Η ταινία του Κεσίς, εκτός από υπέροχη σκηνοθετικά, είναι βαθιά και πρωτοπόρα ακτιβιστική. Κι αυτός είναι ο λόγος που προκάλεσε τόσες αντιδράσεις από κοινό και κριτικούς

* Από τα πιο βασικά αιτήματα των lgbtq οργανώσεων είναι η ορατότητα. Να μας δουν ότι υπάρχουμε. Από μόνη της η ορατότητα είναι πράξη επαναστατική. Και είναι κάτι παραπάνω από ανακουφιστικό και λυτρωτικό, ειδικά όταν είσαι νέος και ανήκεις σε μια σεξουαλική μειονότητα, να έχεις τη δυνατότητα να παρακολουθείς αντίστοιχα υγιή πρότυπα. Και η ηρωίδα της ταινίας είναι ένα υγιές πρότυπο.

Της Νανά Ράιμς*

«Η ζωή της Αντέλ» διανύει την τρίτη εβδομάδα προβολής της στους ελληνικούς κινηματογράφους. Μια μεγάλη μερίδα κοινού την έχει ήδη δει. Κινηματογραφόφιλοι, λεσβίες και ηδονοβλεψίες ήταν από τους πρώτους. Μετά ακολούθησαν όσοι πείστηκαν ότι πρόκειται πράγματι για μια αριστουργηματική ταινία, που πάει πολλά βήματα μπροστά τον ευρωπαϊκό ρεαλιστικό κινηματογράφο. Με δύο πρωταγωνίστριες υποδείγματα υποκριτικής, έναν Αμπντέλ Κεσίς που κεντάει σκηνοθετικά και μια πλοκή που μόνον αν πάσχεις από συναισθηματική ανοσία δεν πρόκειται να σε αγγίξει.

Πρόκειται για την ιστορία της έφηβης Αντέλ, ενός σέξι και ζωντανού κοριτσιού με πάθος για ζωή, όρεξη για μάθηση και ισχυρή θέληση. Τρώει με λαχτάρα το φαγητό της, χορεύει, συμμετέχει σε πορείες, αγαπάει το διάβασμα, τη μουσική και τον κινηματογράφο, ξέρει από νωρίς τι επάγγελμα θέλει να ακολουθήσει, και πρόσφατα ανακαλύπτει ότι η καρδιά της χτυπάει για τα κορίτσια παρά για τα αγόρια. Και αυτό το τελευταίο είναι που προκάλεσε την έκρηξη της βόμβας στο 66ο Φεστιβάλ Κανών, όπου προβλήθηκε και τελικά βραβεύτηκε.

Πρώτη φορά στην ιστορία του φεστιβάλ, τον Χρυσό Φοίνικα απέσπασε μια ταινία με ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο. Και ενώ ο σκηνοθέτης και μέλη της κριτικής επιτροπής προσπαθούσαν να πείσουν ότι η αξία της ταινίας δεν προκύπτει από τη θεματολογία της και ότι η ταυτόχρονη προβολή της με τις διαμαρτυρίες στη Γαλλία για τον γάμο ομοφύλων ήταν καθαρά συμπτωματική, εκ των πραγμάτων η ίδια η ταινία και η βράβευση που ακολούθησε ήταν από μόνες τους πράξεις πολιτικές.

Είναι ίσως η «ανάγκη για στράτευση» του Σαρτρ, την οποία ακούμε από τα χείλη του κοριτσιού που θα λατρέψει η Αντέλ, που ενυπάρχει στις προθέσεις του σκηνοθέτη ακόμη και αν ο ίδιος το αγνοεί ή το αρνείται. Γιατί η ταινία του εκτός από υπέροχη σκηνοθετικά είναι και βαθιά και πρωτοπόρα ακτιβιστική. Και αυτός είναι και ο λόγος που προκάλεσε και τόσες αντιδράσεις από κοινό και κριτικούς.

Πρωτοφανώς για τα κινηματογραφικά δεδομένα βλέπουμε ένα πραγματικά όμορφο κορίτσι, ανερχόμενο sex symbol του γαλλικού κινηματογράφου, να υποδύεται μια λεσβία. Πάει το πρώτο στερεότυπο, που θέλει τη γυναίκα ομοφυλόφιλη άσχημη και «αντρογυναίκα». Για πρώτη φορά βλέπουμε στην οθόνη με τόση αλήθεια τι σημαίνει πραγματικός έρωτας, πνευματικός και σαρκικός, μεταξύ δύο γυναικών. Η μόνη εικόνα που είχε μέχρι τώρα ο μέσος θεατής για τον γυναικείο έρωτα είναι οι δήθεν λεσβιακές πορνογραφικές ταινίες, στις οποίες πάντα υπονοείται η αντρική παρουσία. Στις σκηνές τής εν λόγω ταινίας δεν υπάρχει καμία τέτοια υπόνοια. Βλέπουμε ένα γυναικείο σεξ ολοκληρωμένο και αυθύπαρκτο. Αυτό προκαλεί, αλλά η πραγματική πρόκληση δεν ξεκινά από τις τολμηρές σκηνές, όπως διατείνονται οι απανταχού συντηρητικοί, αλλά από μια σειρά από στερεότυπα τα οποία θίγονται.

