Του Γιώργου Σταματόπουλου
Το έχω ξαναγράψει (παίρνω αφορμή από το εξαιρετικό τετρασέλιδο αφιέρωμα στην Πολιτική Ανυπακοή που δημοσιεύτηκε στην «Εφ.Συν.», 19/20 Οκτωβρίου 2013): Ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρο, ως γνωστόν, αρνήθηκε να πληρώσει φόρους στην αμερικανική κυβέρνηση, που τους χρησιμοποιούσε για τον οπλισμό της στον άδικο πόλεμο κατά του Μεξικού, και φυλακίστηκε. Ηταν φίλος του ο πολύς Ραλφ Γουάλντο Εμερσον, διάσημος συγγραφέας εκείνη την εποχή, ο οποίος παραξενεμένος (;) τον επισκέφθηκε στη φυλακή. «Ντέιβιντ», τον ερωτά με έκδηλη αγωνία, «τι συμβαίνει, γιατί είσαι εδώ;», για να πάρει τη μοναδική απάντηση-ερώτηση, χαστούκι στις παρειές πάντων των οργανικών διανοουμένων, «Ραλφ, γιατί εσύ δεν είσαι εδώ;»
Αυτός ο μοναδικός στοχαστής, η σκέψη του οποίου τροφοδότησε τόσους νέους σε θέματα δημοκρατίας και ελευθεριακής φιλοσοφίας, είπε το εξής (και όποιος θέλει -κομμάτι δύσκολο, δεν λέω- το ακούει): «Υπό μία κυβέρνηση, που φυλακίζει άδικα οποιονδήποτε, η θέση που αρμόζει σε έναν δίκαιο άνθρωπο είναι στη φυλακή». Αντε να βρεθούν σήμερα δίκαιοι άνθρωποι…
Σημασία, όμως, δεν έχει τόσο η παραδειγματική στάση του μεγάλου Αμερικανού ιντιβιντουαλιστή, όσο η στάση του φίλου του Ραλφ Γουάλντο Εμερσον, επιτυχημένου συγγραφέα εντός ενός συστήματος που υπέθαλπε και προπαγάνδιζε την «επιτυχία» και ας στηριζόταν (το σύστημα) σε εκατόμβες αθώων νεκρών και ας λουζόταν σε ποταμούς αίματος ανύποπτων αλλοεθνών ή και ομοεθνών. (Το να μιλάς για αμερικανικό έθνος είναι μια ιεροσυλία, μια χυδαιότητα, τέλος πάντων…) Ο κύριος Εμερσον απολάμβανε τη δόξα του και τα πλούτη του αρνούμενος να δει τη γενοκτονία λ.χ. των Ινδιάνων ή την καταπάτηση -από το σύστημα που του προσέφερε την ευτυχία- γειτονικών, αδύναμων, φτωχών λαών. Την ίδια ώρα ο φίλος του κατήγγελλε με το σώμα του (το φυλακισμένο) και το πνεύμα του (το ελεύθερο και ελευθεριακό) τη βαρβαρότητα της εξουσίας και την απάτη της δημοκρατίας της. Οι συνειρμοί είναι παραπάνω από αυτονόητοι, δεν έχει νόημα να καταγραφούν. Εξακολουθεί, όμως, να εντυπωσιάζει πόσο λίγοι Θόρο περνάνε από τούτον τον πλανήτη και πόσοι, απίστευτα πολλοί Εμερσον κυριαρχούν στο πολιτικό και πνευματικό πεδίο της ανθρωπότητας, των κοινωνιών.
Το παράδειγμα δεν είναι ακραίο, αλλά παράδοξο. Ενώ ο Εμερσον έζησε μια τρυφηλή ζωή, ουδείς σήμερα, πλην μερικών φοιτητών της λογοτεχνίας, τον μνημονεύει σε αντίθεση με τον φτωχό φίλο του που έγινε φάρος της μεγάλης ανατροπής που έκανε στην Ινδία ο Γκάντι, του αγώνα των μαύρων στην Αμερική αλλά και όλων των αντιπολεμικών οικολογικών εκδηλώσεων φοιτητών και εργαζομένων έως τις μέρες μας (μέρες ατολμίας, αβουλίας, απάθειας, αδράνειας). Ειρηνιστής αυτός, επισκιάστηκε κάπως από το ένοπλο του Τσε χωρίς να πάψει όμως να παραδειγματίζει· κυρίως να φέρνει αντιμέτωπους με την κοινωνία και το πνεύμα όλους εκείνους που αυτάρεσκα αυτοαποκαλούνται διανοούμενοι. Α, ναι. Και με τον εαυτό τους.
