Μπορεί πλέον ο προϋπολογισμός να βασίζεται κατά 80% σε ευρωπαϊκά κονδύλια, το πρόσωπο ωστόσο που έδειξε φέτος ήταν ζωντανό και νεανικό, μ’ ένα πρόγραμμα χαμηλών τόνων, χωρίς κορόνες και με βασική αποστολή να γεμίσει τις αίθουσές του. Σήμερα που το φεστιβάλ κατεβάζει την αυλαία του, ανατρέχουμε σε ό,τι θα θυμόμαστε από την κινηματογραφική Θεσσαλονίκη του 2013

Της Λήδας Γαλανού

• Οι καλεσμένοι: «Αν μπορέσω, έστω λίγες φορές, να δώσω αφορμή σε κάποιους ανθρώπους να γνωρίσουν ή να σκεφτούν κάτι καινούργιο, αυτό για μένα πια είναι το σημαντικότερο ζητούμενο,» είπε ο Τζιμ Τζάρμους κι έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Η παρουσία του έδωσε κατεύθυνση και νόημα στη διοργάνωση, που χρωματίστηκε από την ανεξάρτητη, σαγηνευτική, τόσο cool φιγούρα του Νεοϋορκέζου σκηνοθέτη, ο οποίος επιπλέον το επισκέφτηκε με τη θαυμάσια ταινία «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί», μέσα στην ακμή και τη ζωισμένη σοφία του. Το 54ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης θα είναι για πάντα «εκείνο που έφερε τον Τζάρμους». Κι επιπλέον, εκτός από τις δεκάδες νέων σκηνοθετών και παραγωγών που ήρθαν με τις ταινίες τους, φιλοξένησε τον πάντα γεμάτο κυνικό χιούμορ Αλεξάντερ Πέιν ως πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής (το «Νεμπράσκα» του θα προβληθεί στην επίσημη λήξη του Φεστιβάλ), τη Βαλέρια Γκολίνο με τα μπλε ελεκτρίκ μάτια της και το ιταλοελληνικό ταμπεραμέντο της στην πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα, το «Μέλι», αλλά και τον Αλέν Γκιροντί, σε μια ρετροσπεκτίβα που κατέληξε στην τελευταία του ταινία, «Ο άγνωστος της λίμνης», συστήνοντας στο ελληνικό κοινό έναν απολαυστικό, ιδιοσυγκρασιακό σκηνοθέτη.

• Το κοινό: Μπορεί να διαμαρτυρήθηκε για την αύξηση του κόστους της CineΚάρτας, αλλά πλημμύρισε ξανά τις αίθουσες. Τα επίσημα στοιχεία θα ανακοινωθούν απόψε το βράδυ, όμως η προσέλευση από τη μία το μεσημέρι μέχρι τα μεσάνυχτα ήταν οφθαλμοφανής. Οι καθημερινές sold out προβολές που εμφανίζονται στο website της διοργάνωσης, απευθείας από το ticketing, δεν περιορίζονταν στους πολυαναμενόμενους τίτλους, αλλά σε όλων των λογιών τα τμήματα, από το βαλκανικό μέχρι το αργεντίνικο αφιέρωμα.

• Οι ελληνικές ταινίες: «Miss Violence» του Αβρανά, «Να κάθεσαι και να κοιτάς» του Σερβετά, «Wild Duck» του Σακαρίδη, «Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά» της Ψύκου (οι δυο τελευταίες στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα), από τη μία πλευρά. Με συμμετοχές και διακρίσεις στα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ της Βενετίας, του Τορόντο και του Βερολίνου. Κι από την άλλη το «Goldfish» του Τσαβλή, η «Τελευταία φάρσα» του Ραΐση, ο «Προφήτης» του Πούλου κι ο «Χειμώνας» του Κουτσολιώτα, ταινίες–ασκήσεις, περισσότερο DIY, με τεράστια απόκλιση από τις πρώτες. Αποτέλεσμα, πέρα από το εξοικειωμένο ελληνικό κοινό, όσοι ξένοι θέλησαν φέτος να δουν το σύνολο της πολυσυζητημένης εγχώριας παραγωγής ήρθαν αντιμέτωποι με μια κινηματογραφική σχιζοφρένεια.

