Του Κωνσταντίνου Τσίμα

Οι περιγραφόμενες ως «μικρές» και «μικρομεσαίες» επιχειρήσεις θεωρήθηκε ότι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας και στηρίχτηκαν υπέρμετρα από όλες τις κυβερνήσεις την τελευταία 35ετία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έβλεπε αυτές ακριβώς τις επιχειρήσεις ως ζωτικό, ευέλικτο και καινοτόμο κομμάτι της οικονομίας, μέσα από το οποίο θα ξεπηδούσαν ανταγωνιστικές προτάσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες, διαμορφώνοντας νέα δεδομένα και ουσιαστικά «οδηγώντας» τις αγορές ― συνήθως με την αρωγή του κράτους και την κατάλληλη οικονομική στήριξη, μέσω επιδοτούμενων προγραμμάτων και τραπεζικών προϊόντων. Στην Ελλάδα, η προσέγγιση ήταν διαφορετική, με χαρακτηριστική τη γενική εχθρότητα προς την καινοτομία και την απουσία αντίστοιχων θετικών εξελίξεων, πλην φωτεινών εξαιρέσεων στον (μικρότατο) τομέα της υψηλής τεχνολογίας.

Ετσι, βλέπουμε τον κλάδο των Μικρών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην Ελλάδα να συρρικνώνεται ραγδαία (περίπου 100 χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν κλείσει κατά την τελευταία πενταετία), με την απασχόληση να παρακολουθεί τη συρρίκνωση και τους κύκλους εργασιών σε αντίστοιχα πτωτική τροχιά. Καθώς οι ελληνικές ΜμΕ χαρακτηρίζονται από το μικρότερο μέγεθός τους έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου, είναι γενικώς αποδεκτό ότι στελεχώνονται συχνότατα από ανασφάλιστα και αδήλωτα οικογενειακά μέλη. Το γεγονός αυτό λειτουργεί μεν θετικά για τους δείκτες ανεργίας (καθώς αυτοί οι άνεργοι δεν καταγράφονται), είναι όμως καταστροφικό για το συνολικό οικογενειακό εισόδημα στις περιπτώσεις αναστολής λειτουργίας κάθε τέτοιας ΜμΕ.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ελληνικές (και γενικά οι νοτιοευρωπαϊκές) ΜμΕ είχαν την ευκαιρία να εκσυγχρονιστούν μέσω των κοινοτικών κυρίως ενισχύσεων και προγραμμάτων. Η αποτυχία τους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών και να προσαρμοστούν στο ανταγωνιστικότερο περιβάλλον τις οδηγεί σε αφανισμό. Διότι, ως φαίνεται, η επιμονή λειτουργίας της πλειονότητας αυτών στη βάση του «οικογενειακού μοντέλου» τις κρατά δέσμιες σ’ ένα μικρότατο, ευάλωτο μέγεθος και τους στερεί ανταγωνιστικότητα από οικονομίες κλίμακας που μόνο συνεργατικές ή συνεταιριστικές λύσεις θα παρείχαν. Είναι απορίας άξιον γιατί ειδικά οι Ελληνες μικροί επιχειρηματίες προτιμούν να είναι αφεντικά του άνεργου (τελικά) εαυτού τους, παρά να δοκιμάσουν (έστω!) τα δυνητικά οφέλη του συνεταιρίζεσθαι. Οφέλη τα οποία έχουν στην πράξη καταγραφεί στις οικονομίες των περισσότερων ευρωπαϊκών οικονομιών, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία.