Του Βασίλη Γαλούπη

Οταν η Μίλαν και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ έκαναν το 2002 το μεγάλο άνοιγμα στην τεχνολογία τελευταίας γενιάς, εισάγοντας στον κόσμο του ποδοσφαίρου ένα ειδικό software πρόβλεψης τραυματισμών μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν τον high tech οργασμό που θα ακολουθούσε την επόμενη δεκαετία.

Οι πρόσφατες εικόνες από το προπονητικό κέντρο της Τότεναμ αλλά και της Τσέλσι, με αφορμή την περιοδεία του ιδιοκτήτη του ΠΑΟΚ Ιβάν Σαββίδη και των συνεργατών του στο Λονδίνο, ήταν εντυπωσιακές. Ειδικά αυτό της Τότεναμ μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλο σε έκταση όσο της Τσέλσι, αλλά είναι καινούργιο και εξοπλισμένο με τεχνολογία… NASA.

Και μπορεί κάτι τέτοιο να ακούγεται υπερβολικό, αλλά δεν είναι. Τα τελευταία 30 χρόνια η υψηλή, «μυστική» και αρχικά «πανάκριβη» διαστημική ή και στρατιωτική τεχνολογία βρίσκει στη συνέχεια όλο και περισσότερο έδαφος στον αθλητισμό, όσο και στην καθημερινή μας ζωή. Προηγμένοι εξοπλισμοί προπόνησης, ειδικές «ενεργειακές» φανέλες, υλικά κατασκευής αθλητικών παπουτσιών κ.λπ. έχουν την αφετηρία τους στα ερευνητικά προγράμματα της NASA και της πολεμικής βιομηχανίας.

Για παράδειγμα, στα τέλη του 2002 γνωστοποιήθηκε κι επίσημα ότι υπήρξε συνεργασία του Νορβηγού ακοντιστή Φάγκερνες με τη NASA προκειμένου να βρεθεί η σωστή γωνία ρίψης του ακοντίου, για να διασχίζει τον αέρα με όσο το δυνατόν λιγότερες τριβές. Κάτι ανάλογο έγινε και με τις κάσκες των σκιέρ, με τη διαστημική υπηρεσία να προσομοιάζει τρισδιάστατα την κίνηση του σολομού (!) που διασχίζει το νερό πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα.

Ειδικά στο ποδόσφαιρο, όμως, η κατάσταση την τελευταία δεκαετία μοιάζει να έχει… ξεφύγει. Το προπονητικό κέντρο της Τότεναμ δείχνει σαν να έρχεται από το μέλλον και από κάποια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Δεν εντυπωσιάζουν μόνο τα 15 γήπεδα χόρτου και η συστοιχία φωτοβολταϊκών για να τροφοδοτεί με ενέργεια τον χώρο, αλλά κυρίως οι υπερσύγχρονες σουίτες αποθεραπείας και η αίθουσα προπόνησης σε συνθήκες μεγάλου υψόμετρου!

Ο «πειραματισμός» του ποδοσφαίρου, άλλωστε, με το… οξυγόνο δεν είναι καινούργιος. Από το 2000 η Λίβερπουλ ξεκίνησε συνεργασία με το βρετανικό πολεμικό ναυτικό, έτσι ώστε να εφαρμόζονται στους παίκτες μέθοδοι αποκατάστασης σε θαλάμους υπερβαρικού οξυγόνου (μέθοδος χορήγησης οξυγόνου σε πιέσεις μεγαλύτερες της ατμοσφαιρικής), όμοιους μ’ αυτούς που κάνουν αποσυμπίεση οι δύτες. Και νωρίτερα άλλες ομάδες είχαν επιχειρήσει κάτι παρόμοιο.

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ευρωπαϊκοί σύλλογοι εφαρμόζουν τη μέθοδο του υποξικού θαλάμου, που προσομοιάζει τόσο με τεχνητές συνθήκες μειωμένου οξυγόνου, όπως συμβαίνει στα μεγάλα υψόμετρα, όπως και με διάφορα επίπεδα οξυγόνωσης. Σήμερα τέτοιες αίθουσες έχουν στα προπονητικά τους κέντρα και η Λίβερπουλ, η Μάντσεστερ Σίτι, η Μπρόμιτς, η Αστον Βίλα κ.ά.

Η ίδια η Τότεναμ στην ιστοσελίδα της αναφέρει: «Το οξυγόνο είναι ο παράγοντας που οριοθετεί την αθλητική επίδοση. Οταν στους μυς δεν φτάνει αρκετό οξυγόνο έρχεται η κόπωση. Η υποξική προπόνηση είναι ένας θάλαμος που παρέχει οξυγόνο σε όλα τα επίπεδα χωρίς να υπεροξυγονώνει το σύστημα των αθλητών. Ετσι, ο παίκτης νιώθει λιγότερη κόπωση κι αναρρώνει συντομότερα, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αυξηθεί η ένταση της προπόνησής του».

