Του Παναγιώτη Γεωργουδή
Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ) συνεχίζουν μέσα στην κρίση, και ενάντια σε αυτήν, την πολυεπίπεδη πνευματική τους ανθοφορία με την έκδοση υψηλού επιπέδου επιστημονικών και φιλοσοφικών βιβλίων που έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία και η πανεπιστημιακή κοινότητα.
Οι ΠΕΚ ως εκδοτικός οίκος του Δημοσίου, αφού ανήκουν στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), ποιοτικός και κερδοφόρος, αποτελούν το αντιπαράδειγμα στο κέρδος και στον νεοφιλελευθερισμό, αποδεικνύοντας ότι η υψηλή ποιότητα, και μάλιστα σε κρίσιμους τομείς, είναι αυτή που μπορεί να επιβληθεί και να γίνει μέτρο προς σύγκριση.
Η συνεισφορά του υπευθύνου των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, Στέφανου Τραχανά, σε αυτό το πολλαπλό πολιτιστικό εγχείρημα είναι καθοριστική.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
«ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΑΠΡΑΞΙΑΣ, η αποτελεσματικότητα στην κινεζική σκέψη»
Φρανσουά Ζυλιέν, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, μετ. Θάνος Σαμαρτζής, σελ. 118
Ενα εκπληκτικό έργο με εξαιρετική μετάφραση και ρέοντα λόγο που απευθύνεται τόσο στον μέσο αναγνώστη όσο και στον ειδικό, παρουσιάζοντας με ενάργεια τις πολιτισμικές διαφορές της κινεζικής σκέψης και της δυτικής ως δύο διαφορετικών προτύπων δράσης και στάσης ζωής με άξονα την αρχαία ελληνική σκέψη στην οποία εδράζεται ο Δυτικός Ορθολογισμός.
Ο Ευρωπαίος άνθρωπος της πράξης, για να είναι αποτελεσματικός, θέτει εξαρχής έναν ορατό και αποσαφηνισμένο στόχο και επιζητεί τα μέσα και τους τρόπους διασύνδεσης που θα τον πραγματοποιήσει. Αντίθετα στην κινεζική σκέψη, σύμφωνα με τον μελετητή σινολόγο Φρανσουά Ζιλιέν, η έννοια της αποτελεσματικότητας έχει εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Ο Κινέζος στρατηγός αντί να θέτει ξεκαθαρισμένους στόχους και να δημιουργεί επεξεργασμένα σχέδια υλοποίησής τους, εξετάζει και εκμεταλλεύεται την εσωτερική δυναμική της κατάστασης, συναρμόζοντας την πρακτική του με τη φυσική πορεία των πραγμάτων, ώστε οι ίδιες οι συνθήκες να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Το αρχιτεκτονικό πρότυπο της σκέψης με βάση τα μέσα και τους σκοπούς που διαπερνά τον ευρωπαϊκό στοχασμό και τη δράση με αφετηρία την αρχαία Ελλάδα δεν συναντάται στον κινεζικό πολιτισμό.
Ο Ζιλιέν σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ομως εάν δεν υπάρχουν σκοποί, το μόνο που απομένει είναι να εκμεταλλευτούμε τις «ροπές» των πραγμάτων. Ακούγοντας αυτή την πρόταση, διατυπωμένη με τόσο αφηρημένο τρόπο, δεν θα νιώσετε την παραμικρή διανοητική ενόχληση. Ισως να μην εξαφθεί καν το θεωρητικό σας ενδιαφέρον. Κι όμως, οι συνέπειές του είναι συγκλονιστικές. Διότι η έννοια του σκοπού είναι πανταχού παρούσα στην ελληνική σκέψη. Θυμηθείτε τον θεμελιακό συσχετισμό, ανάμεσα στον Πλάτωνα όσο και στον Αριστοτέλη, ανάμεσα στο είδος, το ιδεατό πρότυπο, και το τέλος, τον αποβλεπόμενο σκοπό. Στον Αριστοτέλη, το τέλος, το τελικό αίτιο, έλκει το γίγνεσθαι προς το μέρος του. Στον Πλάτωνα έχουμε την Τελική Κρίση, στα Ευαγγέλια έχουμε την Αποκάλυψη. Η αρχαία Κίνα δεν μίλησε ούτε για Τελική Κρίση ούτε για Αποκάλυψη. Διότι η κινεζική σκέψη δεν στοχάστηκε τον στόχο ή την κατάληξη. Αντίθετα, στοχάστηκε το συμφέρον, το κέρδος, το όφελος, το λι». Εδώ μας αποκαλύπτονται οι ορίζοντες ενός άλλου πολιτισμικού πλαισίου ζωής, το οποίο είναι βαθιά αντιστρεσογόνο ως ανάγνωσμα και ίσως ως παραδοσιακός τρόπος ζωής, αλλά θέτει ένα τεράστιο