Της Βασιλικής Γεωργιάδου*
Η διατύπωση του Marx ότι ιστορικά γεγονότα εμφανίζονται τη μια σαν τραγωδία και την άλλη σαν φάρσα μπορεί να περιγράψει στο μακροεπίπεδο αρκετά από όσα αποκαλύπτονται για τη δράση της Χρυσής Αυγής.
Ως προς το συγκεκριμένο μόρφωμα και την πολιτική ομάδα με την οποία συγγενεύει, παρατηρείται κάποια ασυμφωνία στο χρησιμοποιούμενο λεκτικό για τα εξτρεμιστικά μορφώματα. Αυτά διαθέτουν μεν ένα προκάλυμμα πολιτικής οργάνωσης, όμως αυτό που τα συνέχει είναι η συστηματική χρήση βίας και η επίμονη στόχευση κατάλυσης του κράτους δικαίου. Στις περιπτώσεις οργανώσεων αυτού του τύπου, ο χαρακτηρισμός «κόμμα» είναι δόκιμος για την ανάλυσή τους;
Μας βοηθά να απαντήσουμε στο ερώτημα ένας κλασικός της θεωρίας των κομμάτων, ο Maurice Duverger, ο οποίος στο εμβληματικό Les Parties Politiques (1951) εντοπίζει την ύπαρξη κομμάτων με παραστρατιωτική δομή, τις λεγόμενες «μιλίτσιες». Κύριο γνώρισμά τους είναι ότι στηρίζονται σε έναν εκπαιδευμένο ιδιωτικό στρατό ακολούθων. Παρότι η μιλίτσια (στα ελληνικά: πολιτοφυλακή) φωτογραφίζει τον τύπο του φασιστικού κόμματος, στην ύστερη μεταπολεμική εποχή επισημάνθηκε τεκμηριωμένα από αναλυτές της ακροδεξιάς ότι μορφώματα της εξτρεμιστικής δεξιάς ανταποκρίνονται στα προαπαιτούμενα του συγκεκριμένου ιδεότυπου.
Το γεγονός ότι ως προς την οργανωτική της φόρμα η Χρυσή Αυγή είναι ένα κόμμα-μιλίτσια, που υποστηρίζει ένα corpus φιλοναζιστικών ιδεών, μπορεί στα μάτια ορισμένων να καμουφλάρεται αλλά, πάντως, δεν σχετικοποιείται ούτε απομειώνεται εξαιτίας της εκπροσώπησής της στη Βουλή.
Η Χρυσή Αυγή διατηρεί μια πρωτιά, καθώς μεταπολιτευτικά είναι το μόνο κόμμα-μιλίτσια που κατέλαβε μια θέση στα έδρανα της Βουλής, όπως και στα πάνελ της μαζικής ενημέρωσης. Αν θέλουμε να εντοπίσουμε στην Ελλάδα πολιτικές οργανώσεις με χαρακτηριστικά πολιτοφυλακής, πρέπει να πάμε πίσω στον χρόνο για να συναντήσουμε την παραστρατιωτική αντισημιτική οργάνωση Τρία Εψιλον (Εθνική Ενωσις Ελλάς), που ιδρύθηκε το 1927. Επρόκειτο για ένα από τα δείγματα του ελληνικού πρωτοφασισμού, αλλά όχι για το πρώτο, καθώς είχε προηγηθεί η ίδρυση των Συνδέσμων των Επιστράτων του 1916, που εξελίχθηκαν σε μαζική οργάνωση. Την περίπτωση αυτή αναλύει διεξοδικά ο Γιώργος Μαυρογορδάτος στο βιβλίο του Εθνικός Διχασμός και Μαζική Οργάνωση (Αλεξάνδρεια 1996), με το οποίο αντιλαμβανόμαστε τις εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ μιας μαζικής οργάνωσης και της παραστρατιωτικής δομής εν μέσω Εθνικού Διχασμού. Επιπλέον, οι επισημάνσεις του συμβάλλουν ίσως να αντιληφθούμε γιατί σήμερα η σχετικώς άνετη εκλογική επικράτηση ενός εξτρεμιστικού μορφώματος δεν περιόρισε αλλά, αντιθέτως, εδραίωσε περαιτέρω την παραστρατιωτική πολιτοφυλακή της Χρυσής Αυγής.
* Αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
