Σύμφωνα με τους προσκεκλημένους του Ινστιτούτου Γκέτε, ανάμεσά τους και ο δικός μας Αρης Φιορέτος, όσα συμβαίνουν εδώ λόγω κρίσης μπορεί κάλλιστα να μετακυλήσουν και στις υπόλοιπες χώρες. Και, όπως είπαν, οι Γερμανοί καταλαβαίνουν πια ότι η Ελλάδα δεν φταίει για τα πάντα, ότι μεγάλες ευθύνες έχουν οι πολιτικοί που μόνο στην οικονομία έχουν το μυαλό τους

Της Παρής Σπίνου

Εχουμε γίνει το πειραματόζωο της Ευρώπης. Αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που παρακίνησε έξι σημαντικούς εκπροσώπους της γερμανικής λογοτεχνίας να έρθουν στη χώρα μας κατευθείαν από το Βερολίνο, για να δουν με τα ίδια τους τα μάτια την κοινωνική κατάσταση, να συνομιλήσουν με Ελληνες ομοτέχνους τους, να μεταφέρουν εμπειρίες και εικόνες στο εξωτερικό.

Ετσι, ο Αρης Φιορέτος, η Νίνο Χαρατισβίλι, ο Κρίστοφ Χάιν, ο Κρίστοφ Μάγκνουσον, η Ανέτ Γκρέσνερ και η Ανε Βέμπερ, ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Ινστιτούτου Γκέτε για να συμμετάσχουν σε ένα λογοτεχνικό αναλόγιο και μια συζήτηση. Είχαμε την ευκαιρία να τους συναντήσουμε χθες το μεσημέρι και να συζητήσουμε μαζί τους για λογοτεχνία, κρίση και πολιτική.

Η αλήθεια είναι πως το ελληνικό κοινό δεν τους γνωρίζει όλους το ίδιο καλά -οι μισοί από αυτούς δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Ο Αρης Φιορέτος, βεβαίως, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, μας επισκέπτεται συχνά, έχει πιστούς αναγνώστες και με το νέο, πολυδιαβασμένο μυθιστόρημά του «Ο τελευταίος Ελληνας» (εκδ. Καστανιώτη) θίγει το θέμα της μετανάστευσης. Με ελληνικές καταβολές, Σουηδός υπήκοος, έχει εγκατασταθεί στο Βερολίνο, ενώ εκπροσωπεί τη σουηδική πρεσβεία σε θέματα πολιτισμού και διδάσκει λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο.

Ο Κρίστοφ Χάιν προέρχεται από την πρώην Ανατολική Γερμανία, έχει καθιερωθεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς γερμανόφωνους συγγραφείς, ενώ ήδη από το 1993 τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά: «Ο ξένος φίλος» (Παρατηρητής), «Κι ο έρωτας εξ αποστάσεως» (Περίπλους) κ.ά. Με ανάλογο παρελθόν η Ανέτ Γκρέσνερ ασχολείται στα βιβλία της με την ιστορία του Βερολίνου και παράλληλα δημοσιογραφεί. «Οταν ζούσα στο Ανατολικό Βερολίνο είχα σχέσεις με την ελληνική κοινότητα και εκεί μυήθηκα στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου», είπε χαρακτηριστικά. Η Νίνο Χαρατισβίλι, από τη Γεωργία, έχει ασχοληθεί με την ελληνική μυθολογία, ενώ στα ελληνικά κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της «Κοφτερή αγάπη» (Μεταίχμιο). Ο Κρίστοφ Μάγκνουσον θεωρείται συνδετικός κρίκος μεταξύ ισλανδικού και γερμανικού πολιτισμού, καθώς εντός του ρέει ισλανδικό αίμα, ενώ η Ανε Βέμπερ τελευταία ζει στο Παρίσι και μεταφράζει από και προς τα γαλλικά.

«Η παρουσία στην Αθήνα αυτής της στρατιάς συγγραφέων, οι οποίοι έχουν μεταξύ τους εθνοτικές, γλωσσικές και πολιτικές διαφορές, δημιουργεί νέους συσχετισμούς στη λογοτεχνία», τόνισε ο Αρης Φιορέτος.