ανοιχτό ερώτημα, πώς θα εξελιχθεί στις συνθήκες της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης όταν η Κίνα είναι η αναδυόμενη υπερδύναμη της επόμενης εικοσαετίας και ποιοι τρόποι σύγκρουσης ή σύνθεσης θα βρεθούν ανάμεσα στους δύο κόσμους, όταν μάλιστα από το πολιτισμικό υπόβαθρο της Κίνας λείπει η εμπειρία της δημοκρατίας που περιέχει σκοπούς και μέσα, ενώ συγχρόνως η Δύση και η Ευρώπη αποκενώνουν τη δημοκρατία και τη ζωή από το νόημα της αυτοθέσμισης και της ευτυχίας που τους είχαν προσδώσει ο στοχασμός και η πολιτική πρακτική στην αρχαία Ελλάδα και επανέφεραν ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση και εν μέρει η Αναγέννηση; Για όλα αυτά το βιβλίο είναι συναρπαστικό.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
«ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ»
Επιλογή-Παρουσίαση-Επιμέλεια: Κώστας Μπουρναζάκης, εκδ. Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, σελ. 401
Ο Γιώργης Μανουσάκης (1933-2008) ένας σημαντικός λογοτέχνης από τα Χανιά, το έργου του, ποικίλο, αγνοήθηκε από το αθηναϊκό κατεστημένο και η σημαντική αυτή έκδοση επαναφέρει στην επικαιρότητα και στους αναγνώστες τον εξαιρετικό αυτό δημιουργό.
Πεζογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, ταξιδιωτικός συγγραφέας, συνεργάτης εφημερίδων, μελετητής κ.λπ., με άξονα δημιουργίας την πόλη των Χανίων και τον συμπαγή παραδοσιακό τρόπο ζωής στην Κρήτη, αλλά με μια ματιά οικουμενική ένεκα παιδείας, άφησε ένα έργο με υπαρξιακό βάθος και αυθεντική κοινωνική αγωνία που κοιτάζει στο μέλλον με υπόβαθρο την Αντίσταση, την Κατοχή και τα πλούσια και σκληρά παιδικά βιώματά του.
Το ποιητικό του έργο εμφανώς υπερέχει από την υπόλοιπη δημιουργία του.
Ο εξαιρετικά φροντισμένος αφιερωματικός τόμος στον Γιώργη Μανουσάκη εμπεριέχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του. Εξαιρετική η δουλειά του Κώστα Μπουρναζάκη.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
«Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΣΚΕΨΗ»
Τόμος Α’, σελ. 410, τόμος Β’, σελ. 317, Παναγιώτης Κονδύλης, εκδ. ΠΕΚ, μετ. Μιχάλης Παπανικολάου, επιμ. Θ. Σαμαρτζής, Μ. Παπανικολάου
Για πρώτη φορά παρουσιάζεται στην Ελλάδα ολοκληρωμένο το μνημειώδες έργο του μεγάλου Ελληνα στοχαστή Παναγιώτη Κονδύλη, ο οποίος σφράγισε την ευρωπαϊκή σκέψη με τον φιλοσοφικό στοχασμό του. Από το «Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη» είχαν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα μέχρι σήμερα μόνο τα πρώτα τρία μέρη του έργου.
Τώρα στην ολοκληρωμένη έκδοση του έργου ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να διεισδύσει σε όλο το εύρος αυτού του σύνθετου φιλοσοφικού εγχειρήματος του Κονδύλη, ο οποίος έχει το γνωσιακό ανάστημα να ξεδιπλώσει κριτικά όλες τις φιλοσοφικές τάσεις του 19ου και του 20ού αιώνα.
Ταυτόχρονα ο μοναδικός γνωσιολογικός και φιλοσοφικός στοχασμός του συγγραφέα τού δίνει και μια διάσταση ολοκληρωμένης Ιστορίας της Νεότερης Φιλοσοφίας, από τον Νομιναλισμό και το Ανθρωπιστικό κίνημα, έως τον Διαφωτισμό, τον Γερμανικό Ιδεαλισμό και τη συνακόλουθη διαδρομή ώς τη Φαινομενολογία, την Ψυχανάλυση, τον Υπαρξισμό και την Αναλυτική Φιλοσοφία.
Παρακολουθεί και αναλύει όλες τις μεταμορφώσεις της Μεταφυσικής από τον Μεσαίωνα στον Α’ τόμο ώς το τέλος του Διαφωτισμού και στον Β’ τόμο από τον Χέγκελ και τον Νίτσε ώς τον Χάιντεγκερ και τον Βιτγκενστάιν, με όλα τα συγκλονιστικά επιστημονικά και κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που έχουν συντελεστεί στην αλληλεπίδρασή τους.
