Η μεταμόσχευση ήπατος δεν πέτυχε. Εσβησε την Κυριακή στα 71 του χρόνια σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης. Η πολύκροτη πορεία του ξεκίνησε τη δεκαετία του ’60 και δεν σταμάτησε ποτέ να σημαδεύει μουσικούς («δάσκαλο» τον αποκάλεσε ο Μπάουι), να εμπνέει συλλογικές ιστορικές προσπάθειες (όπως οι Velvet Underground) και να παράγει σόλο αριστουργήματα μέχρι την τελευταία στιγμή
Toυ Δημήτρη Κανελλόπουλου
Με τον Λου Ριντ πιστεύουμε -πιστεύαμε πια- στον ένα και μοναδικό Θεό: «Ο Θεός μου είναι το Rock ‘n’ Roll» έλεγε. «Είναι μια μυστηριώδης δύναμη που μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή. Και το πιο σημαντικό κομμάτι της θρησκείας μου είναι να παίζω κιθάρα». Από προχθές Κυριακή, ο Νεοϋορκέζος ροκ σταρ, το «rock icon» όπως τον αναφέρουν χαρακτηριστικά όλα τα μεγάλα ξένα μουσικά περιοδικά, θα παίζει την κιθάρα του στη μεγάλη μπάντα του ουρανού.
Ηταν 71 ετών και σοβαρά άρρωστος το τελευταίο διάστημα. Τον Μάιο είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος, με τη σύζυγό του, Λόρι Αντερσον, επίσης πρωτοπόρο καλλιτέχνη, να μας προϊδεάζει από τότε για τη σοβαρότητα της κατάστασης: «Ηταν πολύ άσχημα ο Λου, βρέθηκε μόλις ένα βήμα πριν από τον θάνατο».
Τον θάνατο τον συνάντησε τελικά λίγους μήνες μετά. Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2013. Και είχαμε κι άλλη δυσάρεστη είδηση αυτή την, καταραμένη καθώς φαίνεται, Κυριακή. Ανακοινώθηκε πως ο Τζον Μακβί των Fleetwood Mac πάσχει από καρκίνο, με το συγκρότημα να αναβάλλει όλες τις προγραμματισμένες για το επόμενο διάστημα συναυλίες του. Sunday, bloody Sunday.
Πάντως ο Λου Ριντ τη… στενή του σχέση τόσο με το αλκοόλ όσο και με τα ναρκωτικά τη διατήρησε για πολλά χρόνια, αν ετούτο σημαίνει κάτι για το κατεστραμμένο συκώτι του.
Η μουσική ήταν γι’ αυτόν κάτι το απλό: «ένα ακόρντο είναι μια χαρά, με δύο ακόρντα αρχίζει το ζόρι, με τρία έχεις περάσει πια στην τζαζ», έλεγε χαριτολογώντας. Μισούσε το σχολείο, αγαπούσε το rock n ‘roll και από μικρός στράφηκε ενάντια στους γονείς του. Τους επιτέθηκε και με ένα τραγούδι του γιατί, όπως έλεγε, τον ανάγκασαν να υποβληθεί σε ηλεκτροσόκ ως δήθεν «θεραπεία» μήπως και ήταν αμφιφυλόφιλος. Εγραφε και ποιήματα τότε.
Τη μουσική την ξεκίνησε επαγγελματικά τη δεκαετία του ’60 με τους Velvet Underground, ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή του. Το 1970 αποχώρησε από το συγκρότημα, μετακόμισε στο Λονδίνο και ακολούθησε πλέον σόλο καριέρα. Τότε γνώρισε τον Ντέιβιντ Μπάουι. Ο Μπάουι με τον Μικ Ρόνσον ανέλαβαν την παραγωγή σε ένα άλμπουμ-σημείο αναφοράς για τον Λου Ριντ, το εξαιρετικό «Transformer» του 1972. «He was a master», «ήταν δάσκαλος» έγραψε στη σελίδα του στο facebook ο Μπάουι. «Ο κόσμος έχασε έναν εξαιρετικό συνθέτη και ποιητή. Εγώ έχασα έναν αδερφό» σημείωσε με τη σειρά του ο Τζον Κέιλ, ο συνοδοιπόρος του στους Velvet. Γενικώς πήραν φωτιά τα social media. Ολοι απέτισαν φόρο τιμής. O Ιγκι Ποπ, ο Λένι Κράβιτς, οι Pixies, ο Ντέιβ Γκρολ, ο Μοby κ.ά. Oι Who έκαναν στο twitter τους λογοπαίγνιο με το «Walk On The Wild Side» γράφοντας «Lou Reed. Walk on the peaceful side», κάτι σαν το αναπαύσου εν ειρήνη. Εως και ο Σαλμάν Ρούσντι…
Στο «Transformer» λοιπόν υπήρχε κι ένα από τα πιο γνωστά του singles, το «Walk On The Wild Side» που σκαρφάλωσε στο Νο 16 της λίστας του αμερικάνικου Billboard Hot Top 100. Το 2001, στο ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα στο «Transformer», ο Λου αποκάλυπτε πως πηγή έμπνευσής του για το κομμάτι αποτέλεσε η ομότιτλη νουβέλα του Νέλσον Ολγκρεν (1956).