Αρχικά, είναι η πρώτη φορά σε mainstream ταινία που η γυναικεία ομοφυλοφιλία δεν παρουσιάζεται ως πειραματισμός, δοκιμή ή περιστασιακή φάση της γυναίκας. Αντιθέτως, για την Αντέλ περιστασιακό και πειραματικό είναι το σεξ με άντρα, προκειμένου να επιβεβαιώσει την πραγματική της επιθυμία για γυναίκες. Οπως είναι φυσικό, δοκιμάζει να περάσει από τον «φυσιολογικό» δρόμο για να σιγουρευτεί. Ομως απογοητεύεται. Δεν είναι αυτό που θέλει και το καταλαβαίνει από το συναισθηματικό κενό που της δημιουργείται. Ποιο είναι πλήγμα αν όχι αυτό στο ετεροκανονικό και φαλλοκρατικό κατεστημένο που θέλει τη γυναικεία ικανοποίηση να προκύπτει αποκλειστικά και μόνο με την αντρική συμβολή;

Η Αντέλ είναι ένα ανεξάρτητο κορίτσι, με άποψη, που λαχταράει για γνώση. Το πανέμορφο αγόρι με το οποίο πείστηκε από τις φίλες της να βγει δεν μπορούσε να της προσφέρει την πνευματική επαφή που εκείνη αναζητούσε. Απεναντίας, η κοπέλα με τα μπλε μαλλιά, που γνώρισε στο λεσβιακό μπαρ, είχε ήδη έναν αξιόλογο πνευματικό πλούτο και μια καλλιτεχνική φύση που από την αρχή τη μάγεψε. Οπότε, η «άρνηση» του άντρα εν προκειμένω δεν είναι μόνο σαρκική, αλλά και πνευματική. Ενας κανονικός κινηματογραφικός ευνουχισμός. Αλλά, μη μας παίρνει από κάτω. Μόνο σ’ αυτή την ταινία. Σε πόσες άλλες δεν έχουμε δει τη γυναίκα να προσφέρεται σαν αξιαγάπητη γλάστρα, χωρίς γνώσεις, χωρίς άποψη, χωρίς θέληση, αλλά με ένα κορμί που θα ποθούσαν όλοι;

Από τα πιο βασικά αιτήματα των lgbtq οργανώσεων είναι η ορατότητα. Να μας δουν ότι υπάρχουμε. Από μόνη της η ορατότητα είναι πράξη επαναστατική. Οπως έγραψε η Ζιλί Μαρό, η λεσβία δημιουργός του κόμικς από το οποίο ο Κεσίς εμπνεύστηκε την ταινία, «κανείς μας δεν είχε ακτιβιστικές προθέσεις, αλλά πολύ γρήγορα συνειδητοποίησα, μετά την έκδοση του «Bleu» το 2010, ότι η απλή πράξη τού να μιλήσεις για μια μειονότητα, όποια κι αν είναι αυτή, συμβάλλει στην υπεράσπιση ενός σκοπού που μας υπερβαίνει όλους».

Είναι κάτι παραπάνω από ανακουφιστικό και λυτρωτικό, ειδικά όταν είσαι νέος και ανήκεις σε μια σεξουαλική μειονότητα, να έχεις τη δυνατότητα να παρακολουθείς αντίστοιχα υγιή πρότυπα. Και η ηρωίδα της ταινίας είναι ένα υγιές πρότυπο. Δεν είναι καθόλου πιο τολμηρή η εικόνα του κορμιού της που κάνει έρωτα με την αγαπημένη της, από την εικόνα του στόματός της όταν τρώει με λαχτάρα το φαγητό της (σε αντίθεση με τα επιβαλλόμενα ανορεξικά πρότυπα κοριτσιών) ή από την εικόνα του λαρυγγιού της όταν κραυγάζει στις πορείες «Δεν το βάζουμε κάτω! Λεφτά για την Παιδεία!».

Βεβαίως, στην Ελλάδα έχουν δικαίωμα να τη δουν όλοι την ταινία αυτή. Περίεργοι για το πώς γίνεται το σεξ μεταξύ γυναικών, συντηρητικοί για να την «κράξουν» μετά, επαγγελματίες ηδονοβλεψίες, «λάτρεις» του λεσβιακού σεξ. Ολοι. Εκτός από τις Ελληνίδες και τους Ελληνες εφήβους, γιατί η επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού της χώρας τους, που προφανώς τρέμει μη θιγούν τα εθνικά ετεροκανονικά κατεστημένα, έκρινε την ταινία ακατάλληλη για άτομα κάτω των 18 χρόνων.

………………………………………….

* Συντάκτρια τού 10percent.gr