Φωτογραφίζει και σχολιάζει ο Τάσος Κωστόπουλος
Η παράδοση των πεθαμένων γενεών, επισήμανε κάποτε ο Μαρξ, «βαραίνει σαν εφιάλτης πάνω στα μυαλά των ζωντανών», ωθώντας τους σ’ εποχές επαναστατικής κρίσης να «επικαλούνται με αγωνία τα πνεύματα του παρελθόντος στην υπηρεσία τους, [να] δανείζονται τα ονόματά τους, τα πολεμικά τους συνθήματα, τις φορεσιές τους, για να παρουσιάσουν μ’ αυτή τη μεταμφίεση, που ο χρόνος την έκανε σεβάσμια, και μ’ αυτή τη δανεισμένη γλώσσα την καινούργια σκηνή της παγκόσμιας ιστορίας». Οπως όλοι οι άνθρωποι του καιρού τους, είναι φυσικά αδύνατο να γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν η κρίση που ζούμε θα οδηγήσει σ’ επαναστατικές αλλαγές ή σε μια μόνιμη καταβύθιση στους καιρούς του Ντίκενς. Γεγονός είναι, όμως, πως εδώ και μερικά χρόνια η ελληνική πολιτική ζωή, αρχής γενομένης από τα κοινωνικά κινήματα, εμφανίζει μια όλο και μεγαλύτερη τάση συνθηματολογικής επανόδου στη μακρινή και πολυτάραχη δεκαετία του ’40. Οχι στην 28η Οκτωβρίου και τον Μεταξά, αλλά στα όσα κοσμοϊστορικά ακολούθησαν.
Η αρχή έγινε στα φοιτητικά συλλαλητήρια του 2006-07, όταν η προτομή του Ζέρβα στην Κοραή δέχτηκε βανδαλισμούς που συνδύαζαν την αντιεξουσιαστική στράτευση με ιστορικές αναφορές στην ΕΑΜική κληρονομιά (1-2). Ηρθε κατόπιν ο «εμφύλιος» Δεκέμβρης του 2008 να επικαλεστεί την παλιά χαμένη εξέγερση του 1944 (3) και να διακηρύξει, διά των ποικίλων συνιστωσών του, το τέλος της παράδοσης των όπλων στον ταξικό εχθρό (7-9). Η επιβολή του Μνημονίου και η φιλολογία περί «νέας Κατοχής» δεν άφησαν ανεπηρέαστους ούτε όσους επέμεναν να ερμηνεύουν την πραγματικότητα με ταξικούς όρους (4), ενώ από το καλοκαίρι του 2011 και δώθε οι μονάδες καταστολής είχαν πια ταυτιστεί με τους ένοπλους συνεργάτες του Γ’ Ράιχ (6). Το ιστορικό πανό του ΕΑΜ, κατά την κηδεία των διαδηλωτών που σκοτώθηκαν στις 3.12.1944 από την αστυνομία του Εβερτ, ξαναγίνεται σύμβολο του αγώνα απέναντι σε μια αυταρχική κυβέρνηση (10) και υψώνεται από το μπλοκ των αναρχικών στην τελευταία μεγάλη σύγκρουση της περιόδου, το συλλαλητήριο της 12ης Φεβρουαρίου 2012 (11). Στην Κατοχή και τους ατιμώρητους μαυραγορίτες της θ’ αναζητήσουν τη νομιμοποίησή τους οι επιθέσεις εναντίον των «χρυσομάγαζων» που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, μοναδική οικονομική δραστηριότητα -μαζί με την παραγωγή και πώληση καυσόξυλων- που επεκτείνεται πάνω στα συντρίμμια μιας ολόκληρης κοινωνίας (12). Το αντίπερα «άκρο» έχει φυσικά κι αυτό τον τρόπο του να τιμά την ίδια δεκαετία, αποδεχόμενο ανενδοίαστα τον ρόλο του «ταξικού προδότη» (5). Η εκλογική νίκη των ναζί επικαιροποίησε, με τη σειρά της, την αντιναζιστική αντίσταση αυτή καθαυτή (13-14). Κάποιοι ρομαντικοί επιμένουν, τέλος, να θεωρούν πρότυπο νικηφόρου αγώνα το δεύτερο αντάρτικο του ΔΣΕ, παρότι αυτό κατέληξε σε πανωλεθρία (15).
