Του Τάσου Σαραντή
Μπορεί ο αραβικός κόσμος να είναι ευρέως γνωστός για τον πλούτο που διαθέτει με την αφθονία του πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία, με ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα στον κόσμο στο Κατάρ και με τα υψηλότερα κτίρια πολυτελείας στον κόσμο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εντούτοις, στερείται έναν από τους πιο αναγκαίους για την επιβίωση του ανθρώπου πόρους: το νερό.
«Ο μέσος Αραβας πολίτης έχει οκτώ φορές μικρότερη πρόσβαση σε ανανεώσιμες πηγές νερού από τον μέσο πολίτη του πλανήτη μας και πάνω από τα δύο τρίτα των επιφανειακών υδάτινων πόρων προέρχονται από χώρες εκτός της περιοχής», αναφέρει το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών Development (UNDP), σε μια πρόσφατη μελέτη του. Με τίτλο «Διακυβέρνηση του νερού στην αραβική περιοχή: διαχειριζόμενοι τη σπανιότητα και τη διασφάλιση του μέλλοντος», η μελέτη προειδοποιεί ότι η λειψυδρία στην περιοχή φτάνει γρήγορα σε «ανησυχητικά επίπεδα, με ολέθριες συνέπειες για την ανθρώπινη ανάπτυξη».
Στην περιοχή, που καλύπτει το 10% των εδαφών του πλανήτη, κατοικεί το 5% του πληθυσμού του (περισσότεροι από 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι), αλλά σε αυτήν αντιστοιχεί λιγότερο από το 1% των παγκόσμιων υδάτινων πόρων. Το μερίδιο των ετήσιων ανανεώσιμων υδάτινων πόρων που αντιστοιχεί στην περιοχή είναι επίσης λιγότερο από 1%, ενώ δέχεται μόνο το 2,1% της μέσης ετήσιας παγκόσμιας βροχόπτωσης. Πάνω από το 87% του εδάφους της περιοχής είναι έρημος και 14 από τις 20 χώρες με τη μεγαλύτερη έλλειψη νερού βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή, αναφέρεται στη μελέτη.
Η Μοντ Μπάρλοου, πρώην διευθύνουσα σύμβουλος του ΟΗΕ για θέματα νερού, δηλώνει ότι η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε «υδατική κρίση». Η ερημοποίηση είναι ένα σαρωτικό πρόβλημα σε χώρες όπως η Συρία, η Ιορδανία, το Ιράκ και το Ιράν. Οι μεγαλύτεροι ένοχοι, επισήμανε η Μπάρλοου, είναι οι μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές που καταναλώνουν το τελευταίο απόθεμα των υπόγειων υδάτων της περιοχής. «Τα φράγματα και οι εκτροπές για την εντατική άρδευση καταστρέφουν τις πηγές του νερού με ανησυχητικό ρυθμό», προειδοποίησε.
Σε μια πρόσφατη μελέτη από δορυφόρο των ΗΠΑ που διαχειρίζεται η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA) διαπιστώθηκε ότι η περιοχή έχει χάσει από το 2003 πολύ περισσότερα από τα υπόγεια ύδατα από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα – μια ποσότητα που αντιστοιχεί στο μέγεθος της Νεκράς Θάλασσας, ανέφερε η Μπάρλοου. «Για εμάς, το νερό είναι πλέον πιο σημαντικό από ό,τι το πετρέλαιο», είχε δηλώσει στο διεθνές συνέδριο για το νερό που πραγματοποιήθηκε στο Αμπου Ντάμπι τον περασμένο Ιανουάριο ο πρίγκιπας Sheikh Mohammed bi Zayed Al Nahyan των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που αποτελούν σημαντικό παραγωγό πετρελαίου.
Απειλούμενες από τις μελλοντικές λειψυδρίες, πολλές αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, έχουν επεκτείνει τη χρήση των μη συμβατικών υδάτινων πόρων, δηλαδή της αφαλάτωσης, των επεξεργασμένων λυμάτων, της συλλογής των όμβριων υδάτων, της σποράς των νεφών και της άρδευσης αποστραγγισμένων από τις αποχετεύσεις υδάτων. Επί του παρόντος, η αραβική περιοχή έχει το παγκόσμιο προβάδισμα στην αφαλάτωση κατέχοντας περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας χωρητικότητας. Το αφαλατωμένο νερό αναμένεται να αυξηθεί από το 1,8% των αποθεμάτων νερού της περιοχής σε 8,5% από το 2025. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης αναμένεται να συντελεστεί από τις υψηλού εισοδήματος χώρες που εξάγουν καύσιμα για ενέργεια, ιδίως από τις χώρες του Κόλπου, αφού η αφαλάτωση είναι μια τεχνική που κοστίζει πολύ και είναι ενεργοβόρα.
Οπως επισημαίνει η Μπάρλοου, το 70% των μονάδων αφαλάτωσης στον κόσμο βρίσκονται σε αυτήν την περιοχή, αλλά οι επιστήμονες προειδοποιούν πως ο Περσικός Κόλπος γίνεται τόσο αλμυρός που η αφαλάτωση για τη μετατροπή του θαλασσινού νερού σε γλυκό παύει να είναι οικονομικά εφικτή. Επιπλέον, επισήμανε, τα περισσότερα λύματα της περιοχής -μεταξύ των οποίων και των πλούσιων χωρών- δεν περνούν από κατάλληλη επεξεργασία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν υφίστανται καμιά επεξεργασία.
«Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, τα ποτάμια και ο Περσικός Κόλπος είναι σε μεγάλο βαθμό μολυσμένα. Με την αυξανόμενη ζήτηση νερού, τις μειωμένες προμήθειες και τη διάχυτη ρύπανση, ο αραβικός κόσμος αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα με το νερό», πρόσθεσε. «Η προώθηση της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών νερού ως η αποδοτικότερη λύση δεν είναι μόνο λάθος από μόνη της -οι δήμοι σε όλο τον κόσμο διεκδικούν τις υπηρεσίες του νερού μετά τα καταστροφικά πειράματα με την ιδιωτικοποίηση- αλλά αφήνει την πρόσβαση στο νερό ακόμη περισσότερο στα ίδια χέρια εκείνων που κατέχουν τη δύναμη σήμερα και οι οποίοι έχουν αρκετό νερό για όλα τα γήπεδα γκολφ και τα αρχοντικά που μπορούν να οικοδομήσουν», επισήμανε η ίδια.
«Μόνο μια συντονισμένη προσπάθεια για την προστασία των υδάτων της περιοχής ως ανθρώπινο δικαίωμα μαζί με αυστηρούς νόμους για την πρόληψη της υπεράντλησης, της ρύπανσης και της ασύδοτη κλοπής νερού θα αποτρέψει την κρίση που έρχεται στον αραβικό κόσμο», λέει η Μπάρλοου.
