Γιώργος Μητσάκης (1924 – 1993)
Του Δημήτρη Γκιώνη
Βαλεντίνα (Αχ! Βαλεντίνα…), Βράδιασε και στο Γεντί – Κουλέ, Δεν είμαι εγώ ο Γιώργος σου, Οπου Γιώργος και μάλαμα, Είναι κρίμα (να είσαι θύμα…), Ο μπαρμπα-Θωμάς (Να ’ταν τα νιάτα δυο φορές…), Ο Νικόλας ο ψαράς, Οταν καπνίζει ο λουλάς, Στον Πειραιά συννέφιασε, Συννεφιές (όταν δεν σε βλέπω έχω ακεφιές…), Φτωχό κομπολογάκι μου, Η πρώτη σου αγάπη είμαι εγώ, Νίτσα Ελενίτσα, Θέλω στα μπουζούκια απόψε να με πας…
Τραγούδια πασίγνωστα, πολυτραγουδισμένα και ανθεκτικά του Γιώργου Μητσάκη, που έφυγε από τη ζωή πριν είκοσι χρόνια (17 Νοεμβρίου 1993), στα 69 του, χτυπημένος από καρκίνο, που τον ταλαιπώρησε δυο χρόνια. Από τους σημαντικότερους συνθέτες, στιχουργούς και μπουζουξήδες – ερμηνευτές.
Στους μεγάλους
«Ηταν φτιαγμένος από το υλικό των αυθεντικών δημιουργών. Εκείνων που ισορροπούν πάνω στις συναισθηματικές τους αντιφάσεις», γράφει ο Πάνος Γεραμάνης, που τον είχε γνωρίσει, στο βιβλίο του «Η ζωή μου ένα τραγούδι» (εκδ. Καστανιώτη, 2007). «Πίκρα και χαρά, πόνος και γιορτή, έβγαιναν μαζί από το μπουζούκι του. Κοινός παρονομαστής οι αξεπέραστες μελωδίες του.
«Ο Γιώργος Μητσάκης [γεννημένος στην Πόλη] κατατάσσεται στην ομάδα των μεγάλων δημιουργών: Τσιτσάνης, Χιώτης, Παπαϊωάννου, Καλδάρας, που πρωταγωνίστησαν στην μετεξέλιξη του ρεμπέτικου σε γνήσιο λαϊκό τραγούδι με έντονο κοινωνικό χαρακτήρα […] δημιούργησε δικό του στυλ, δική του σχολή και υπηρέτησε πιστά και ειλικρινά τη λαϊκή μουσική, από την πρώτη στιγμή που έπιασε μπουζούκι στα χέρια του, στο Βόλο το 1935, ώς τον θάνατό του».
Είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω κι ελόγου μου, για ένα τηλεοπτικό Παρασκήνιο, Ιούλιος 1979, και ν’ ακούσω από του ίδιο για τα βιώματά, που περνούσε στα τραγούδια του: «Αν όχι όλα, τα περισσότερα απ’ όσα έχω γράψει τα ’χω ζήσει ο ίδιος». Αυτό όμως που τον ενδιέφερε στην κουβέντα μας ήταν να ακουστεί ότι δεν πέρασε η μπογιά του, δεν έμεινε στα παλιά – εξακολουθούσε να γράφει τραγούδια (τα οποία φαίνεται δεν εκτιμούσαν ιδιαίτερα τ’ αφεντικά των δισκογραφικών εταιρειών). Και όχι μόνο τραγούδια, αλλά και ποιήματα, που υπολόγιζε να κυκλοφορήσει σε βιβλίο.
Κυρίαρχος στα σχετικά μαγαζιά, πάνω από σαράντα χρόνια, δίπλα στους σημαντικότερους ομοτέχνους του και ερμηνευτές. Ανάμεσα στους τελευταίους η Αννα Χρυσάφη (που έφυγε πρόσφατα στα 92 της). Η εικόνα του (άρχοντας στην εμφάνιση) έχει περάσει και σε αρκετές κινηματογραφικές ταινίες του ’50 και του ’60, καθώς το «μενού» τους περιελάμβανε απαραίτητα και «πενιές».
Δάσκαλος
«Ηδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’60, του είχε απονεμηθεί ο τίτλος του «δάσκαλου» κι έτσι τον προσφωνούσαν ώς το τέλος», γράφει ο Γεραμάνης. «Ηταν η αναγνώριση της δουλειάς του». «Χωρίς να θέλω να φανώ εγωιστής, δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι η μεγάλη, η ανεπανάληπτη φωνή του Καζαντζίδη φάνηκε σωστή και αγαπήθηκε πάνω στα δικά μου τραγούδια», λέει ο ίδιος. «Εγώ ήμουν που επέμενα και τραγούδησε ο Στέλιος μαζί με τη Μαρινέλλα το «Νίτσα, Ελενίτσα» και το «Η πρώτη σου αγάπη είμαι εγώ»».
