Της Μαριαλένας Σπυροπούλου
«Στον ενικό, κύριε, εδώ είμαστε για να μιλάμε στον ενικό…» έλεγε και ξανάλεγε γνωστός τηλεοπτικός δημοσιογράφος υπονοώντας, εκτός από τον τίτλο της εκπομπής, ότι ο ενικός αριθμός είναι αυτός που λείπει από την ελληνική κοινωνία για να ειπωθούν τα πράγματα έτσι όπως είναι στην πραγματικότητα, ωμά, σταράτα, απερίφραστα.
«Τι θα πάρεις;» ρωτάει σε άπταιστα «γαλλικά» ο νεαρός σερβιτόρος την κυρία που περιμένει να εξυπηρετηθεί. Σαν να αισθάνθηκε να τη ραπίζουν, τον κοιτά αποσβολωμένη και του απαντά… στον πληθυντικό.
Μια νεαρή κοπέλα προσπαθεί να πουλήσει ένα φόρεμα σε μια πελάτισσα, λέγοντας «κοπελιά, δεν μπορείς να φανταστείς πόσο σου πάει». Η «κοπελιά» μετά και από αυτό επείσθη και αναχώρησε άντυτη από το μαγαζί.
«Χάσαμε τον πληθυντικό ευγενείας. Στοπ». Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα τηλεγράφημα έκκλησης SOS προς τους ξένους, μαζί με τις εκκλήσεις για «κούρεμα», νέα δάνεια, ισολογισμούς και απολογισμούς. Ξεχάσαμε να απευθυνόμαστε στον άγνωστο, στον λιγότερο γνωστό, στον πελάτη, στον μικρό αλλά και στον μεγαλύτερο. Ξεχάσαμε να κρατάμε τη θέση μας ως επαγγελματίες, ως γονείς, ως δάσκαλοι, ως δημοσιογράφοι, ως θεραπευτές, ως ιερείς. Τι πάει να πει, απευθύνομαι «στον ενικό»; Τι ανάγκη καλύπτει μια μερίδα της κοινωνίας που αδυνατεί να σεβαστεί την απεύθυνση του άλλου ή την ανάγκη του άλλου να μένει λίγο πιο μακριά από εσένα. Οχι ανώτερα ή κατώτερα, λίγο πιο μακριά. Ισα για να παίρνουμε αέρα.
Μιλάει κάποιος στον πληθυντικό και απαντά ο άλλος στον ενικό. Γιατί; Από τι; Από κεκτημένη ταχύτητα, από άνεση, από έλλειψη τρόπων; Από την αίσθηση ότι είμαστε χωριό, ότι όλοι τελικά γνωριζόμαστε; Και γιατί δεν αφήνουμε τον χρόνο να αποφασίσει από κοινού για την κατάργηση του πληθυντικού; Από πού πηγάζει αυτή η εξομοίωση;
Πολλοί θα σκεφτούν, τόσα είναι τα προβλήματά μας, ο ενικός είναι πρόβλημα;
Δεν είναι στα αλήθεια μόνον ο ενικός. Είναι αυτό που κρύβει ο ενικός. Είναι αυτή η επίφαση της οικειότητας που δεν ανοίγει καρδιές αλλά καβαλάει κρεβάτια. Ο ενικός είναι ραντισμένος με μπόλικη επιθετικότητα. Με μια βαριεστημάρα. Με μια εξομοίωση. Με μια συγχωνευτική και ταυτοποιητική ανάγκη. Να είμαστε ίσοι και εάν όχι ίσοι, ανώτεροι. Να κάνουμε εμείς παιχνίδι. Να ελέγχουμε τον χώρο μας. Να μπούμε μέσα στον άλλο, να τον αλώσουμε… «Ελα μωρέ, και ποιος είναι αυτός να του μιλήσουμε και στον πληθυντικό;» λέει ο γείτονας. «Ποιος είναι ο ένας, ποιος είναι ο άλλος και ποιοι είμαστε εμείς; Ή, ακόμα καλύτερα, τι είναι ο καθένας από εμάς;». Ο ενικός δεν ελαχιστοποιεί την απόσταση μεταξύ των ανθρώπων. Δεν βελτιώνει την επικοινωνία. Τοποθετείται ως όχημα για να βάλουμε τον άλλον στη θέση του. Ποτέ όμως τον εαυτό μας. Απευθυνόμενοι δημόσια στον ενικό σε κάποιον που δεν γνωρίζουμε, του δείχνουμε ότι του έχουμε πάρει τον αέρα. Οτι τον έχουμε τοποθετήσει σε μια εις βάρος του οικειότητα και τον γυμνώνουμε, τον απορρίπτουμε. Καταργούμε τη φόρμα της επικοινωνίας, τα μαθήματα καλών τρόπων. Καταργούμε τον ενδιάμεσο ψυχικό χώρο για να του επιτρέψουμε να είναι αυτός που θέλει και εμείς να παραμείνουμε με σεβασμό σε αυτό που είμαστε.
«Στον ενικό, παρακαλώ», έλεγε και ξανάλεγε διατάζοντας ο δημοσιογράφος, κάνοντας τους προσκεκλημένους του να φαίνονται σαν τους μπαρμπάδες στο κουρείο. «Κύριε Κώστα μου», «όχι, κύριε Πάνο μου» ή «κύριε Αλέξη μου, δεν μπορείς να τα λες αυτά…» εις άπταιστον ενική και ανοίκεια διάλεκτο. Προωθώντας το καινούργιο format εκπομπής, που λένε και στα ελληνικά, υπερασπίζονται τον ενικό σαν τη διαφάνεια και την ειλικρίνεια που λείπουν από τον δημόσιο λόγο. Και συνειδητά ή ασυνείδητα, υπογράφουν με αυτόν τον τρόπο τη διάγνωση της νόσου της εποχής μας. «Ολοι, σαν να λένε, θα καούμε. Και τα χλωρά και τα ξερά». Και κανείς δεν θα ξεχωρίζει από κανέναν. Κανένας δεν θα δικαιούται διαφορετική μεταχείριση, κανείς δεν θα αξιώνεται σεβασμού. Οι τίτλοι τιμής και ευγενείας θα ανήκουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Οπως και οι ηλικίες, οι ιδιότητες, οι πορείες ζωής. Διότι τώρα, που τρώμε ωμή σάρκα σαν πεινασμένοι λύκοι, το «σεις και το σας» μας έλειπε…
Το «σεις και το σας» μας λείπει. Και πρέπει να το εφεύρουμε ξανά. Οχι σαν υποκρισία αλλά από αδήριτη αναγκαιότητα. Καμιά φορά χρειάζεται και η επίφαση της εσωτερικής οργάνωσης μιας ψυχικής δομής ενός ανθρώπου ή μιας ολόκληρης κοινωνίας, όταν δεν υπάρχει τίποτα όρθιο. Καμιά φορά χρειάζεται να πολεμήσουμε γι' αυτό «το σεις και το σας», για να σταθούμε με τον καιρό όρθιοι. Να υποκριθούμε τους ανθρώπους. Με δεκανίκια, με επιφάσεις, με ψεύτικες ευγένειες. Μέχρι να έρθει επιτέλους, ακόμα και από τα ξένα, η απάντηση σε αυτό το τηλεγράφημα.
«Πρέπει να μάθετε να σέβεστε. Στοπ».
marialenas77@gmail.com