• Το Διεθνές Διαγωνιστικό: Τα στοιχήματα για τα αποψινά βραβεία δίνουν και παίρνουν για ένα τμήμα με ενδιαφέρουσες επιλογές αλλά χωρίς δυο–τρεις ερωτεύσιμους τίτλους. Από τις ελληνικές συμμετοχές περιμένουμε πιθανότερα διακρίσεις σε ηθοποιούς, τη Θέμιδα Μπαζάκα για το «Wild Duck», τον Χρήστο Στέργιογλου για την «Αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά». Στη μνήμη ακόμα μένουν το γαλλικό «Suzanne», το «Κελί από χρυσάφι» του Μεξικανού Διέγο Κεμάδα-Δίες, το «Χάλια μαλλί» της Μαριάνα Ρονδόν από τη Βενεζουέλα, που άλλωστε κέρδισε και πρώτο βραβείο στο Σαν Σεμπαστιάν.

• Η Agora: Το εμπορικό κομμάτι του φεστιβάλ, με τη διεύθυνση της αναγνωρισμένης Γαλλίδας παραγωγού Μαρί-Πιερ Μασιά και τη δουλειά της Αγγελικής Βέργου και της Γιάννας Σαρρή, είναι εκείνο που έμπρακτα βοηθά το ελληνικό σινεμά να πάει ένα βήμα πιο πέρα. Οι νέες ελληνικές παραγωγές που βρίσκονται στα σκαριά έχουν την ευκαιρία να παρουσιαστούν σε καθοριστικούς παίκτες της παγκόσμιας βιομηχανίας και να συναντήσουν συνεργάτες, συνοδοιπόρους στο ταξίδι της ολοκλήρωσής τους, να κερδίσουν τριβή και πείρα που θα τις κάνει ανταγωνιστικές έξω από τα σύνορα. Works in Progress, Crossroads και ξερό ψωμί!

• Η εικόνα για την Ελλάδα: Δεν είμαστε οι μόνοι που υποφέρουμε στον κόσμο. Αυτό είναι το συμπέρασμα που έβγαλε από το φεστιβάλ όποιος άνοιξε τα μάτια του στο ψηφιδωτό από πολίτες του κόσμου που γέμισε τους χώρους. Οι Αργεντίνοι φοβούνταν να βγάλουν χρήματα από το ATM ή να αφήσουν την τσάντα τους από τα μάτια τους γιατί οι κλοπές στη χώρα τους γίνονται στο δευτερόλεπτο. Οι Βορειοευρωπαίοι παραξενεύονταν με τις τιμές σε μπαρ και εστιατόρια, που στη Θεσσαλονίκη έχουν πέσει αισθητά. Η Παλαιστίνια σκηνοθέτις τού «Οταν σε είδα», Ανμαρί Τζασίρ, έφερε τη συγκίνηση: «Εμείς βρισκόμαστε σε στρατιωτική κατοχή. Εσείς έχετε την οικονομική κρίση. Είχα ένα άφραγκο φιλμ και με βοήθησε να το τελειώσω μια άφραγκη χώρα». Κι ο Ρεχά Ερντέμ, ο Τούρκος σκηνοθέτης του «Τζιν», μιας από τις ωραιότερες ταινίες του προγράμματος, μίλησε με αναστεναγμό: «Μιλάτε για την κρίση. Εσείς δεν έχετε λεφτά, αλλά έχετε ελευθερία. Εμείς χρήματα έχουμε, αλλά ζούμε σε μια χώρα με τεράστια προβλήματα».