Τον περασμένο Μάρτιο κατά τον ίδιο τρόπο προετοιμάστηκε η Εθνική Αργεντινής για τον αγώνα με τη Βολιβία στην πόλη Λα Πας, σε υψόμετρο 3.637 μ., μετά το κάζο 6-1 στο ίδιο γήπεδο για τα προκριματικά του Μουντιάλ 2010.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Πώς χρησιμοποιούνται οι κάμερες

Ενα χρήσιμο «εργαλείο» στα χέρια των ομάδων είναι και το σύστημα καταμέτρησης χιλιομέτρων στους παίκτες κατά τη διάρκεια των αγώνων Τσάμπιονς Λιγκ, Μουντιάλ κ.λπ.

Οι υπερσύγχρονες κάμερες που χρησιμοποιούνται στα γήπεδα για την καταγραφή κάθε μέτρου από τους παίκτες δεν κατασκευάστηκαν αρχικά για το ποδόσφαιρο, αλλά για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Οι ειδικοί ισχυρίζονται πως αν αυτές οι κάμερες, που είναι τοποθετημένες στο γήπεδο και «κοιτάνε» προς το τερέν, χρειαστεί εκτάκτως να στραφούν προς τις κερκίδες λόγω, π.χ., επεισοδίων, τότε μπορούν με ακρίβεια χιλιοστού εντός δευτερολέπτων να καταγράψουν και να καταμετρήσουν όχι μόνο όλους τους θεατές έναν προς έναν, αλλά και σε τι… απόσταση κάθονται μεταξύ τους.

Οι κάμερες τοποθετούνται όσο το δυνατόν ψηλότερα στο γήπεδο και παρατηρούν, ως «έξυπνοι» ανιχνευτές κίνησης, κάθε δέκατο του δευτερολέπτου τη θέση του παίκτη. Η κίνησή τους είναι όμοια με αυτή του βολβού ενός ανθρώπινου ματιού, που κινείται αστραπιαία προς κάθε κατεύθυνση.

Με την καταγραφή των δεδομένων σε βίντεο υψηλής ανάλυσης γίνεται η αξιοποίησή τους στον υπολογιστή. Ετσι οι ομάδες μπορούν να δουν με ακρίβεια πόσο έτρεξε ο κάθε δικός τους ή και αντίπαλος παίκτης, με τι ταχύτητα, αν και σε ποιο σημείο εμφάνισε κόπωση κ.λπ.

Σήμερα όλες οι ομάδες που αγωνίζονται στο Τσάμπιονς Λιγκ είναι υποχρεωμένες να έχουν στο γήπεδό τους τον εξοπλισμό καταμέτρησης χιλιομέτρων.

Η πρώτη ελληνική ομάδα που το απέκτησε, λόγω της συμμετοχής της στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση, ήταν ο Ολυμπιακός το 2007.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Το θαύμα του Milan Lab

Στην Ιταλία κυριαρχεί το περιβόητο Milan Lab, που αποτελεί μια «κατηγορία» από μόνο του. Στο σύγχρονο προπονητικό κέντρο της Μίλαν βρίσκεται μια πλήρως εξοπλισμένη κλινική-εργαστήριο με μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας. Να σημειωθεί ότι μόνον ο κεντρικός server κοστίζει 500.000 δολάρια!

Το Milan Lab λειτούργησε για πρώτη φορά τον Ιούλιο 2002. Αποσκοπεί στην πρόληψη τραυματισμών, στον καθορισμό προπονητικών προγραμμάτων και σε διατήρηση αθλητών ακόμα και μεγάλης ηλικίας σε πολύ υψηλό επίπεδο. Αποτέλεσμα; Μείωση τραυματισμών ακόμα και κατά 92%.

Το εργαστήριο της Μίλαν βασίζεται σε συλλογή πληροφοριών κάθε δύο εβδομάδες από κάθε αθλητή. Αφορούν τον κλινικό, βιοχημικό, αιματολογικό του έλεγχο, αλλά και το ψυχοκινητικό του προφίλ. Τα στοιχεία τροφοδοτούν τον κεντρικό υπολογιστή του συστήματος και μέσω τεχνητής νοημοσύνης (!) οι αριθμοί μετατρέπονται σε προβλέψεις και πιθανότητες για κακώσεις ή παθήσεις, βάσει μαθηματικών μοντέλων.

