Ιστορικά έργα του από την ταραγμένη δεκαετία του ’60, τότε που διαμόρφωνε την πλαστική γλώσσα του, πάντα πολιτικοποιημένη, διαλέγοντας το λίγο και το λιτό της χαρακτικής, συγκέντρωσε ο γνωστός καλλιτέχνης
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
«Κυπριακό, διαδηλώσεις για την Παιδεία, Ιουλιανά, ανέκδοτα βήματα στο βασίλειο της νεανικής μας ελευθερίας και των νεανικών μας ψευδαισθήσεων. Και μέσα σ’ αυτή τη μαχητική κινητικότητα, αυτά που ζούσαμε το πρωί τα ζωγραφίζαμε το βράδυ…», γράφει ο Γιάννης Ψυχοπαίδης για την ταραγμένη δεκαετία του ’60, την εποχή που ο ίδιος μαζί με τη γενιά του αφυπνίζεται, αμφισβητεί, αγωνιά και αγωνίζεται. Σ' εκείνα τα χρόνια κάνει τα πρώτα βήματά του στην τέχνη.
Εισάγεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, πρώτος στο Τμήμα Χαρακτικής και δεύτερος στο Τμήμα Ζωγραφικής. Ο μετέπειτα καταξιωμένος ζωγράφος στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο ομότιμος καθηγητής στην ΑΣΚΤ (από το 1994 έως το 2012) την εποχή εκείνη εκφράζει την πλαστική του γλώσσα, πολιτικοποιημένη από την αρχή, και δημιουργεί έργα με εικόνες από την ελληνική πραγματικότητα, όπως η «Διαδήλωση» του ’65 και ’66, οι «Ενορκοι» του ’66, ο «Βιομήχανος» του ’67 κ.ά. Ορισμένα από εκείνα τα χαρακτικά της πρώτης περιόδου μαζί με μεταγενέστερα, όπως τα έργα από τη σειρά «Face Control» του 2000, παρουσιάζονται στην έκθεση «Γιάννης Ψυχοπαίδης, Το Κόκκινο και το Μαύρο – Χαρακτική 1963-2013». Εγκαινιάζεται την Πέμπτη (5/12) στο Μέγαρο Εϋνάρδου του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.
«Στην πολυχρωμία της ταραγμένης δεκαετίας του ’60 η εικαστική έκφραση σημάδεψε και σημαδεύτηκε έντονα από τους πνευματικούς κραδασμούς, τους πολιτικούς ανέμους και τις κοινωνικές θύελλες του καιρού της […] Και η χαρακτική —παρεμβατική και άμεση— ήταν η πρώτη που μπορούσε να μοιραστεί τις ιδέες και τις μορφές της, να βρεθεί σε άμεσο διάλογο με την κοινωνία, να επιδράσει με απλότητα και φειδώ στο μυαλό και την ψυχή με όπλο της όχι το μοναδικό/αυθεντικό καλλιτέχνημα, αλλά το πολλαπλό αντίτυπο με τους άπειρους αποδέκτες […] Η χαρακτική, η ξυλογραφία, η λιθογραφία, η χαλκογραφία συνόψιζαν με τη μαυρόασπρη εκδοχή τους την περιπέτεια και την αγωνία του λιτού και του λίγου να εκφράσει με αμεσότητα το ζωντανό, το ουσιώδες και το αυθεντικό», γράφει ο Γιάννης Ψυχοπαίδης στο εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου.
Καλλιτέχνης με μακρά θητεία και καριέρα στο εξωτερικό, επί σειρά ετών δάσκαλος στην ΑΣΚΤ με σταθερό προσανατολισμό να βρίσκεται πλάι στους φοιτητές του -είναι γνωστές οι εκθέσεις που διοργανώνει μαζί τους- ο Γιάννης Ψυχοπαίδης εμπνέεται από πρόσωπα και στιγμές του ιστορικού παρελθόντος. Στα σύγχρονα έργα του περικλείεται ο αναστοχασμός του πάνω στην πολιτική, την ιστορία και την κοινωνία.
«Η νέα πλαστική γλώσσα του Ψυχοπαίδη ήταν από την αρχή πολιτικοποιημένη. Από το 1962 αποδόμησε ζωγραφικά αποσπάσματα του χθες και τα αντιπαρέθεσε με εικόνες άγριας βίας, φτώχειας, απόγνωσης και θανάτου, εικόνες μιας ζοφερής ελληνικής πραγματικότητας, που -ω του θαύματος!- δεν είχε καμία σχέση με το υποκριτικό και ψεύτικο, αλλά ούτε και με τη «ρομαντική» όσο και στον πυρήνα της δογματική αφαίρεση, που κυριαρχούσε την εποχή των σπουδαστικών του χρόνων στο εργαστήριο χαρακτικής της ΑΣΚΤ. «Το αίτημά μας ήταν αίτημα για μια τέχνη μαρτυρική, αλλά και ειρωνική και κριτική ταυτόχρονα. Και το θέμα ήταν πάντα -φανερά ή όχι- ο εκμηδενισμένος άνθρωπος κάτω από άμεση ή έμμεση βία», αίτημα ομολογημένο από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη τη δεκαετία του 1970, μέσα στα χρόνια της δικτατορίας», γράφει στο αναλυτικό κι εμπεριστατωμένο κείμενο η Μαριλένα Κασιμάτη όπου δίνει μια σύντομη εικόνα της πορείας του. Ξεκινώντας από το 1963 και τις σπουδές στην ΑΣΚΤ, τα χρόνια στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου (1971-76), τη σχέση του με την ομάδα «Νέοι Ελληνες ρεαλιστές» (1971-73), την πορεία του στο εξωτερικό μέχρι σήμερα.
Στην έκθεση παρουσιάζονται μεταξύ άλλων ξυλογραφίες της πρώτης περιόδου, όπως «Διαδήλωση» (1965, 1966), «Οι ένορκοι» (1966), «Γυναικείο πορτρέτο» (1966), «Αντρικό πορτρέτο» (1966), «Γυναικείο κεφάλι» (1966), «Γυμνά» (1963), οξυγραφίες από την ίδια περίοδο, όπως το «Ορθιο γυμνό» (1967), «Στο ανατομείο» (1967), «Διαδήλωση με γυμνή φιγούρα» (1967), μέχρι πιο πρόσφατα έργα από τη σειρά με τα μεγάλα πρόσωπα «Face Control» της δεκαετίας του 2000.
INFO: «Γιάννης Ψυχοπαίδης. Το Κόκκινο και το Μαύρο. Χαρακτική 1963 – 2013». Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγ. Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου. Διάρκεια 5 Δεκεμβρίου 2013 ώς 31 Ιανουαρίου 2014.
