Της Μαριάννας Τόλια*
Την περασμένη βδομάδα μάθαμε ότι το ΔΝΤ ανέσυρε από το χρονοντούλαπο της Iστορίας μια άκρως προβοκατόρικη λύση για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους των κρατών της ευρωζώνης: ένα πανευρωπαϊκό «κούρεμα» καταθέσεων. Η λύση αυτή προέρχεται από τον Μεσοπόλεμο, τότε που η Ευρώπη ακολουθούσε τον κανόνα του χρυσού με τον οποίο μοιάζει τόσο πολύ το ευρώ των κλειδωμένων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Για την ακρίβεια, αυτό που γράφτηκε στο Fiscal Monitoring, την εξαμηνιαία έκθεση του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες δημοσιονομικές τάσεις, είναι ότι για να γίνουν βιώσιμα τα χρέη των κρατών της Ευρωζώνης υπάρχουν τρεις λύσεις: η στάση πληρωμών, ο πληθωρισμός τους κι ένα σημαντικό «κούρεμα» καταθέσεων σε 15 χώρες του ευρώ π.χ. της τάξης του 10%. Το «κούρεμα» καταθέσεων είναι στη θεωρία καλή λύση, εφόσον εφαρμοστεί εφάπαξ και καθολικά, επειδή αφορά συσσωρευμένο πλούτο και δεν πλήττει την κατανάλωση. Στην πράξη όμως, όταν εφαρμόστηκε, αποδείχτηκε κακή: δεν έλυσε το πρόβλημα του δημόσιου χρέους επειδή οι μεγάλοι, όντας πληροφορημένοι, είχαν αποσύρει τα λεφτά τους και επλήγησαν μόνο οι μικροί. Κάθε λύση έχει τους κινδύνους της, κατέληξε το ΔΝΤ, και οι λύσεις πρέπει να συνεξεταστούν για να ληφθούν οι αποφάσεις.
Κι εμάς τι μας ενδιαφέρουν οι ασκήσεις του ΔΝΤ, θα αναρωτηθεί κανείς. Μας ενδιαφέρουν στον βαθμό που η πρόταση, όσο κι αν δεν δηλώνεται ρητά, αφορά πρωτίστως τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που έχουν υψηλό και μη βιώσιμο δημόσιο χρέος με πρώτη την Ελλάδα. Σε λίγο ανοίγει η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους μας.
Ενα μέρος του Τύπου και των σχολιαστών προτίμησαν να υποβαθμίσουν την είδηση προκειμένου να μη διαταράξουν την εμπιστοσύνη του κόσμου στις τράπεζες – σωστά, αφού μετά το ««κούρεμα»» της Κύπρου σταμάτησε η επιστροφή καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, ενώ παρά τα αυξημένα καλοκαιρινά τουριστικά έσοδα, εμφανίστηκε τελευταία και μείωσή τους. Ενα άλλο τμήμα ανέγνωσε στην πρόταση διάθεση εκδίκησης και προσβολή του ΔΝΤ κατά της Ευρώπης επειδή το εγκλώβισε στην κρίση, αρνούμενη να δεχτεί τις συστάσεις του για ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος των ευρωπαϊκών τραπεζών, γενναίο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους κ.λπ. Δεν είναι τυχαίο, γράφτηκε, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έβγαλε άχνα για τα περί πανευρωπαϊκού «κουρέματος». Μετά το «κούρεμα» των καταθέσεων της Κύπρου, ποιος θα πιστέψει την Ευρώπη;
Νομίζω ότι συμβαίνει κάτι άλλο. Για λόγους που έχουν να κάνουν με τις καταστατικές δεσμεύσεις του να χρηματοδοτεί χώρες με βιώσιμο χρέος, στα τρία προηγούμενα χρόνια το ΔΝΤ πίεσε πολλές φορές την Ευρώπη να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις μας όμως, φοβούμενες μη θυμώσουν τους Ευρωπαίους και οδηγήσουν την Ελλάδα εκτός ευρώ, αρνήθηκαν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες μιας συμμαχίας με το ΔΝΤ. Κι όπως σωστά είχε προβλέψει προ μηνών ο Γιάνης Βαρουφάκης, το «παράθυρο ΔΝΤ» έκλεισε. Υπάρχουν πλέον ασφαλείς πληροφορίες περί άτυπης συμφωνίας μεταξύ ΔΝΤ και Ευρώπης για αποχώρηση του ΔΝΤ από τον επόμενο κύκλο χρηματοδότησης της Ελλάδας και περιορισμό του σε ρόλο συμβουλευτικό, με παροχή εγγυήσεων εκ μέρους των Ευρωπαίων ότι η Αθήνα θα αποπληρώσει πρώτα τα δάνεια του ΔΝΤ και μετά τα ευρωπαϊκά – σε 1-2 μήνες αναμένεται η επισημοποίησή της.
