→Χτύπησαν «κόκκινο» μέσα στο 2012 τα επίπεδα του φαινομένου που θεωρείται η κινητήρια δύναμη για την κλιματική αλλαγή, η οποία με τη σειρά της προκαλεί τη γιγάντωση φαινομένων όπως οι τυφώνες

Του Τάσου Σαραντή

Η συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα έφτασε σε νέο ρεκόρ το 2012, συνεχίζοντας μια ανοδική και επιταχυνόμενη τάση η οποία θεωρείται ως κινητήρια δύναμη στην αλλαγή του κλίματος που θα διαμορφώσει το μέλλον του πλανήτη μας για εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO), η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξήθηκε ταχύτερα πέρσι σε σχέση με τον μέσο όρο της αύξησης που καταγράφεται κατά την τελευταία δεκαετία. Αλλά και οι συγκεντρώσεις του μεθανίου και του υποξειδίου του αζώτου έσπασαν τα προηγούμενα ρεκόρ.

Οπως προκύπτει από το Ετήσιο Δελτίο Αερίων του Θερμοκηπίου WMO, μεταξύ 1990 και 2012 υπήρξε αύξηση κατά 32% στην κατακράτηση ακτινοβολίας -της επίδρασης της θέρμανσης για το κλίμα μας- εξαιτίας του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και άλλων μακρόβιων αερίων που εγκλωβίζουν τη θερμότητα όπως το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου. Το διοξείδιο του άνθρακα, που προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων, αντιπροσώπευε το 80% της αύξησης αυτής. Η αύξηση στην ατμόσφαιρα των εκπομπών CO2 κατά την περίοδο 2011-2012 ήταν υψηλότερη από τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης τα τελευταία δέκα χρόνια.

Από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, το 1750, η παγκόσμια μέση συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί κατά 41%, του μεθανίου κατά 160% και του υποξειδίου του αζώτου κατά 20%. Αυτό που συμβαίνει στην ατμόσφαιρα αποτελεί μόνο ένα κομμάτι ενός μεγάλου παζλ, αφού μόνο περίπου το ήμισυ των εκπομπών CO2 που προέρχεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες παραμένει στην ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο απορροφάται από τη βιόσφαιρα και τους ωκεανούς.

Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το πιο σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου που εκπέμπεται από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων και η αποψίλωση των δασών. Σύμφωνα με το δελτίο του WMO, σε παγκόσμια κλίμακα η ποσότητα του CO2 στην ατμόσφαιρα έφτασε τα 393,1 μέρη ανά εκατομμύριο το 2012 ή το 141% των προ-βιομηχανικών επιπέδων των 278 μερών ανά εκατομμύριο. Ομως κάποιους μήνες παρατηρήθηκαν συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα που υπερέβησαν τα 400 μέρη ανά εκατομμύριο σε διάφορους παγκόσμιους σταθμούς παρακολούθησης της ατμόσφαιρας στην Αρκτική.

Κατά τη διάρκεια του 2013, ωριαίες και ημερήσιες συγκεντρώσεις ξεπέρασαν το όριο αυτό και σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπως στο Μάουνα Λόα στη Χαβάη, τον παλαιότερο και σε συνεχή λειτουργία σταθμό ατμοσφαιρικών μετρήσεων στον κόσμο, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως σημείο αναφοράς στο παγκόσμιο ρολόι της ατμόσφαιρας. Με τον σημερινό ρυθμό αύξησης η συνολική ετήσια μέση συγκέντρωση του CO2 αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το όριο των 400 μερών ανά εκατομμύριο το 2015 ή το 2016. Το CO2 πλανάται στην ατμόσφαιρα για εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια, και έτσι θα καθορίσει την παγκόσμια μέση αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας από τα τέλη του 21ου αιώνα και μετέπειτα. Οι περισσότερες πτυχές της αλλαγής του κλίματος θα συνεχιστούν για αιώνες, ακόμη και αν οι εκπομπές CO2 διακόπτονταν σήμερα.

Το μεθάνιο είναι το δεύτερο πιο σημαντικό μακρόβιο αέριο του θερμοκηπίου. Περίπου το 40% του μεθανίου που εκλύεται στην ατμόσφαιρα από φυσικές πηγές (π.χ. τους υγρότοπους) και περίπου το 60% προέρχεται από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια ρυζιού, την εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων, τους χώρους υγειονομικής ταφής και την καύση βιομάζας. Η συγκέντρωση του μεθανίου στην ατμόσφαιρα έφτασε σε νέο υψηλό, των περίπου 1.819 μερών ανά δισεκατομμύριο το 2012 ή το 260% των προ- βιομηχανικών επιπέδων, εξαιτίας της αύξησης των εκπομπών από ανθρωπογενείς πηγές. Από το 2007 το ατμοσφαιρικό μεθάνιο έχει αυξηθεί και πάλι μετά από μια προσωρινή περίοδο εξισορρόπησης.

Το υποξείδιο του αζώτου εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από δύο πηγές, φυσικές κατά περίπου 60% και ανθρωπογενείς κατά περίπου 40%, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι ωκεανοί, το έδαφος, η καύση της βιομάζας, η χρήση λιπασμάτων, καθώς και διάφορες βιομηχανικές μέθοδοι. Η ατμοσφαιρική του συγκέντρωση το 2012 ήταν περίπου 325,1 μέρη ανά δισεκατομμύριο, το οποίο είναι 0,9 μέρη ανά δισεκατομμύριο πάνω από το προηγούμενο έτος και το 120% των προ-βιομηχανικών επίπεδων. Οι επιπτώσεις του στο κλίμα, κατά τη διάρκεια μιας εκατονταετούς περιόδου, είναι 298 φορές μεγαλύτερη από τις ανάλογες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην καταστροφή του στρώματος του στρατοσφαιρικού όζοντος που μας προστατεύει από τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

«Οι παρατηρήσεις μας δείχνουν και πάλι πως ο εγκλωβισμός της θερμότητας από τα αέρια του θερμοκηπίου που προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες έχει αναστατώσει τη φυσική ισορροπία της ατμόσφαιράς μας και αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην αλλαγή του κλίματος» δήλωσε ο γενικός γραμματέας του WMO, Μισέλ Ζαρό. Ως αποτέλεσμα των υψηλών συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου το κλίμα μας αλλάζει, ο καιρός μας γίνεται πιο ακραίος, οι πάγοι και οι παγετώνες λιώνουν και η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει» επισήμανε ο Ζαρό.

«Ο περιορισμός της αλλαγής του κλίματος θα απαιτήσει μεγάλες και συνεχείς μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πρέπει να δράσουμε τώρα, αλλιώς θα θέσουμε σε κίνδυνο το μέλλον των παιδιών, των εγγονιών μας και πολλών μελλοντικών γενεών. Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας» πρόσθεσε.