Το «Βιβλίο της Κατερίνας» είναι μια βιογραφία της μητέρας του. Μιλάει η ίδια σε πρώτο πρόσωπο για όλα. Τα δύσκολα, σαν την ψυχική αρρώστια και την αυτοκτονία της. Τα εύκολα, σαν την αγάπη και το δέσιμο με το παιδί της
Της Παρής Σπίνου
Κανονικά θα έπρεπε να είναι το πιο εύκολο βιβλίο που έγραψε ο Αύγουστος Κορτώ, μόλις μέσα σε δύο εβδομάδες, τον περασμένο Γενάρη. Αποδείχτηκε όμως το πιο δύσκολο και το πιο προσωπικό. Εξομολογητικό και αποκαλυπτικό, συγκινητικό και σκληρό ταυτόχρονα, το «Βιβλίο της Κατερίνας», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη, είναι η βιογραφία της μητέρας του, μιας γυναίκας που πάλεψε με τη διπολική διαταραχή και, παρότι νικήθηκε, μεγαλούργησε ταπεινά χάρη στην αγάπη της μητρότητας.
Σε πρώτο πρόσωπο η Κατερίνα αφηγείται μια οικογενειακή σάγκα, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι την αυτοκτονία της, τον χειμώνα του 2002: «Ο γιος μου με βρήκε. Χαράματα Παρασκευής, πέντε μέρες πριν κλείσει τα είκοσι τέσσερα. Κατάλαβε πως είχα πεθάνει κι ας μην είχε αλλάξει τίποτα στον χώρο· ίσως επειδή, όπως πάντα, έστω και νεκρή, τον προϋπάντησα».
Με ρεαλισμό, αλλά και πικρό χιούμορ, ξεδιπλώνει μια ζωή γεμάτη μυστικά και ενοχές, που η ψυχική ασθένεια σημάδεψε ανεξίτηλα. Την συναντάμε νεαρή κοπέλα, κατάλευκη, με μακριά ξανθά μαλλιά να γοητεύει τον όμορφο οδοντίατρο που θα γίνει άντρας της και πατέρας του μονάκριβου γιου της. Ομως οι στιγμές γαλήνης και ευτυχίας δεν θα κρατήσουν πολύ. Αλλεπάλληλες κρίσεις, κοκτέιλ χαπιών, απόπειρες αυτοκτονίας, καταβύθιση σε έναν κόσμο σκοτεινό και απρόβλεπτο. Αδιαφορεί για τον σύζυγό της και λατρεύει παθολογικά τον γιο, που σχεδόν παίρνει τη θέση του συζύγου. Αυτή θα τον μυήσει στη μουσική, στη λογοτεχνία, το σινεμά. Αυτή θα τον παρασύρει με τα γλυκά στην παχυσαρκία. Θα τον βοηθήσει, όμως, να περάσει στην Ιατρική, τον υποστηρίζει στα πρώτα του συγγραφικά βήματα, καρδιοχτυπά με τους εφηβικούς έρωτές του, αντιμετωπίζει την πρώτη του κρίση κατάθλιψης. Κάποια στιγμή, του αποκαλύπτει τις εβραϊκές της ρίζες, που το σόι έχει διαγράψει.
Και ο Κορτώ; Δεν διστάζει να να μοιραστεί με τον αναγνώστη τις φοβίες του για το τέρας της ψυχασθένειας που κουβαλάει μέσα του, τη διέξοδο που νεαρός βρήκε στο χασίσι, ενώ εκφράζεται ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του. Εκτίθεται, κατεβαίνει στο σκοτάδι για να βρει την κάθαρση. Τώρα, στα 34 του χρόνια, βλέπει τα πράγματα πιο αισιόδοξα, μας λέει. Γι' αυτό στο εξώφυλλο βάζει τη φωτογραφία της μητέρας του τεσσάρων χρόνων, χαμογελαστή, αθώα και ανύποπτη. «Δεν ήθελα να κάνω αγιογραφία», τονίζει. «Ολη αυτή η υπερβολή μου, η πληθωρικότητα, να λέω, να γράφω, να εκμυστηρεύομαι χωρίς φραγμό, με χαρακτηρίζει. Νιώθω σαν να βρίσκομαι εσαεί σε ένα υποθετικό ντιβάνι, από όπου μπορώ να τολμήσω οτιδήποτε».
• Αυτή η βιογραφία λειτούργησε ψυχαναλυτικά για εσάς;
«Με βοήθησε πολύ. Είχα ένα έντονο πένθος, το οποίο δεν είχα καταφέρει να διαχειριστώ παρά μόνο όταν το 2009 άρχισα συστηματική ψυχοθεραπεία. Αυτή η βιογραφία κυοφορείτο σε παλαιότερα βιβλία μου, οι διαστροφές γύρω από μητρότητα που περιέγραφα ήταν ο προπομπός. Δούλεψα αυτό το βιβλίο σαν δαιμονισμένος, έγραφα 10-12 ώρες την ημέρα… Ο,τι περιγράφω έχει συμβεί».
