Της Αρχοντίας Κάτσουρα
Είναι παράξενη η δύναμη που εκπέμπουν τα αεροδρόμια. Σύγχρονοι διαμετακομιστικοί σταθμοί, ακριβές υποδομές που ρυθμίζουν σε μεγάλο βαθμό τη διεθνή οικονομική δραστηριότητα, τις επαγγελματικές μετακινήσεις και μέρος των εμπορικών μεταφορών. Η γοητεία τους, όμως, δεν σχετίζεται με την οικονομική αξία τους. Οφείλεται στην αίσθηση ότι αν μπεις σε ένα αεροπλάνο, σε λίγες ώρες θα βρεθείς σε έναν άλλο τόπο, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Θα μιλήσεις –ή θα το προσπαθήσεις- μιαν άλλη γλώσσα, θα ακούσεις άλλες μουσικές, θα μυρίσεις διαφορετικά αρώματα και θα δοκιμάσεις γεύσεις πρωτόγνωρες: μια μικρή υπόσχεση ευτυχίας.
Εξακολουθούμε να ονειρευόμαστε ταξίδια σε ξένους τόπους, παρ' όλο που πια δεν είναι και τόσο εξωτικοί. Τα μυστικά τους τα έχουν λίγο έως πολύ μαρτυρήσει τα βιβλία, ο Τύπος, τα ντοκιμαντέρ. Στην ερώτηση «πού πέφτει η Νορβηγία;», ένας μετρίως ενημερωμένος άνθρωπος, που δεν ταξίδεψε ποτέ, θα σου απαντήσει: «Στη Σκανδιναβία». Θα απαριθμήσει και τρεις-τέσσερις λέξεις-κλειδιά, όπως Οσλο, Βίκινγκς, φιόρδ, Βόρεια Θάλασσα. Και για τη γνωστή Ιρλανδία, πιθανόν να ξέρει ότι οι κάτοικοί της, καθολικοί στο θρήσκευμα, ακόμη πιστεύουν στις νεράιδες των δέντρων.
Τα τροπικά και οπωσδήποτε πιο μακρινά σημεία του πλανήτη, όπως η Σουμάτρα, η Βιρμανία ή ακόμη και η Νέα Ζηλανδία, ίσως να μη χτυπάνε τόσα πολλά καμπανάκια μνήμης, αλλά και γι’ αυτά κάτι κάπου έχουμε διαβάσει, ακούσει ή δει: στη μία υπάρχει ενεργό ηφαίστειο, η άλλη παράγει τσάι ονομαστό, στην τρίτη παράγεται κρέας εξαιρετικής ποιότητας και εκεί κάπου υπάρχουν ακόμη τροπικά δάση, όπου ζουν τίγρεις που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Λίγο φιλομαθής να είσαι, αν αγαπάς τα σχήματα και τα χρώματα που γεννούν στον νου τα βιβλία και αν θέλεις να ψάξεις, θα μάθεις όλα όσα χρειάζεται για τον κόσμο.
Αλλά τίποτα δεν είναι σαν το ίδιο το ταξίδι. Αρχίζεις με πρακτικές ερωτήσεις: Πόσο θα κοστίσει; Τι να πάρεις μαζί για να μη ζεσταθείς ή να μην κρυώσεις πολύ; Μετά όμως η ουσία παίρνει κεφάλι: οι νέοι δρόμοι που θα περπατήσεις, οι άνθρωποι που θα γνωρίσεις, το μνημείο που ονειρεύεσαι να επισκεφτείς από παιδί ή ο γιαπωνέζικος χορός που μάγεψε τον Καζαντζάκη –θέλεις να νιώσεις και συ λίγη από τη μυσταγωγία του. Τα ινδικά μπαχαρικά –αλήθεια είναι, μπορείς να τα βρεις και 'δώ-, σ’ ένα χωριό του Πουντζάμπ πρέπει να μυρίζουν αλλιώτικα. Εκεί, το χρώμα που δίνουν στο φαγητό θα είναι πιο ταιριαστό με τις αποχρώσεις στα ρούχα της Ινδής μαγείρισσας. Και η στροφή σε ένα λάθος στενό -πάλι δεν διάβασες σωστά τον χάρτη- ίσως γίνει αφορμή να βρεις ένα θησαυρό: μια αυλή όπου παίζουν παιδιά, μια Κινέζα γιαγιά που διηγείται ένα παραμύθι στο εγγόνι της, ένας Μεξικάνος σιδεράς που μαστορεύει. Δεν καταλαβαίνεις τη γλώσσα –δεν πειράζει: όλα τα παιδιά, όλες οι γιαγιάδες, όλοι οι μάστορες του κόσμου μοιάζουν λίγο. Κι αν χαθείς, τι έγινε; Με τα νοήματα θα τη βρεις την άκρη.
Κι όταν επιστρέψεις, για λίγες μέρες θα είσαι σαν χαμένος. Ισως να μη θυμάσαι τα πάντα με όλες τους τις λεπτομέρειες για να τα διηγηθείς. Είναι όμως εκεί. Τη στιγμή που η ασχήμια της πόλης δεν θα αντέχεται, η εικόνα από ένα πέτρινο σπίτι, το σούρουπο σε μια ακτή έξω από το Εδιμβούργο θα τη σβήσει. Οταν η καθημερινότητα θα είναι ανείπωτα πικρή, λίγο γλυκό τσάι μήλο από την Πόλη θα τη γλυκάνει. Κι η αϋπνία που φέρνουν οι αγωνίες της δουλειάς ίσως μαλακώσει, αν ακούσεις εκείνο το δισκάκι με τη μουσική που έφερες από κάπου μακριά.
Γι’ αυτό απόψε να ονειρευτείς ένα ταξίδι. Δεν έχει σημασία πού, ούτε το πότε, ούτε ότι τώρα δεν έχεις λεφτά. Το όνειρο είναι η μόνη στέρεη βάση όταν δεν υπάρχει τίποτα άλλο για να χτίσεις. Το αεροδρόμιο είναι εκεί και περιμένει πάντα.