• Νιώθουν ότι με το έργο τους μπορούν να επηρεάσουν το κοινό; Ο Α. Φιορέτος έφερε το παράδειγμα ενός βατράχου, που τον ρίχνουν σε βραστό νερό και αυτομάτως πηδάει έξω. «Αυτό είναι παράδειγμα για την τέχνη που λειτουργεί με βάση το σοκ και την αντίδραση. Καταλαβαίνουμε ότι η λογοτεχνία μόνο σε ατομικό επίπεδο έχει επιρροή, αφού δεν μπορούμε να ρίξουμε πολλούς βατράχους στο νερό». Αντιθέτως, ο Κ. Μάγκνουσον υποστήριξε ότι η λογοτεχνία δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη «να αντιληφθεί και να κατανοήσει τον κόσμο».

• Θα γράψουν μυθιστόρημα για την κρίση; «Κάτι τέτοιο θέλει τον χρόνο του. Μέχρι να ολοκληρωθεί, το θέμα ίσως δεν θα είναι επίκαιρο. Αντιθέτως τα ποιήματα παρέμβασης αντανακλούν άμεσα όσα συμβαίνουν», είπε η Α. Γκρέσνερ.

• Γιατί ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την Ελλάδα; «Νιώθω ότι η Ελλάδα είναι αβανγκάρντ αυτή την περίοδο στην Ευρώπη. Οσα συμβαίνουν εδώ θα μετακυλήσουν και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες», απάντησε ο Κ. Χάιν. «Είδα τις τιμές να πέφτουν, κλειστά καταστήματα, ηλικιωμένους να παίζουν τυχερά παιχνίδια. Η χώρα φτωχαίνει και διαταράσσεται η κοινωνική ισορροπία».

• Ποια είναι η εικόνα της χώρας μας σήμερα στη Γερμανία; «Ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι η κρίση στην Ευρώπη και η κρίση του ευρώ δεν οφείλεται στην Ελλάδα», υποστήριξε ο Κ. Μάγκνουσον. «Ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες ο κίτρινος Τύπος είχε εξιδανικεύσει τον Νότο ως έναν τόπο ονειρικό, όπου ο κόσμος δεν δουλεύει, στη συνέχεια με τα ίδια κλισέ αντέστρεψε το κλίμα. Τώρα όμως καταλαβαίνουν ότι όλα αυτά είναι βλακείες».

• Η κρίση επεκτείνεται πέρα από την οικονομία; Ο Α. Φιορέτος είπε πως «μεγάλο μέρος των ευθυνών έχουν οι πολιτικοί που κοιτούν μόνο τα οικονομικά ζητήματα, χωρίς να δημιουργήσουν τις υποδομές για να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα». «Το ζήτημα είναι ότι τώρα πια δεν υπάρχει καμιά ουτοπία. Τόσο η Αριστερά όσο και η Δεξιά έφτασαν σε αδιέξοδο κι αυτό φάνηκε στις γερμανικές εκλογές», συμπλήρωσε η Ν. Χαρατισβίλι. «Η αδιαφορία, η έλλειψη ονείρων κυριαρχούν και ο καθένας καλείται να επιλέξει το λιγότερο κακό από μια σειρά κακών».

• Τους προβληματίζει η άνοδος του ναζισμού στη χώρα μας; «Οταν δεν υπάρχουν ουτοπίες να πιστέψει κανείς, δεν μπορεί να αναπτυχθεί παραγωγικό μοντέλο ζωής. Αυτό γιγαντώνει τα δύο άκρα», είπε η Α. Γκρέσνερ. «Αισθάνομαι φόβο μπροστά στις εξελίξεις. Διακρίνω δε πολλά φασιστοειδή μορφώματα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», τόνισε ο Κ. Χάιν θυμίζοντας τα λόγια του Τόμας Μαν, το 1946: «Η περίοδος του φασισμού δεν έχει περάσει ακόμα».

INFO: «Υλικό πραγματικότητας. Αντικατοπτρισμοί στη σύγχρονη λογοτεχνία». Σήμερα στον «Ιανό» (20.30) ο Αρης Φιορέτος, η Ανέτ Γκρέσνερ και ο Κρίστοφ Χάιν συζητούν με τους Νατάσσα Χασιώτη και Poka Yio. Συντονίζει ο Σπύρος Μοσκόβου.