→Ενώ ήδη η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα των δημοτικών προϋπολογισμών, μέχρι το 2025 η παραγωγή τους αναμένεται να δεκαπλασιαστεί
Του Τάσου Σαραντή
Τα στερεά απόβλητα αποτελούν ένα εντυπωσιακό υποπροϊόν του πολιτισμού. Ο μέσος άνθρωπος στις Ηνωμένες Πολιτείες πετάει κάθε μήνα σκουπίδια που ισοδυναμούν με το βάρος του σώματός του. Τον περασμένο αιώνα, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε και έγινε αστικός και πιο εύπορος, η παραγωγή των αποβλήτων δεκαπλασιάστηκε. Μέχρι το 2025, η σημερινή παραγωγή στερεών αποβλήτων αναμένεται να διπλασιαστεί, όταν αυτή τη στιγμή η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες δαπάνες στους δημοτικούς προϋπολογισμούς.
Το πρόβλημα των απορριμμάτων είναι έντονο στις αναδυόμενες οικονομικά πόλεις. Χώροι υγειονομικής ταφής στη Σανγκάη, στη Σεούλ, στο Ρίο ντε Τζανέιρο και στην Πόλη του Μεξικού θεωρούνται οι μεγαλύτεροι στον κόσμο, αφού ο καθένας από αυτούς δέχεται πάνω από 10.000 τόνους απορριμμάτων ημερησίως. Καθώς οι κάτοικοι των πόλεων γίνονται πλουσιότεροι και το βιοτικό επίπεδο σε όλο τον κόσμο βελτιώνεται, η παγκόσμια παραγωγή στερεών αποβλήτων αναμένεται να κορυφωθεί.
Ωστόσο, με την επέκταση των τρεχουσών κοινωνικο-οικονομικών τάσεων, έως το 2100, το αποκορύφωμα της «αιχμής των αποβλήτων» δεν θα συμβεί μέσα σε αυτόν τον αιώνα. Αν δεν περιοριστούν η αύξηση του πληθυσμού και τα ποσοστά κατανάλωσης υλικών στον πλανήτη μας, θα εξακολουθήσει να καταγράφεται μια αυξανόμενη επιβάρυνση αποβλήτων.
Τα στερεά απόβλητα είναι κυρίως ένα αστικό φαινόμενο. Στις αγροτικές κοινότητες υπάρχουν λιγότερα συσκευασμένα προϊόντα, λιγότερα απόβλητα τροφίμων και λιγότερα απόβλητα που προκύπτουν από τις κατασκευές. Ενας κάτοικος μιας πόλης παράγει διπλάσια ποσότητα αποβλήτων σε σχέση με τους ανθρώπους που ζουν σε αγροτικές περιοχές με ανάλογη ευημερία. Οπως υπολογίζεται, οι κάτοικοι των πόλεων παράγουν τέσσερις φορές περισσότερα απόβλητα.
Καθώς αυξάνεται η αστικοποίηση, η παγκόσμια παραγωγή στερεών αποβλήτων επιταχύνεται. Το 1900, στα αστικά κέντρα διέμεναν 220 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 13% του πληθυσμού, που παρήγαν λιγότερους από 300.000 τόνους σκουπιδιών ανά ημέρα. Μέχρι το 2000, τα 2,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι που ζούσαν στις πόλεις (49% του παγκόσμιου πληθυσμού) παρήγαν πάνω από 3 εκατομμύρια τόνους στερεών αποβλήτων ημερησίως. Μέχρι το 2025, η ποσότητα αυτή θα έχει διπλασιαστεί και θα είναι αρκετή για να γεμίσει μια σειρά φορτηγών με σκουπίδια σε έκταση 5.000 χιλιομέτρων κάθε μέρα.
Οι χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί αποβλήτων, δίνοντας περίπου 1,75 εκατ. τόνους ανά ημέρα. Ο όγκος αυτός αναμένεται να αυξηθεί μέχρι το 2050, εξαιτίας της αύξησης του αστικού πληθυσμού, και στη συνέχεια θα αρχίσει σιγά σιγά να μειώνεται, κυρίως εξαιτίας των εξελίξεων στην επιστήμη των υλικών και της τεχνολογίας που αναμένεται να καταστήσουν τα προϊόντα μικρότερα και ελαφρύτερα.
Ορισμένες χώρες παράγουν περισσότερα απόβλητα από άλλες. Στην Ιαπωνία παράγονται περίπου κατά ένα τρίτο λιγότερα σκουπίδια ανά άτομο σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρά το γεγονός ότι έχουν περίπου το ίδιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ανά κάτοικο. Οι ποσότητες των αποβλήτων σε ολόκληρο τον κόσμο μπορεί επίσης να ποικίλλουν εποχικά έως και 30%. Για παράδειγμα, ο όγκος των οικιακών απορριμμάτων διπλασιάζεται στον Καναδά κατά την εβδομάδα αμέσως μετά τα Χριστούγεννα.
Οι προσπάθειες για τη μείωση των αποβλήτων στις χώρες του ΟΟΣΑ υπονομεύονται από τις τάσεις που καταγράφονται στην Ανατολική Ασία, ιδιαίτερα στην Κίνα. Η παραγωγή στερεών αποβλήτων στην Κίνα αναμένεται να αυξηθεί από 520.550 τόνους ανά ημέρα το 2005 σε 1,4 εκατ. τόνους ανά ημέρα το 2025.
Το πρόβλημα της Ασίας
Η Ανατολική Ασία είναι σήμερα η ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου σε ό,τι αφορά την παραγωγή αποβλήτων, μια «διάκριση» που είναι πιθανό να μετατοπιστεί προς τη Νότια Ασία (κυρίως την Ινδία) το 2025 και στη συνέχεια στην υποσαχάρια Αφρική, περίπου το 2050. Και καθώς μια χώρα γίνεται πλουσιότερη, αλλάζει και η σύνθεση των αποβλήτων της. Ο πλούτος μιας χώρας μπορεί εύκολα να μετρηθεί, για παράδειγμα, από την ποσότητα των κινητών τηλεφώνων που απορρίπτονται.
Η παγκόσμια παραγωγή στερεών αποβλήτων αναμένεται να αυξηθεί σε περισσότερους από 3,5 εκατομμύρια τόνους ανά ημέρα το 2010, σε πάνω από 6 εκατομμύρια τόνους ανά ημέρα το 2025. Μέχρι το 2100, η παραγωγή στερεών αποβλήτων θα ξεπερνά τα 11 εκατομμύρια τόνους ανά ημέρα, ποσότητα παραπάνω από τριπλάσια της σημερινής παραγωγής. Ωστόσο, με τη μείωση των πληθυσμών, την αποδοτικότερη χρήση των πόρων και τη μικρότερη κατανάλωση, έως το 2075 θα μπορούσε να κορυφωθεί και στη συνέχεια να μειωθεί η παραγωγή σκουπιδιών κατά περισσότερο από 25% ή περίπου κατά 2,6 εκατομμύρια τόνους ανά ημέρα.
