Εστω και με έργα «διδακτικού» χαρακτήρα, που εντάσσονται, πάντως, απόλυτα στη συνολική γραμμή της, η ορχήστρα άφησε άριστες εντυπώσεις και επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη βελτίωση των επιδόσεών της υπό τον ικανότατο Βασίλη Χριστόπουλο
Του Γιάννη Σβώλου
Με μια ωραία συναυλία στη μόνιμη έδρα της, την αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής, ξεκίνησε η ΚΟΑ τη νέα της καλλιτεχνική περίοδο 2013-14. Χαρακτηριστικό για τη φετινή καθίζηση της εγχώριας μουσικής ζωής είναι το γεγονός ότι αυτή ήταν η πρώτη συναυλία αμιγώς συμφωνικής μουσικής –αλλά και κλασικού ρεπερτορίου γενικότερα- από την περίοδο του Φεστιβάλ Αθηνών τον Ιούλιο˙ άλλες χρονιές όλο και κάτι θα υπήρχε στη διάρκεια του Σεπτέμβρη.
Για το πρόγραμμα αυτής της ξεχωριστής βραδιάς ο καλλιτεχνικός διευθυντής του συνόλου Βασίλης Χριστόπουλος επέλεξε τρία διάσημα παραδείγματα συμφωνικών παραλλαγών – τύπος έργων που για ευνόητους λόγους είναι ιδιαίτερα αγαπητά σε μουσικούς, αρχιμουσικούς και ορχήστρες (4/10/2013). Ταυτόχρονα, ήταν για μια επιλογή «διδακτικού» χαρακτήρα, που εντάσσεται απόλυτα στη συνολική εκπαιδευτική γραμμή των συναυλιών της ΚΟΑ, παραβλέπει ωστόσο το… όριο αντοχής του ήδη εκπαιδευμένου φιλόμουσου όταν καλείται να ακούσει σχεδόν 50 παραλλαγές μέσα σε δύο ώρες! Δίνοντας πρόγευση του φετινού αφιερώματος στον Μπραμς, το οποίο στηρίζει και πάλι η γερμανική πρεσβεία στην Αθήνα, η βραδιά άνοιξε με τις «Παραλλαγές σε ένα θέμα του Χάυδν», ενώ συνέχισε με τις «Παραλλαγές σε ένα θέμα του Παγκανίνι» του Ραχμάνινοφ και ολοκληρώθηκε με τις «Παραλλαγές Αίνιγμα» του Ελγκαρ. Οι εντυπώσεις που αποκομίσαμε ήσαν άριστες και επιβεβαίωσαν τη συνεχιζόμενη βελτίωση των επιδόσεων του αθηναϊκού κρατικού συνόλου υπό τον ικανότατο, 37χρονο πλέον, Βασίλη Χριστόπουλο. Στο ζοφερό τοπίο του παρόντος επιτεύγματα όπως αυτό συνιστούν πολύτιμες, πολλαπλά χρειαζούμενες ιστορίες επιτυχίας!
Αλλοτε πολύ δημοφιλείς, οι «Παραλλαγές Χάυδν» του Μπραμς είναι έργο που διέπεται από αυτό που σήμερα αντιλαμβανόμαστε ως βάρος της ακαδημαϊκής σχολαστικότητας. Σήμερα πλέον διασώζονται μόνο χάρη στην υπογραφή του συνθέτη και, βέβαια, την ποιότητα της εκάστοτε εκτέλεσης.
