Ο Γερμανός κινηματογραφιστής και εικαστικός γύρισε το 1969 ένα από τα πρώτα πανκ φίλμ με θέμα τη βόμβα ναπάλμ. Και συχνά χρησιμοποιεί υλικό από τις κάμερες παρακολούθησης σε δρόμους και φυλακές. Εκτός από τις ταινίες του, θα εκτεθούν στην ΑΣΚΤ και εφτά βιντεο-εγκαταστάσεις του
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Την εποχή της αλματώδους εξέλιξης της τεχνολογίας, των νέων μέσων και της εικονικής πραγματικότητας, ο Γερμανός κινηματογραφιστής και εικαστικός Χαρούν Φαρόκι αποδομεί την οπτική κουλτούρα. Στις δεκάδες ταινίες του επιχειρεί μια κριτική αποτίμηση των μηχανισμών παραγωγής της και θέτει ερωτήματα όπως: «Ποια είναι η ηθική της εικόνας σήμερα;» Διεθνώς αναγνωρισμένος -ακτιβιστής, εκδότης, πανεπιστημιακός καθηγητής, πατέρας- αλλά ελάχιστα γνωστός στη χώρα μας, έρχεται πρώτη φορά στην Αθήνα στο πλαίσιο του 7ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου (17-27/10/13) της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.
Το αφιέρωμα «Ενάντια σε τι; Ενάντια σε ποιον;» περιλαμβάνει 15 ταινίες σε βίντεο και φιλμ από το 1969 έως το 2009, αντιπροσωπευτική επιλογή από τις 120 του συνολικού του έργου. Οι πρώτες δουλειές του το 1960, γυρισμένες σε ασπρόμαυρο φιλμ 16 mm, έχουν σαφή πολιτικό προσανατολισμό, αμφισβητώντας κάθε μορφή καταστολής και εξουσίας. Χαρακτηριστική η «Inextinguisable fire» («Ασβεστη Φωτιά») του 1969, «ένα από τα πρώτα πανκ φιλμ», όπως έχει πει ο ίδιος. Θέλοντας να δείξει την επίδραση της βόμβας ναπάλμ στο ανθρώπινο σώμα, σβήνει «on camera» ένα τσιγάρο στο χέρι του. «Οταν σας δείξουμε φωτογραφίες θυμάτων από βόμβες ναπάλμ, θα κλείσετε τα μάτια. Κι ύστερα θα τα κλείσετε στην ανάμνηση. Και τότε θα κλείσετε τα μάτια σας στα γεγονότα», λέει στην αρχή η ταινία. Τα επόμενα χρόνια αλλάζει ύφος και μεθοδολογία. Χρησιμοποιεί κάθε λογής εικόνες από ιστορικά, κινηματογραφικά, στρατιωτικά ή εκπαιδευτικά αρχεία έως και από κάμερες παρακολούθησης σε δημόσιους χώρους και φυλακές. Μέσα από ειδικό μοντάζ, οι εικόνες συνομιλούν με τον ίδιο ή τον θεατή. Απαραίτητη προϋπόθεση, η συμμετοχή του θεατή που καλείται να «ξαναδιαβάσει» τις εικόνες.
Γεννημένος (1944) στο προσαρτημένο από τη Γερμανία τμήμα της Τσεχοσλοβακίας, σπούδασε στην Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης στο Δ. Βερολίνο. Για μια δεκαετία εξέδιδε την εφημερίδα «Filmkritik». Διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Μπέρκλεϊ και του Χάρβαρντ και μόνιμος καθηγητής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βιέννης. Τη δεκαετία του 1990 «εισβάλλει» σε γκαλερί και μουσεία με εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Αναδρομικές του εκθέσεις έχουν φιλοξενηθεί από την Tate Modern ώς το ΜOMA κι έχει συμμετάσχει σε ομαδικές όπως στην «Documenta» (1997, 2007) κ.ά.
Ιδιαίτερης σημασίας, λοιπόν, η πρώτη ατομική του στην Ελλάδα, στην αίθουσα «Νίκος Κεσσανλής» της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών -θα παραστεί στα εγκαίνια (29/10)- με εφτά βιντεο-εγκαταστάσεις από το 1995 έως σήμερα. «Η έκθεση είναι σημαντική για το κοινό και ιδιαίτερα για τους φοιτητές της ΑΣΚΤ. Μας φέρνει κοντά στους σύγχρονους προβληματισμούς της τέχνης και μπορούμε να κάνουμε μια ενδελεχή μελέτη για τη διαχείριση της εικαστικής γλώσσας και τα σύγχρονα μέσα», μας λέει η καθηγήτρια της ΑΣΚΤ στον Τομέα της Γλυπτικής Αφροδίτη Λίτη, επιμελήτρια της έκθεσης μαζί με την Αντγε Εμαν, σύντροφο της ζωής του και καλλιτέχνιδα.
Θα παρουσιαστούν οι βιντεο-εγκαταστάσεις: «Serious Games 1: Watson is Down», «Serious Games 2: Three Dead», «Serious Games 3: Immersion», «Serious Games 4: A Sun Without Shadow». Παρουσιάζουν σκηνές από προσομοιωμένα στον υπολογιστή σενάρια αποστολών στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, με τα οποία εκπαιδεύονται οι Αμερικανοί στρατιώτες…
Η εγκατάσταση «I thought I was Seeing Convicts» χρησιμοποιεί υλικό από τις κάμερες παρακολούθησης της φυλακής υψίστης ασφαλείας στο Κορκόναν του Κολοράντο. Στην τσιμεντένια αυλή οι φυλακισμένοι περνούν μισή ώρα κάθε μέρα χωρίς να φορούν τα πουκάμισά τους. Η κάμερα ζουμάρει κάθε φορά που φαίνεται να γίνεται καβγάς. Αν δεν σταματήσει με την προειδοποίηση, αρχίζουν να πέφτουν πλαστικές σφαίρες.
Το «Workers Leaving the Factory in Eleven Decades» αναπτύσσεται σε 11 μόνιτορ. Καταγράφονται σκηνές από εργάτες που αποχωρούν από το εργοστάσιο από την αρχή του κινηματογράφου έως σήμερα. Ντοκιμαντέρ-δοκίμιο, χρησιμοποιεί σκηνές από τους αδελφούς Λιμιέρ έως τους σύγχρονους κινηματογραφιστές. Τέλος, η εγκατάσταση «Ιnterface» παρουσιάζει τον τρόπο δουλειάς του.
Στις 25 Οκτωβρίου (8 μ.μ., ελεύθερη είσοδος) θα δώσει στο Ινστιτούτο Γκέτε masterclass μαζί με την Αντγε Εμαν. Θα παρουσιάσουν το πρότζεκτ «Δουλειά σε μονοπλάνο» (μονόλεπτα ή δίλεπτα βίντεο με θέμα τη δουλειά: πληρωμένη, απλήρωτη, χειρωνακτική, πνευματική, παραδοσιακή ή εντελώς καινούργια). Στο τέλος του 2014, θα ολοκληρωθεί με δύο μεγάλες εκθέσεις σε Βερολίνο και Βοστόνη.
