Δεκαεφτά διαμάντια, γνωστές ταινίες που έχουν διακριθεί παγκοσμίως, θα προβληθούν παρουσία πέντε κορυφαίων σκηνοθετών (Πορουμπόιου, Πούιου, Ερντέμ, Μπρέσαν και Τοντόροφ) σε μια γιορτή για τα είκοσι χρόνια του τμήματος «Ματιές στα Βαλκάνια». Μαζί τους και ταινίες εντελώς φρέσκιας παραγωγής

Πέντε μεγάλα ονόματα από τα Βαλκάνια θα δώσουν το «παρών» στο 54ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1-10 Νοεμβρίου). Υπάρχει λόγος. Οι «Ματιές στα Βαλκάνια», ένα από τα καλύτερα τμήματα της διοργάνωσης, κλείνουν φέτος είκοσι χρόνια και αποφάσισαν να το γιορτάσουν προβάλλοντας όχι μόνο ταινίες πρόσφατης παραγωγής (υπάρχουν κι αυτές), αλλά δεκαεφτά παλιότερα βαλκανικά διαμάντια που κάθε σινεφίλ «οφείλει» να δει. Ταινίες που ανέδειξαν το σινεμά της Χερσονήσου μας στον παγκόσμιο χάρτη και καθιέρωσαν τους δημιουργούς τους. Γι' αυτό και η ομαδική άφιξη των σκηνοθετών: Κορνέλιου Πορουμπόιου και Κρίστι Πούιου από τη Ρουμανία, Ρεχά Ερντέμ από την Τουρκία, Βίνκο Μπρέσαν από την Κροατία και Λιουντμίλ Τοντόροφ από τη Βουλγαρία.

Ανάμεσα στις δεκαεφτά ταινίες συναντάμε και τις:

«Η βελανιδιά» (Ρουμανία-Γαλλία 1992) του Λουτσιάν Πιντιλίε, εκπροσώπου της παλαιότερης γενιάς των Ρουμάνων δημιουργών. Με τη Μάγια Μόργκενστερν σε μία από τις καλύτερες ερμηνευτικές στιγμές της.

«Μην κρέμεστε απ΄ το παράθυρο» (Ρουμανία-Γαλλία,1993) του Νάε Καρανφίλ. Εναν χρόνο πριν από το «Pulp Fiction», ο Κάρανφιλ εισάγει την πρωτοποριακή αυτή αφήγηση σε βαλκανικό έδαφος.

«Αθωότητα» (Τουρκία, 1997) του Ζέκι Ντεμιρκουμπούζ. Οι αντικρουόμενες πλευρές της ανθρώπινης φύσης στο στόχαστρο του καταξιωμένου δημιουργού.

«Το χωριό» (Τουρκία, 1998) του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν. Η ζωή μιας τυπικής οικογένειας σε μια μικρή πόλη της Τουρκίας.

«Συνθήματα» (Αλβανία-Γαλλία, 2001) του Γκιέργκι Τζουβάνι. Το καθεστώς Χότζα στην Αλβανία. Βραβείο Νεότητας στο Φεστιβάλ Κανών.

«Ονειρο χειμωνιάτικης νύχτας» (Σερβία & Μαυροβούνιο, 2004) του Γκόραν Πασκάλιεβιτς, από τους σημαντικότερους δημιουργούς της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς.

«Η οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου» (Ρουμανία, 2005), του Κρίστι Πούιου. Βραβείο του τμήματος «Ενα κάποιο βλέμμα» των Κανών.

«Σαράγεβο, σ’ αγαπώ» (Βοσνία-Ερζεγοβίνη-Αυστρία-Γερμανία-Κροατία, 2006), της Γιασμίλα Ζμπάνιτς (Χρυσή Αρκτος στο Βερολίνο). Ενα εντεκάχρονο κορίτσι στο Σαράγεβο ανακαλύπτει ότι είναι καρπός βιασμού της μητέρας της από Σέρβο στη διάρκεια του πολέμου.