Δηλαδή ΔΝΤ και Ευρώπη τα βρίσκουν και το ΔΝΤ νίπτει τας χείρας του για το ελληνικό χρέος. Ας θυμηθούμε ότι μέχρι πριν από λίγους μήνες το ΔΝΤ άφηνε να διαρρεύσουν εμπιστευτικές εκθέσεις με τις οποίες μέμφονταν τα άλλα μέρη της τρόικας ότι νοιάζονται περισσότερο για τους ευρωπαϊκούς κανόνες παρά για την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος. Τώρα το ΔΝΤ δημοσιεύει εκθέσεις με προβοκατόρικες λύσεις σύμφωνες με τον μεσοπολεμικό κανόνα του χρυσού – δηλαδή τη βούληση της Γερμανίας να μην αλλάξουν οι κανόνες του ευρώ και να μην πληθωριστούν τα δημόσια χρέη. Το ΔΝΤ εξασφάλισε τα λεφτά του και σε αντάλλαγμα αποδέχτηκε ότι η Ευρώπη νοιάζεται πρωτίστως για τους κανόνες της. Τουτέστιν, η κατάθεση της μη τεχνοκρατικής, σαφώς πολιτικής πρότασης περί πανευρωπαϊκού «κουρέματος» των καταθέσεων δεν αποτελεί επίθεση αλλά συμβιβασμό του ΔΝΤ με την Ευρώπη και τη Γερμανία και αποδοχή των όρων της.
Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να φοβόμαστε επανάληψη του κυπριακού δράματος στην Ελλάδα: ότι δηλαδή υπάρχει περίπτωση η Ευρώπη και το ΔΝΤ να επιβάλλουν στην κυβέρνηση Σαμαρά να «κουρέψει» καταθέσεις. Εύλογα όμως πρέπει να περιμένουμε πως η τρόικα – αφού μας δώσει την όποια λύση αναδιάρθρωσης χρέους θέλει το Βερολίνο με επιμηκύνσεις, μείωση επιτοκίων κ.λπ. χωρίς «κούρεμα» των διακρατικών δανείων και χωρίς άλλες ενστάσεις από το ΔΝΤ – θα πει στην όποια ελληνική κυβέρνηση, Σαμαρά ή ΣΥΡΙΖΑ: άμα δεν σας βγαίνουν τα νούμερα, μειώστε μόνοι σας το χρέος σας «κουρεύοντας» καταθέσεις. Και θα είναι η ελληνική κυβέρνηση που θα αποφασίσει στο τέλος πώς θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα: συνεχίζοντας να «κουρεύει» καταθέσεις εμμέσως, αργά και βασανιστικά μέσα από την υπερφορολόγηση οποιουδήποτε πράγματος κινείται ή μένει ακίνητο, όπως γίνεται σήμερα, ευθέως και γρήγορα με την επιβολή μιας έκτακτης εισφοράς, ή πηγαίνοντας σε στάση πληρωμών.
*Eurounemployed.blogspot.gr