Απλώς, όσο μεγάλωνε ο ίδιος, προσέθετε στους στίχους χαρακτήρες από την προσωπική του ζωή. Το επόμενο άλμπουμ του ήταν το «Berlin», για να ακολουθήσει μία δεκαετία γεμάτη ναρκωτικά και καταχρήσεις. Στις extreme δισκογραφικές του στιγμές εκείνης ακριβώς της περιόδου ανήκει το «Metal Machine Music», ένα άλμπουμ ακραίου ηλεκτρικού πειραματισμού.
Στη δεκαετία του ’80 καθάρισε πάντως από… φαρμακευτικές ουσίες κι έβγαλε πιο προσιτές δουλειές, όπως τα «The Blue Mask», «Legendary Hearts» και «New Sensations». Και στα 90’s ακολούθησαν τα επιτυχημένα άλμπουμ «Set the Twilight Reeling» και «Ecstasy». Τα τελευταία χρόνια πάντως ζούσε μια πολύ υγιεινή ζωή – έκανε μάλιστα καθημερινά τρεις ώρες τάι τσι. Εκεί καταλήγεις όταν νέος τα έχεις δοκιμάσει… όλα.
Στα ορόσημα της ζωής του η συμμετοχή του το 1986 στην περιοδεία της Διεθνούς Αμνηστίας «A Conspiracy of Hope Tour», όπως και η στενή φιλία του με τον Τσέχο αντιφρονούντα συγγραφέα και πολιτικό Βάτσλαβ Χάβελ. Με τη Λόρι Αντερσον ήταν σύντροφοι από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και τη νυμφεύτηκε το 2008.
Του άρεσε η φωτογραφία, γύρισε και μία ταινία, ενώ χαρακτηριστική ήταν η απέχθειά του για τους δημοσιογράφους. Χθες ένας συντάκτης της «Guardian» κατέγραψε στην εφημερίδα του την επώδυνη εμπειρία που είχε με τον Λου Ριντ κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης – μέχρι και τα κλάματα έφτασε να βάλει. Και σκεφτείτε πως μας δήλωσε φαν του, από την παιδική του ηλικία μάλιστα.
Τον είδαμε και στην Ελλάδα κάποιες φορές live – θυμάμαι χαρακτηριστικά μία όταν έπαιξε μαζί με τον Ελβις Κοστέλο και τον Ντέιβιντ Μπάουι στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Στις 2 Ιουλίου 1996. Τρία τεράστια ονόματα το ένα μετά το άλλο, διαδοχικά, ωστόσο δεν μάζεψαν κανένα τεράστιο πλήθος. Και παραδόξως δεν ήταν και τόσο καλή συναυλία, δεν τράβηξε η φάση. Ο Λου Ριντ εμφανίστηκε με το φως της ημέρας εκείνο το απόγευμα…
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η εποχή των Velvet Underground και του Γουόρχολ
Υπάρχει ένας όρος που συνηθίζουμε να αναφέρουμε στη μουσικο-δημοσιογραφική αργκό και είναι, ως λέξη, ανύπαρκτος. Αλλά επιτρέψτε μου να τον χρησιμοποιήσω: «επιδραστικός». Στα αγγλικά είναι influential. Οι Velvet Underground, λοιπόν, ήταν ένα από τα πιο επιδραστικά συγκροτήματα στην ιστορία της μουσικής επηρεάζοντας γενιές και γενιές μουσικών. Kαι το άλμπουμ τους «Velvet Underground & Νico» με εξώφυλλο τη διάσημη μπανάνα του Αντι Γουόρχολ, ένα από τα καλύτερα, ever. Αυτό κι αν αποτέλεσε επιρροή ή σημείο αναφοράς για το μέλλον.
Δείτε τι έλεγε το 1982 ο Μπράιαν Ινο για το «Velvet Underground & Νico»: «Μπορεί ο δίσκος αυτός να πούλησε στην εποχή του μόλις 30 χιλιάδες αντίτυπα, εκείνοι οι 30 χιλιάδες όμως που τον αγόρασαν έφτιαξαν αμέσως μετά το δικό τους συγκρότημα». Ενώ το περιοδικό Rolling Stone το χαρακτήρισε το πιο «προφητικό ροκ άλμπουμ όλων των εποχών».
