Λίγο πριν από τη μεταστέγασή της στη Γλυπτοθήκη, στο Γουδί, για να αρχίσουν επιτέλους τα έργα επέκτασης των κτιριακών της εγκαταστάσεων, η Εθνική Πινακοθήκη αποχαιρετά το παρελθόν με μία ακόμα έκθεση βγαλμένη από τους θησαυρούς των αποθηκών της. Κάτω από τον τίτλο «Δωρεές Ελλήνων καλλιτεχνών προς την Εθνική Πινακοθήκη 1910–2012» παρουσιάζονται από τη Δευτέρα (και έως 31/12) 166 έργα που της έχουν δωριστεί σε βάθος χρόνου.
«Δεν θα χαθούμε, θα συνεχίζουμε τις δράσεις μας», είπε χθες η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα καθισμένη μπροστά από την υπέροχη -και μεγάλη- «Λαϊκή αγορά» του Παναγιώτη Τέτση – που περιλαμβάνεται στην έκθεση.
«Είμαστε μέσα στα χρονοδιαγράμματα και σε δύο-δύομισι χρόνια θα έχουμε ετοιμαστεί. Σε ό,τι αφορά την τελευταία μας έκθεση, αναδεικνύει τις δωρεές, που σε τελική ανάλυση αυτές θεμελίωσαν την Πινακοθήκη από το 1900. Ιδρύματα, το Σχολείο των Τεχνών, πανεπιστήμια και ιδιώτες άρχισαν από τη χρονιά της ίδρυσής μας να χαρίζουν έργα. Το 1910 ο Γεώργιος Ράλλης γίνεται ο πρώτος καλλιτέχνης που κληροδοτεί 38 ελαιογραφίες στην Πινακοθήκη, εξ ου και η έκθεσή μας ξεκινά από αυτή την ημερομηνία και φτάνει ώς το σήμερα. Ποιοτικά αντιπροσωπεύουν ένα πολύ υψηλό επίπεδο, διότι όλοι στην Πινακοθήκη της χώρας θέλουν να δίνουν τα καλύτερά τους έργα», συμπλήρωσε.
«Η έκθεση έχει έντονο ερευνητικό χαρακτήρα, καθώς κοιτά τις αιτίες, τις δράσεις, τους λόγους όλων όσοι δραστηριοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Πινακοθήκη», είπε χαρακτηριστικά η επιμελήτριά της Λίνα Τσίκουτα-Δεϊμέζη. Πράγματι. Τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τις συλλογές διαφωτίζουν σχετικά με τα μεγέθη, τις κατηγορίες και, φυσικά, τη συμβολή των δωρεών. Συνολικά η Πινακοθήκη αριθμεί στις συλλογές της περίπου 19.000 έργα (ζωγραφικά, γλυπτά, σχέδια και χαρακτικά). Οι δωρεές είναι 6.800 και τα κληροδοτήματα 4.500 έργα.
Πώς, όμως, επιλέγεις 166 έργα από τα χιλιάδες; «Αποκλείστηκαν από την παρούσα έκθεση, αφ' ενός τα έργα-δωρεές που βρίσκονται εκτεθειμένα στις μόνιμες συλλογές της Πινακοθήκης και των παραρτημάτων της, αφ' ετέρου τα έργα που εκτέθηκαν στις δέκα εκθέσεις με τίτλο «Νέα Αποκτήματα»», σχολίασε η Μ. Λαμπράκη-Πλάκα.
Σε ό,τι αφορά το στήσιμο, οι ενότητες καθορίζονται ανά επίπεδο. Στο άνω επίπεδο, παρουσιάζονται τα έργα της σύγχρονης τέχνης, από τους καλλιτέχνες της γενιάς του 1960, του 1970 και του 1980 μέχρι και νεότερους καλλιτέχνες. Η έκθεση ανοίγει με τη «Λαϊκή αγορά» του Π. Τέτση (1925), ενώ στην ίδια ενότητα συναντήσαμε έργα των Βυζάντιου, Περδικίδη, Πρέκα, Καρά, Μυταρά, Φασιανού, Ψυχοπαίδη. Σε ξεχωριστό χώρο τιμούν τις μεγάλες δωρεές του Θεόδωρου Στάμου, του Δανιήλ και της Νανάς Ησαΐα.
Περνώντας στο μεσοπάτωμα βουτάμε στο παρελθόν καθώς εκεί εκτίθενται έργα καλλιτεχνών του 19ου αιώνα, αλλά και κάποια της γενιάς του 1930 και του 1960. Μεταξύ των ονομάτων που παρελαύνουν, οι Θεόδωρος Ράλλης, Φλώρα Καραβία, Σπύρος Βικάτος, Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Αγλαΐα Παπά, Γιώργος Βακιρτζής.
Τέλος, στον κάτω όροφο παρουσιάζονται οι πρόδρομοι της νεοελληνικής τέχνης, όπως ο Κωνσταντίνος Παρθένης (με 18 έργα) και ο Σπύρος Παπαλουκάς, καθώς και πολλοί εκπρόσωποι της Γενιάς του ’30. Σε ξεχωριστές ατομικές ενότητες, εκτίθενται έργα των Μόραλη, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Νικολάου, Μαλτέζου, Βακαλό. Οσο για τη γλυπτική, εκπροσωπείται δειγματοληπτικά με έργα των μεγάλων δωρεών (Καπράλου, Τόμπρου, Μενεγάκη, κ.ά.), τα οποία παρουσιάζονται διάσπαρτα σε όλη την έκθεση.
Είναι σαφές πως στα τρία παραπάνω επίπεδα θα δείτε να συνυπάρχουν έργα πασίγνωστων αλλά και άγνωστων -στο ευρύ κοινό- καλλιτεχνών. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, απουσιάζουν τελείως. Γιατί -για παράδειγμα- εκπρόσωποι της γενιάς του ’60, όπως οι Κεσσανλής, Κανιάρης, Τσόκλης δεν δώρισαν έργα τους στην Πινακοθήκη; «Δεν ξέρω», κόμπιασε η Μ. Λαμπράκη-Πλάκα. ««σως να θεωρούσαν ότι έπρεπε να γίνει ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης καθώς εκεί θα ταίριαζαν καλύτερα. Εμάς ίσως μας θεωρούσαν το Ιστορικό Μουσείο».