«Ανήμερα την επέτειο του Πολυτεχνείου έφυγε και ο Γιώργος Μητσάκης, ο μάγκας – αριστοκράτης του λαϊκού τραγουδιού», έγραφα στην «Ελευθεροτυπία», τρεις μέρες μετά τον θάνατό του. Και δυο λόγια από την περιγραφή της κηδείας του:
«Συ μου πέρναγες την ώρα /πες μου τι θα κάνω τώρα», παραπονιόταν ο Γιώργος Μητσάκης όταν κάποτε έχασε ένα κομπολογάκι – και για παρηγοριά το ’κανε τραγούδι. Ενα κομπολογάκι είχαν αφήσει οι δικοί του στο φέρετρό του. «Γιώργο, γειά σου. Αλλο δεν έχω να σου πω. Εσύ με έκανες Αννα Χρυσάφη. Αναπαμένη η ψυχούλα σου». Η ερμηνεύτρια του «Πάρε το δαχτυλίδι μου», ήταν η τελευταία που μίλησε στη Μητρόπολη μπρος στον νεκρό δάσκαλό της. Η απλούστερη και συγκινητικότερη.
«Ο λαός σε είπε άρχοντα του λαϊκού τραγουδιού, εγώ θα σε πω κλασικό της λαϊκής μουσικής», είπε με τη σειρά του ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Θάνος Μικρούτσικος. Λίγες ημέρες πριν είχε επισκεφθεί τον Μητσάκη, στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν, για να δηλώσει στη συνέχεια ότι το υπουργείο θα κάλυπτε τα έξοδα της νοσηλείας του και ότι στις τιμητικές συντάξεις θα περιληφθούν και οι μουσικοί δημιουργοί. Πολύ αργά για τον Μητσάκη…
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στο πλαίσιο
Aντε να βρεις άκρη –ακόμα και ειδικός, μολονότι από ειδικούς, όλων των κατηγοριών, άλλο τίποτα σ’ αυτόν τον τόπο. Τι σημαίνει οριζόντια μέτρα; Τι αναδιάρθρωση και διαρθρωτικές αλλαγές; Τι ρεαλιστικό σχέδιο προϋπολογισμού; Και στον αντίποδα: είναι σωστό ν’ αναρωτιόμαστε δημοσία που θα βρεθούνε τα λεφτά; Κι από κοντά οι επαναλαμβανόμενες θολές εικόνες από το φονικό, με τις αναγνώσεις των ειδικών που λέγαμε. Παρήγορο σημάδι, σε σχέση με το τελευταίο, η υποδειγματική σύνεση των γονιών των δολοφονημένων νέων.
Εν τω μεταξύ αυξάνονται και πληθύνονται τα τηλεοπτικά μαγειρειά, λες και αυτό που λείπει από τους δοκιμαζόμενους είναι οι συνταγές. Τόση έλλειψη φαντασίας, τόση –εξοργιστική– άγνοια της γύρω πραγματικότητας. Πρυτανεύει φαίνεται το γέμισμα ωρών, η σταροποίηση κάποιων «σεφ» (με διάφορες «γλάστρες» ολόγυρά τους), η διαφήμιση σιτιστικών προϊόντων – απλησίαστων στους χειμαζόμενους.
Πάει και ο Νίκος Φώσκολος, αποκαλούμενος «πατέρας της σαπουνόπερας», που δοξάστηκε επί χούντας με τον χωρίς αντίπαλο τηλεοπτικό «Αγνωστο πόλεμο», και τη μεταδικτατορική κορακοζώητη «Λάμψη», το τηλεοπτικό Αρλεκιν. Αναμφισβήτητα μάστορας του είδους, παντός καιρού καθώς φαίνεται. Αυτά αρέσουν στον λαό – το ατράνταχτο επιχείρημα. Αυτά θέλουν να θέλει.
Κι ένα στερνό αντίο στον Δημήτρη Κωστιδάκη, συγκάτοικο προδικτατορικά στη «Δημοκρατική Αλλαγή» και φίλο. Πολιτικός κι ελεύθερος σκιτσογράφος (τα παράτησε επί χούντας – στράφηκε στη διαφήμιση), άνθρωπος της καλής παρέας, με αρετές και χιούμορ, που έσβησε μόλις, πριν μερικά χρόνια, έχασε τον μοναχογιό του. Απ’ τις παρέες που σκορπίζουν – και να πώς βρισκόμαστε…
ΚΑΙ… Στο έλεος (ολούθε) των εκτελεστών.