Ετσι, το επιστημονικό προσωπικό του Milan Lab ενημερώνει και προειδοποιεί για πιθανά προβλήματα όλη την υπόλοιπη αλυσίδα της ομάδας: προπονητή, γυμναστή, τιμ κ.λπ.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Η FIFA μένει πίσω…

Η μοναδική που αρνείται πεισματικά τη χρήση της τεχνολογίας είναι η FIFA. Εννοείται για τη διαιτησία! Το γεγονός δεν προκαλεί έκπληξη σε όποιον ασχολείται συστηματικά με το ποδόσφαιρο. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, τα διαιτητικά όργια που έχουν γίνει ακόμα και σε τελικούς Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Πολύτιμος χρόνος χάθηκε, λοιπόν, μέχρι να αποφασιστεί από την Παγκόσμια Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία η εφαρμογή ακόμα κι αυτής της απλής συσκευής εντοπισμού για το αν η μπάλα πέρασε ή όχι τη γραμμή, τη στιγμή, μάλιστα, που στα μεγάλα γκραν σλαμ του τένις εφαρμόζεται η μέθοδος του δορυφόρου για το μπαλάκι που έσκασε εντός ή εκτός αγωνιστικού χώρου εδώ και χρόνια.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Η φανέλα της Αγγλίας

Αλήθεια, πόση επιστήμη και πόση τεχνολογία χρειάζεται τελικά το ποδόσφαιρο; Με τα χρόνια, δηλαδή, δημιουργείται κι ένα κλίμα σκεπτικισμού απέναντι στη high tech επέλαση, αφού σε όλα υπάρχει κι ένα όριο.

Ωστόσο, η δίψα για καινοτομίες δεν έχει σταματημό. Στο Μουντιάλ 2010 πολλή κουβέντα έγινε για τη φανέλα της Εθνικής Αγγλίας. Η συγκεκριμένη φανέλα ήταν έτσι κατασκευασμένη ώστε να επιταχύνει τον ρυθμό εξάτμισης του ιδρώτα και να βοηθάει στη θερμορύθμιση του οργανισμού. Κάτι τέτοιο θεωρείται ότι συμβάλλει στην καθυστέρηση εμφάνισης της κόπωσης. Τα πρώτα πειράματα έγιναν το 2009 στο ερευνητικό ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λάφμπορο της Αγγλίας.

Το 2011 ανακοινώθηκε ότι η Τότεναμ έκανε συμφωνία 10 εκατομμυρίων λιρών τον χρόνο με μεγάλη αμερικανική εταιρεία αθλητικής ένδυσης, για να φοράει μια φανέλα-κομπιούτερ από τη σεζόν 2012-2013. Αυτή η φανέλα διαθέτει «ενσωματωμένους» αισθητήρες για να κάνει διαρκώς μετρήσεις: καρδιακοί παλμοί, θερμοκρασία σώματος, ρυθμός αναπνοής, επιτάχυνση.

Επίσης, ειδικά προηγμένη θεωρείται η προπονητική μέθοδος της Ντόρτμουντ, με ειδικούς θαλάμους προετοιμασίας των παικτών, ώστε μέσω του κατάλληλου εξοπλισμού να εκπαιδεύονται στις γρήγορες αντιδράσεις όταν δέχονται την μπάλα κ.λπ.

Τον περασμένο Αύγουστο, τέλος, επιστήμονες από το Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια δημιούργησαν τατουάζ–βιοαισθητήρα για να μετράει τα επίπεδα του γαλακτικού οξέος και να προειδοποιεί για την κόπωση στους αγωνιζόμενους αθλητές.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Η Παιανία του ’80

Θα ήταν δύσκολο να πει κανείς ότι η Ελλάδα κάνει ανάλογα βήματα στην έρευνα, την τεχνογνωσία και την εφαρμογή τέτοιων προηγμένων μεθόδων προπόνησης-αποκατάστασης, όπως στα μεγάλα πρωταθλήματα του εξωτερικού.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως κι εδώ σημειώνεται κάποια πρόοδος, έστω και μικρή, καθώς οι ομάδες δείχνουν τη διάθεση, ακόμα και σε εποχή οικονομικής κρίσης, να μη μείνουν πίσω.

Οι εκτιμήσεις όσων έζησαν από κοντά εκείνη την εποχή, αναφέρουν για τον Παναθηναϊκό ότι η Παιανία της δεκαετίας του ’80 δεν είχε να ζηλέψει και πολλά σε υποδομές-εξοπλισμό από τους κορυφαίους ευρωπαϊκούς συλλόγους.

Ωστόσο, δεν υπήρξε ανάλογη συνέχεια. Οι «πράσινοι», τη δεκαετία του 2000, έκαναν κάποιες προσπάθειες να προσεγγίσουν με επισκέψεις στην Ιταλία την τεχνολογία του Milan Lab, ωστόσο στην πράξη αυτές οι κινήσεις δεν έφεραν κάποιο χειροπιαστό αποτέλεσμα.

Ο Ολυμπιακός, για να έρθουμε στο σήμερα, με τις σύγχρονες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις του στου Ρέντη, δείχνει τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται αρκετά πιο κοντά στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Μεταξύ άλλων υπάρχουν στο προπονητικό του κέντρο αίθουσα υδροθεραπευτηρίου, πισίνα με όργανα (κανονάκια) υδροθεραπείας, CYBEX, εργομετρικό κέντρο κ.λπ.

Στο μέτρο του δυνατού κι άλλες ελληνικές ομάδες παλεύουν να προσαρμοστούν στα σημεία των καιρών…