• Σκιαγραφείτε μια ιδιαίτερη σχέση με τη μητέρα σας, παθολογικής εξάρτησης.
«Ηταν μια σχέση μεταιχμιακή. Ημασταν σαν ερωτευμένοι, όσο μπορείς να το πεις αυτό χωρίς να παρεξηγηθείς. Δεν μπορούσαμε να μείνουμε μακριά ο ένας από τον άλλον. Λόγω της αρρώστιας της, είχα πάντα την έγνοια της. Στην εφηβεία μου, όταν άρχισα να βγαίνω για καφέ ή σινεμά -και τότε δεν υπήρχαν τα κινητά-, το μυαλό μου ήταν συνέχεια στην Κατερίνα. Σε τι κατάσταση είναι, τι θα βρω όταν γυρίσω σπίτι, πώς θα το κουλαντρίσω. Ηταν η ρουλέτα της καθημερινότητάς μου».
• Μεγάλο βάρος για ένα παιδί. Νιώσατε τύψεις για την αυτοκτονία της;
«Στο παρελθόν είχε κάνει απόπειρες αυτοκτονίας με χάπια, πρώτη φορά τη βρήκα σε κωματώδη κατάσταση όταν ήμουν 13. Ηξερα ότι κάποια στιγμή θα συνέβαινε το μοιραίο. Με το βιβλίο αισθάνθηκα ότι εξιλεώθηκα, κι ας μην ήμουν κακός γιος… Ηθελα η ίδια να υπάρξει με αυτό, γιατί ένιωθε πως είχε μια ασήμαντη ζωή».
• Πολλές φορές το οικογενειακό περιβάλλον δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει τέτοιες καταστάσεις και άλλες φορές υπάρχουν προκαταλήψεις για το «στίγμα»;
«Η αδελφή της μητέρας μου δεν λέει ότι αυτοκτόνησε, λέει ότι πέθανε από καρδιά. Οι επιζώντες αποποιούνται την ενοχή αποποιούμενοι το γεγονός. Εγώ από τότε που διαπίστωσα ότι η φωνή μου μπορεί να ακουστεί και να διαφωτίσει 10-20 ανθρώπους, το θεωρώ χρέος μου να μιλώ ανοιχτά για όλα».
• Σας υποστήριξε στα πρώτα σας λογοτεχνικά βήματα, παρότι είχατε κατά νου να εγκαταλείψετε τις σπουδές Ιατρικής;
«Πολύ. Διάβαζε με λύσσα ό,τι έγραφα, πίστευε ότι είμαι καλός, με ενθάρρυνε, με παρότρυνε να στείλω το πρωτόλειο «Βιβλίο των βίτσιων» στον Εξάντα. Για μένα ήταν ο παραμυθάς, η κιβωτός των οικογενειακών ιστοριών. Ηταν τρομερά γονιμοποιητική η σχέση μας σε διάφορα επίπεδα. Με αντιμετώπιζε σαν μικρό ενήλικα».
• Τους έρωτές σας με άτομα του ίδιου φύλου τούς αποδεχόταν;
«Πιστεύω πως και οι πιο συντηρητικές οικογένειες το κατανοούν. Με τον τρόπο τους. Ο πατέρας μου, παρότι ο αδελφός του είναι ομοφυλόφιλος, είχε τον φόβο μη δυστυχήσω, μη θέσω τη ζωή μου σε κίνδυνο. Ηθελε να είμαι ευτυχισμένος».
• Αντιμετωπίσατε τον κοινωνικό ρατσισμό, καθώς εκφράζεστε ανοιχτά για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων;
«Προσωπικά δεν ένιωσα ρατσισμό, γιατί είχα τύχη να κινούμαι ανάμεσα σε ανθρώπους που ήταν αρκετά ευαίσθητοι, ευφυείς και θετικά διακείμενοι απέναντί μου. Βεβαίως, οι εποχές αλλάζουν. Οταν βλέπεις σε προπύργια του συντηρητισμού, όπως η Ισπανία, να αναγνωρίζονται οι γάμοι ομοφυλοφίλων, δεν καταλαβαίνω γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε το σύμφωνο συμβίωσης. Εγώ και ο σύντροφός μου, ο Τάσος, είμαστε απόλυτα συνεπείς στις υποχρεώσεις μας στην εφορεία, στα ασφαλιστικά ταμεία. Αντιθέτως, το κράτος δεν είναι εντάξει απέναντί μας, δεν μας αντιμετωπίζει ως ζευγάρι. Νιώθω πολίτης β' κατηγορίας. Ομως δεν θα αρνηθώ την προοπτική ευτυχίας. Θέλω να υιοθετήσουμε παιδί, όσο επίπονη και μακρόχρονη και αν είναι η διαδικασία. Είμαι αποφασισμένος να μεγαλώσω ακόμα και παιδί με προβλήματα υγείας. Κι επειδή δουλεύω στο σπίτι, μπορώ να του μαγειρεύω, να το διαβάζω… Η Κατερίνα μού εμφύσησε να είμαι παραδοσιακός, να βρω ένα καλό παιδί να κάνουμε το σπιτικό μας, οικογένεια…»
