Του Θεόδωρου Γεωργίου*
Πριν από λίγες μέρες, σε συνθήκες πολιτικού καθεστώτος «εκτάκτου ανάγκης» υπό το οποίο ζει εδώ και πέντε χρόνια η ελληνική κοινωνία, πενήντα οκτώ (58 ο αριθμός) πολίτες ανέλαβαν την πρωτοβουλία να προωθήσουν τις διαδικασίες για την κομματική ανασύνταξη και την ιδεολογική ανασυγκρότηση της «κεντροαριστεράς». Εξ αρχής θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι και οι πενήντα οκτώ πολίτες στη δημόσια πολιτική σφαίρα παίζουν ενεργό ρόλο και κατά καιρούς έχουν διατελέσει αξιωματούχοι του κράτους, πράγμα που σημαίνει ότι η πολιτική εμπειρία τους είναι και αξιόλογη και υπολογίσιμη. Κατά συνέπεια οι ίδιοι με το κοινωνικό έργο τους και τις πολιτικές υπηρεσίες τους εντάσσουν τους εαυτούς τους σε ό,τι ονομάζουμε «πολιτική ελίτ» σ’ έναν τόπο.
Η αυτοσυνείδηση των «58» ως ηγητόρων σε μία πολιτική κοινωνία μεταφράζεται στη δημοσιογραφική γλώσσα με τον όρο: «προσωπικότητες». Μετά απ’ αυτές τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις εκείνο που έχει σημασία να διερευνήσει κανείς δεν είναι ο ρόλος και η συμβολή της «πολιτικής ελίτ» στα πολιτικά και κομματικά αδιέξοδα ενός τόπου γενικά, αλλά πώς και γιατί η πρωτοβουλία της συγκεκριμένης ελίτ κατέληξε σ’ αυτό που κατέληξε και χωρίς περιστροφές μπορούμε να πούμε ότι η πρωτοβουλία των «58» συνιστά αυτό που στη γλώσσα της πολιτικής φιλοσοφίας ονομάζουμε: «πολιτική τεχνολογία». Συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός εγχειρήματος το οποίο είναι πρωτίστως τεχνοκρατικό και γραφειοκρατικό, στον βαθμό που δεν ενδιαφέρεται να «μεταφράσει» σε πολιτική γλώσσα τα αιτήματα, τις αγωνίες, τις προσδοκίες και τα οράματα ενός συλλογικού κοινωνικού υποκειμένου. Αντί να συμβεί κάτι τέτοιο το ίδιο το μικρο–υποκείμενο των «58» κλείνεται στον εαυτό του, οχυρώνεται στον γυάλινο πύργο του και τρέφει ψευδαισθήσεις ότι διαμορφώνει συνθήκες πολιτικής αναγέννησης σ’ έναν τόπο, ο οποίος κρέμεται στο χείλος της «αβύσσου».
Ας κάνουμε στο σημείο αυτό μία παρέκβαση. Οι «58» δεν μπορούν να διεκδικήσουν ούτε τις δάφνες των Ευρωπαίων διανοουμένων (κατά τον Μεσοπόλεμο), οι οποίοι κατοικούσαν σ’ ένα ξενοδοχείο που ονομαζόταν «Αβυσσος» και από εκεί κατάρτιζαν κομματικά μανιφέστα και εκπονούσαν πολιτικά προγράμματα για την αντιμετώπιση της κρίσης σ’ εκείνη την ιστορική εξέλιξη των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Τι ακριβώς συμβαίνει με τους «58»; Οπως είπαμε η πρωτοβουλία τους ορίζεται ως «πολιτική τεχνολογία». Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο επειδή δεν έχουν καμία επαφή με την κοινωνία, αλλά κυρίως επειδή δεν μπορούν να επιδοθούν σ’ έναν οντολογικό ορισμό του ιδίου του πράγματος (στη φιλοσοφική γλώσσα), το οποίο δεν είναι παρά «η σχέση της ελληνικής κοινωνίας με την πολιτική στις συνθήκες της εκτάκτου ανάγκης». Εάν υποθέσουμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, δηλ. να σκεφθούν αυτοί οι ίδιοι οι «58» το πράγμα κατά τη φύση του και την ουσία του, τότε όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι το εγχείρημά τους δεν έχει καμία ερμηνευτική ισχύ. Είναι «κενό γράμμα» και όπως φαίνεται έτσι αντιμετωπίζεται από όλους μας, τους πολιτικούς, τους πολίτες, τους δημοσιογράφους, τους πολιτικούς αναλυτές, τελικά από το σύνολο των ομιλητών και των δρώντων στη δημόσια πολιτική σφαίρα.