Στον πυρήνα του συγκροτήματος με τη βραχύβια ζωή (5-6 χρόνια μάξιμουμ) βρίσκονταν οι Λου Ριντ και Τζον Κέιλ. Συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη το 1965, όπου και οι δύο σπούδαζαν κλασική μουσική, ο Ριντ πιάνο και ο Κέιλ βιολί. Λίγο μετά γνωρίστηκαν με τον Αντι Γουόρχολ στο περίφημο κλαμπ της εποχής, το Factory. Ο Γουόρχολ έγινε μάνατζέρ τους και το 1967 κυκλοφορούν το ντεμπούτο τους άλμπουμ σε δική του παραγωγή, αυτό με την μπανάνα.
Σεξουαλική επανάσταση, τραγούδια-ύμνοι στα ναρκωτικά, όπως τα «Heroin» και «Waiting for the Man», ακόμα κι ένα κομμάτι για τον σαδομαζοχισμό υπήρχε, το «Venus in Furs». Αλλά κι ένα σωρό κλασικές συνθέσεις ακόμα, όπως το «Sunday Morning» και το «All Tomorrow’s Parties». Μοναδικός δίσκος, απίστευτος, στα φωνητικά συμμετείχε και η Γερμανίδα Νίκο.
Το δεύτερό τους «White Light / White Heat» κυκλοφόρησε στις 30 Ιανουαρίου του 1968. Στη συνέχεια αποχωρεί ο Τζον Κέιλ και ο Λου Ριντ βγάζει, μόνος πια, ως ο απόλυτος frontman του γκρουπ, άλλες δύο σπουδαίες δουλειές, το «The Velvet Underground» και το «Loaded» to 1970. Οι «New York Times», που δεν ήξεραν στην αρχή πώς ακριβώς να χαρακτηρίσουν τους Velvet, τους αποκάλεσαν «η τζαζ μπάντα του Αντι Γουόρχολ».
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5 από τα καλύτερα άλμπουμ του
Η δισκογραφία του Λου Ριντ είναι πολύ μεγάλη (και μιλάμε για τις σόλο δουλειές του, μόνο), οπότε ο Γιάννης Πετρίδης μοιάζει ως ο πλέον κατάλληλος για να επιλέξει τα καλύτερα άλμπουμ του καλλιτέχνη. Εκείνα που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε ενημερωμένη δισκοθήκη, αυτά που συγκαταλέγονται στα «άλμπουμ του αιώνα».
1. Transformer (‘72)
Παραγωγός ο Ντέιβιντ Μπάουι, το 2ο προσωπικό άλμπουμ του Λου Ριντ, με τραγούδια όπως τα Vicious, Walk On The Wild Side και Satellite Of Love. Eδώ υπήρχε και το Perfect Day, η πιο επιτυχημένη σύνθεσή του από εμπορικής απόψεως.
2. Berlin (‘73)
Με τραγούδια που έμειναν έξω από την εποχή των Velvet Underground, υποτιμήθηκε στην αρχή, για να καταξιωθεί πολλά χρόνια μετά. Συμμετείχαν ο Τζακ Μπρους και ο Στιβ Γουίνγουντ.
3. Rock And Roll Diary 1967-1980 (‘80)
Συλλογή με ένα μεγάλο μέρος από τις δημιουργίες του Λου Ριντ, του ανθρώπου που ήταν υπεύθυνος (περισσότερο από κάθε άλλον) για την έκρηξη του punk rock και του new wave τη δεκαετία του ‘70. Τραγούδια από την εποχή των Velvet αλλά και από τη μετέπειτα προσωπική καριέρα του. Μία συγκεντρωτική και οικονομική πρόταση.
4. The Blue Mask (‘82)
Eπηρεασμένος από τον ποιητή Αλεν Γκίνσμπεργκ, με τραγούδια στα οποία άφησε τον σαρκασμό του ελεύθερο.
5. Songs For Drella (‘90)
Τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Αντι Γουόρχολ, οι δύο παλιόφιλοι Λου Ριντ και Τζον Κέιλ συνεργάζονται ξανά (για πρώτη φορά μετά το White Light / White Heat) και βγάζουν ένα άλμπουμ αφιερωμένο στη μνήμη του μέντορά τους, αναφορά στη ζωή του φίλου τους.
* ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΔΩ, όπως ακριβώς τα επιλέξαμε για εσάς, τα 10 πιο σημαντικά τραγούδια του Λου Ριντ.