• Με τις σημερινές συνθήκες, μπορεί ένας συγγραφέας να ζήσει μόνο από τη δουλειά του;
«Ποτέ δεν ήμουν μπεστελεράς· τα βιβλία μου πουλούσαν από 5.000 έως 8.000 το πολύ. Αυτά τα χρήματα, 12.000 τον χρόνο, με το TEBE, το ΦΠΑ, τα ενοίκια, δεν φτάνουν. Οι περισσότεροι κάνουμε κι άλλες δουλειές. Τουλάχιστον, αυτά που κάνω εγώ με ικανοποιούν απόλυτα. Οι μεταφράσεις ή τα παιδικά βιβλία που υπογράφω με το όνομά μου, Πέτρος Χατζόπουλος, είναι πηγή χαράς. Τώρα ολοκληρώνω ένα με τίτλο “Δεν θα ξανακάνω μπάνιο” για τα παιδιά που αρχίζουν να διαβάζουν, και περιμένω πώς και πώς να πάρω σβάρνα τα σχολεία. Τελευταία, κάνω ιδιαίτερα μαθήματα δημιουργικής γραφής. Δεν το επεδίωξα, ενέδωσα όμως όταν με προσέγγισαν κάποιοι μέσω facebook, ζητώντας μου να τους βοηθήσω. Ηδη τέσσερις από τους μαθητές μου έχουν ολοκληρώσει το πρώτο τους μυθιστόρημα και είναι στη φάση που προσεγγίζουν εκδότες».
• Ονειρεύεστε την επιτυχία ενός μπεστ σέλερ;
«Το μπεστ σέλερ είναι κάτι φευγαλέο. Η Μαντά, η Δημουλίδου είναι φαινόμενα, γιατί κάθε τους βιβλίο γίνεται μπεστ σέλερ, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που έκαναν ένα λυσσαλέες πωλήσεις και μετά “κάθισαν”, όπως η Μεϊμαρίδη. Δεν νομίζω, πάντως, ότι μπορώ να δημιουργήσω επί τούτου ένα μπεστ σέλερ. Για να γράψεις απλοϊκά, πιθανόν σκέφτεσαι απλοϊκά ή τουλάχιστον οι λογοτεχνικές κατασκευές σου είναι απλοϊκές. Εάν δεν έχεις το μενταλιτέ του ελάχιστου κοινού παρονομαστή, δεν μπορείς να γράψεις έτσι».
• Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η γενιά σας, οι σημερινοί 30άρηδες, αποφεύγουν να γράψουν μυθιστορήματα για την κρίση, γιατί πολλοί είναι απολιτίκ.
«Δεν ξέρω πού να τοποθετήσω τον εαυτό μου πολιτικά. Αυτομάτως θα απαντούσα αριστερός, από την άλλη ο κρατικός παρεμβατισμός μού φαίνεται απαράδεκτος το 2013. Κι όλοι αυτοί που θέτουν εαυτούς στην προεκλογική παλαίστρα, ποιον να ψηφίσεις όταν σου προκαλούν απόγνωση;!»
• Περισσότερο ποιοι σάς προκαλούν αποστροφή;
«Θεωρώ φαιδρό πρόσωπο τον Τζήμερο. Εκφοβίζοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μας πάρει τα σπίτια, προσπαθεί να οικειοποιηθεί μικρόνοες ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής. Εχεις και τον Σαμαρά, που περιβάλλεται από ανεκδιήγητα νούμερα. Θεωρώ ότι ο Σαμαράς είναι ακροδεξιός, αυτό το νεόπλασμα που είχε κάνει, η Πολιτική Ανοιξη, ήταν ενδεικτικό. Είναι ο χρυσαυγίτης της Ν.Δ., που θέλει να ξαναβάλει τα γίδια στο μαντρί».
• Kαι η Αριστερά είναι υπεράνω;
«Η συστηματική γκρίνια της για την Ευρώπη δεν τη βοήθησε. Δεν καταλαβαίνω όσους υποστηρίζουν επιστροφή στη δραχμή, αυτό δείχνει και τον εθνικολαϊκισμό ορισμένων αριστερών».
• Πάντως, παρά τα όσα έχουν συμβεί, η Χρυσή Αυγή κρατάει το ποσοστό της.
«Το γεγονός ότι πολλοί ήθελαν να τιμωρήσουν γενικώς και αορίστως τον δικομματισμό, ψηφίζοντας Χρυσή Αυγή, είναι πέρα από γελοίο. Ισως το ξανασκεφτούν, γιατί ο Ελληνας δεν γουστάρει όποιον μπαίνει φυλακή. Νομίζω, πάντως, ότι έπρεπε να τους είχαν σταματήσει από τότε που ο Κασιδιάρης έριξε το χαστούκι στην Κανέλλη. Γυναίκες δεν χτυπάμε, είναι κώδικας που σέβονται και τα χειρότερα καθάρματα».
p.spinou@efsyn.gr
