωπίσει τις αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες, την πρώην καθηγήτριά της, δρα Σβένσον, η οποία υπήρξε η αιτία να αλλάξει ειδικότητα και κυρίως τον ίδιο της τον εαυτό με τα συναισθήματα, τις ανεπάρκειες, τις ανασφάλειες και τις φοβίες του. Το ταξίδι είναι η αφορμή για μια καταβύθιση στα βαθύτερα κομμάτια της ύπαρξής της. Οι εφιάλτες που βλέπει η Μαρίνα περιγράφονται εξαιρετικά και είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικοί για τη συναισθηματική της κατάσταση σε αντίθεση με τις περιγραφές της ζούγκλας και των ινδιάνικων φυλών που ζουν σε αυτήν οι οποίες δεν ξεφεύγουν από διάφορα κλισέ, τα κουνούπια, η μάχη με το ανακόντα κ.λπ. Η Μινεσότα πάντως, η αμερικανική πόλη στην οποία ζει και εργάζεται η Σινγκ, φαντάζει ιδιαίτερα γοητευτική.
Θέματα επιστημονικής ηθικής, περιβαλλοντικής ευαισθησίας, σεβασμού της φύσης, συμπεριφοράς του λευκού προς τον έγχρωμο είναι θέματα που σαφώς τίθενται σε τούτο το μυθιστόρημα, το οποίο κινείται αβίαστα ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό, το συλλογικό και το ατομικό. Στην καρδιά του βιβλίου βρίσκεται η αντιπαράθεση της Μαρίνας Σινγκ, της ήρεμης, πράας και επιστημονικά ηθικής ερευνήτριας, με τη δεσποτική και λάτρη του δόγματος «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» δρα Σβένσον. Οι χαρακτήρες των δύο γυναικών είναι κατά κάποιο τρόπο οι θηλυκές εκδοχές του Μάρλοου και του Κουρτ, των ηρώων του περίφημου μυθιστορήματος του Κόνραντ «Η καρδιά του κτήνους». Η Πάτσετ, όπως και ο Κόνραντ, δεν ενδιαφέρεται να δομήσει μια εξωτική περιπέτεια, αλλά να μιλήσει επ’ αφορμή για τα πράγματα που την απασχολούν. Ενα εξαιρετικά δομημένο, πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που καταφέρνει να κρατήσει την προσοχή του αναγνώστη τεταμένη μέχρι το τέλος.