«California Dreamin’ (endless)» (Ρουμανία, 2007) του Κριστιάν Νεμέσκου, Μεγάλο Βραβείο στο τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα» των Κανών.

«Γάλα» (Τουρκία-Γαλλία-Γερμανία, 2008) του Σεμί Καπλάνογλου, το δεύτερο μέρος της πολυσυζητημένης τριλογίας του «Αυγό – Γάλα – Μέλι».

Οπως κάθε χρόνο, οι «Ματιές στα Βαλκάνια» έχουν επιλέξει και αρκετές νέες βαλκανικές ταινίες που θα συζητηθούν:

Ο Ρουμάνος Κορνέλιου Πορουμπόιου στο «Οταν βραδιάζει στο Βουκουρέστι ή Μεταβολισμός» επιλέγει ως ήρωά του έναν σκηνοθέτη που βρίσκεται στη διαδικασία γυρισμάτων, ωστόσο καμία από τις σκηνές δεν εκτυλίσσεται μέσα σε πλατό. Η ταινία πηγάζει απευθείας από την εμπειρία του Πορουμπόιου και καταγράφεται αποδραματοποιημένα, στιλιζαρισμένα και με εξαιρετική ακρίβεια.

Ο Τούρκος Ονούρ Ινλί στο «Φωτίζεις τη νύχτα» αφηγείται μια ερωτική ιστορία σε άσπρο και μαύρο, με φόντο την τουρκική επαρχία. Οι χαρακτήρες του όμως είναι… αθάνατοι, τηλεκινητικοί, περνούν μέσα από τοίχους και σταματούν τον χρόνο με φόντο ένα περιβάλλον στέρησης και προβλημάτων. Αυτό είναι και το σχόλιο του δημιουργού: ακόμη και αν διαθέταμε όλοι τις δυνάμεις ενός σούπερ ήρωα, ο κόσμος θα ήταν εξίσου άδικος και σκληρός.

Η «Τζιν» του Τούρκου Ρεχά Ερντέμ είναι ένα κορίτσι που δραπετεύει από μια ομάδα Κούρδων ανταρτών και ξεκινά ένα μοναχικό ταξίδι στα βουνά. Σύμμαχός της είναι η φύση, που της παρέχει τροφή και καταφύγιο, εχθροί της οι άνθρωποι. Από την Τουρκία έρχεται και η ταινία «Σπίτι κανενός» της πρωτοεμφανιζόμενης Ντενίζ Ακτσάι, που εστιάζει τη ματιά της στις οδυνηρές πλευρές μιας οικογένειας μετά τον θάνατο του πατέρα. Στην «Εξαφάνιση» του Σέρβου Μίλος Πούσιτς η σύγκρουση μιας μητέρας με τον γιο της γίνεται σύμβολο του χάσματος ανάμεσα σε έναν κόσμο που χάνεται και της σύγχρονης εποχής. Η σύγκρουση γενεών απασχολεί, με διαφορετικό φόντο, και τον «Ιαπωνικό σκύλο» του ανερχόμενου Ρουμάνου Τουντόρ Κριστιάν Γιουργίου.

Η «Αγρυπνία» της Μολδαβής Ανα-Φελίτσια Σκουτέλνικου επιχειρεί μια εθνογραφική προσέγγιση των παραδόσεων του πένθους με αφορμή την κηδεία μιας ηλικιωμένης γυναίκας. Τέλος, η σάτιρα «Τα παιδιά του ιερέα» (Κροατία-Σερβία) του Βίνκο Μπρέσαν θίγει θέματα θρησκευτικής ηθικής και σεξουαλικών συμπεριφορών.

Εχουν ακόμα προγραμματιστεί και ταινίες μικρού μήκους.

Β.Γεωργ.

INFO: Το αφιέρωμα συνοδεύεται από δίγλωσση έκδοση που επιμελήθηκε ο υπεύθυνος του τμήματος, Δημήτρης Κερκινός.