Μπορούμε όμως να προχωρήσουμε στις εκτιμήσεις μας και πιο πέρα: η τεχνολογική πρωτοβουλία των «58» φαντάζει στη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών ως συντεχνιακό και μερικό εγχείρημα, στον βαθμό που επιδιώκει να αναβιώσει πολιτικές πρακτικές που έχουν εντελώς καταδικαστεί σε συνειδησιακό και πολιτικό επίπεδο. Ο πολιτικός μύθος του «εκσυγχρονισμού» και η κομματική αφήγηση της «ισχυρής Ελλάδος» δεν μπορούν να βαραίνουν στις συνειδήσεις και στις πλάτες του ελληνικού λαού. Δεν αποτελεί επιχειρηματολογική υπερβολή ο ισχυρισμός ότι η πρωτοβουλία των «58» έχει ως στόχο της την κομματική στέγαση των «ορφανών του Σημίτη».
Επειδή όμως μία πρωτοβουλία και ένα κείμενο δεν κρίνεται μόνο ως προς τις προθέσεις και τους στόχους των ομιλητών και των δρώντων, αλλά η μετακριτική του πρωτίστως έχει να κάνει με τα ίδια τα περιεχόμενά του και τις ιδέες του, θα πρέπει επιτέλους να ειπωθούν και τα εξής δύο – τρία πράγματα για την «κεντροαριστερά». Κατ’ αρχάς το κείμενο των «58» αντιλαμβάνεται την «κεντροαριστερά» στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής σχέσης (η οποία, στο ελληνικό πολιτικό σύστημα λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί ως πελατειακή σχέση: πελάτης – ψηφοφόρος από τη μία και εργοδότης – βουλευτής από την άλλη), πράγμα που σημαίνει ότι το μικρο–υποκείμενο της ελληνικής πολιτικής ελίτ δεν μπορεί να υπερβεί την παθολογία του ελληνικού πολιτικού συστήματος και οι «58» πολίτες εγκλωβίζονται στο «παλαιό – ευρωπαϊκό» πρότυπο λειτουργίας της πολιτικής (κατά τον Niklas Luhmann).
To κείμενο των «58» δεν επεξεργάζεται την ιδέα της ανασυγκρότησης της «κεντροαριστεράς» στο πλαίσιο του «συμμετοχικού προτύπου» λειτουργίας της πολιτικής. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική κοινωνία μπορεί και πάλι να γίνει πολιτική και ορθολογική συλλογικότητα μόνον εάν κατορθώσει να επαναλειτουργήσει η πολιτική σε κομματικό επίπεδο μέσω μιας συμμετοχικής και διαβουλευτικής ιδέας για την «κεντροαριστερά».
Συμπερασματικά μπορούν να ειπωθούν τα εξής: όταν σε μία κοινωνία όπως συμβαίνει τώρα (την τελευταία πενταετία) στην ελληνική κοινωνία τα ίδια τα συγκροτησιακά στοιχεία της (όπως π.χ. είναι η παραγωγή οικονομικών πόρων, η ορθολογική συγκρότηση του πολιτικού, η δίκαιη κατανομή του δημόσιου πλούτου κ.ά.) τίθενται υπό αμφισβήτηση και ακόμη περισσότερο υποθηκεύονται σε μελλοντικές προοπτικές, για τις οποίες κανείς δεν μπορεί να μιλήσει, τότε δεν θα πρέπει να κάνουμε τους «νεόπλουτους» στην πολιτική επεξεργασία και στην κομματική εκπόνηση προγραμμάτων που είναι «κενό γράμμα» ή ακόμη χειρότερα προωθούν την αναπαλαίωση του πολιτικού μύθου που ονομάστηκε: «εκσυγχρονισμός». Ολοι μας κοιτάμε μπροστά και όλοι μας αναλαμβάνουμε το ιστορικό χρέος για τον τόπο μας να δουλέψουμε για τον αληθινό, τον πραγματικό και τον ουσιαστικό πολιτικό διαφωτισμό της ελληνικής κοινωνίας.
………………………………………………………………………………………………………..
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