ΚΟΑ και Χριστόπουλος πρόσφεραν μια ανάγνωση υποδειγματικής τάξης και ακρίβειας. Παρά τη συχνά χαμηλόφωνη, επικίνδυνα βραδύρρευστη γραφή, η κεκτημένη διαφάνεια των εγχόρδων σε συνδυασμό προς τις ποιοτικές συνεισφορές των ξύλινων πνευστών και τον απόλυτα ελεγχόμενο ήχο των χάλκινων, επέτρεψαν να διαγραφεί ξεκάθαρα και με σαφήνεια η πυκνή διαστρωμάτωση του συμφωνικού ήχου. Φροντίδα στην παραγραφοποίηση, τις στίξεις και τις διαβαθμίσεις της δυναμικής –το έργο διαθέτει μεγαλόφωνες κορυφώσεις αλλά και πολλές, χαμηλόφωνες σελίδες παρ’ ολίγον εμπρεσιονιστικής ενορχήστρωσης!- συμπλήρωσε το φάσμα ποιοτήτων της ωραίας, άρτιας εκτέλεσης ενός έργου από τον πυρήνα του κλασικού ρεπερτορίου που είχε να ακουστεί πολύ καιρό.
Στους αντίποδες ακριβώς του Μπραμς βρίσκονται οι «Παραλλαγές Παγκανίνι» του Ραχμάνινοφ, έργο που πρωτοπαίχτηκε το 1934 στις ΗΠΑ, εξωστρεφές, υπερκινητικό, γεμάτο ζωντάνια και χολιγουντιανή λάμψη. Σολίστας στην παρουσίασή του ήταν ο Τίτος Γουβέλης, ένας από τους καλύτερους, ακμαίους Ελληνες πιανίστες τού σήμερα.
Η αναμέτρησή του με την απαιτητικά βιρτουοζίστικη παρτιτούρα του Ρώσου συνθέτη υπήρξε τεχνικά άψογη, ερμηνευτικά εύστοχη και μεστή συναισθήματος. Σολίστας και ορχήστρα ελίχθηκαν με σύμπνοια και φανερό συντονισμό στο γεμάτο σκόπιμα τονισμένες εναλλαγές τοπίο του έργου, ανταποκρινόμενοι με ευαισθησία και νεανικό σφρίγος στις μεταπτώσεις των διαθέσεων και των επιπέδων ενέργειας της γραφής. Στιβαροί πιανισμοί, απολαυστικά αβίαστοι χρονισμοί, τεχνική επάρκεια που επέτρεψε να αναδυθεί αβίαστα το αθλητικά παιχνιδιάρικο στοιχείο των παραλλαγών, ευρύτατο φάσμα ηχοχρωματικής παλέτας και δυναμικής, εκφραστικά γενναιόδωρη έκφραση υπηρέτησαν τέλεια το παιχνιδιάρικα πομπώδες, ευρηματικά πολύμορφο έργο του Ραχμάνινοφ και πρόσφεραν περισσή απόλαυση στο ακροατήριο. Επεκτείνοντας την περιπέτεια των πιανιστικών παραλλαγών του θέματος του Παγκανίνι στο σήμερα, ο Γουβέλης πρόσφερε εκτός προγράμματος ένα ακόμη, σύγχρονο «πακέτο» παραλλαγών σε ύφος τζαζ!
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με τις «Παραλλαγές Αίνιγμα» του Ελγκαρ, έργο αντιπροσωπευτικά βρετανικής/εδουαρδιανής αισθητικής, που, ωστόσο, κάλλιστα θα μπορούσε να το ακούσει κανείς και ως… μετάφραση του Μπραμς στα αγγλικά. Βεβαίως εδώ, τρεις δεκαετίες αργότερα, η ασηπτική, κλινική καθαρότητα γραφής και η αυστηρότητα έκφρασης του Μπραμς έχουν παραχωρήσει τη θέση τους σε ώριμα ρομαντικές ποιότητες γραφής: ατμοσφαιρική, θεατρικά περιγραφική ενορχήστρωση, υπερκορεσμένο συναίσθημα με λεπτές αποχρώσεις νοσταλγίας, λεπτού χιούμορ κ.λπ. ΚΟΑ και Χριστόπουλος απέδωσαν τις μουσικά κρυπτογραφικές παραλλαγές ανταποκρινόμενοι με ευαισθησία στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της καθεμιάς, με γενναιόδωρα πολυτελή, χυμώδη συμφωνικό ήχο.
