Ισχνή ανάπτυξη το 2014 και 2015. Στίγκλιτς: Αλλάξτε, αλλιώς η ομαλότητα στην ευρωζώνη θα επανέλθει μετά το… 2020
Του Μπάμπη Μιχάλη
Παρατεταμένη περίοδο χαμηλού πληθωρισμού και υποτονική ανάπτυξη στην οικονομία της ευρωζώνης βλέπει για την επόμενη διετία η ΕΚΤ και δηλώνει έτοιμη να δράσει. Δεν πείθει βέβαια κανέναν και ιδίως τον Τζόζεφ Στίγκλιτς, ο οποίος καλεί την ΕΚΤ να αλλάξει ρόλο, αφού με τον ρυθμό που κινείται σήμερα η ανάκαμψη της ευρωζώνης, η ομαλότητα σε αυτήν θα επανέλθει μετά το… 2020. Στην τελευταία συνάντησή του για φέτος, το Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας άφησε χθες το βασικό της επιτόκιο αμετάβλητο στο 0,25%, το ιστορικό χαμηλό στο οποίο αυτό είχε διαμορφωθεί τον προηγούμενο μήνα. Ο πρόεδρός της, Μάριο Ντράγκι, είπε ότι «ενδεχομένως θα βιώσουμε μια περίοδο παρατεταμένου χαμηλού πληθωρισμού».
Η ΕΚΤ υποβάθμισε τις προηγούμενες προβλέψεις της και εκτιμά πλέον ότι ο πληθωρισμός της ευρωζώνης θα προσεγγίσει το 1,4% φέτος, το 1,1% το 2014 και το 1,3% το 2015, αρκετά χαμηλότερα δηλαδή από το 2%, τον επίσημο στόχο της. Η ανάπτυξη της οικονομίας αναμένεται επίσης χαμηλή, σχεδόν σε επίπεδα στασιμότητας. Από -0,4% φέτος, το ΑΕΠ της ευρωζώνης προβλέπεται να προσεγγίσει το 1,1% το 2014 και το 1,5% το 2015. Ο Ντράγκι υποσχέθηκε ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να δράσει, ενώ αποκάλυψε ότι το Δ.Σ. συζήτησε χθες και το ενδεχόμενο μείωσης του επιτοκίου καταθέσεων σε αρνητικά επίπεδα προκειμένου να τονωθεί ο δανεισμός στην πραγματική οικονομία. Αναγνώρισε ωστόσο ότι μεγάλο μέρος των φτηνών δανείων (LTROs) που η ΕΚΤ χορήγησε στις εμπορικές τράπεζες δεν βρήκε τον δρόμο προς την πραγματική οικονομία.
Οι τράπεζες επένδυσαν αυτά τα κεφάλαια σε μετοχές και ομόλογα από τα οποία καρπώθηκαν σημαντικά κέρδη. Γι’ αυτό ο Ντράγκι τόνισε ότι ένας νέος γύρος LTROs θα πρέπει να διασφαλίζει ότι θα ωφεληθεί η πραγματική οικονομία.
Ο,τι και να λέει ο Ντράγκι πάντως, η ΕΚΤ όπως και η αμερικανική ομόλογή της Fed –οι ανεξάρτητες σύμφωνα με ένα εκ των βασικών δογμάτων του οικονομικού φιλελευθερισμού κεντρικές τράπεζες- είχαν τελικά, όπως σημειώνει ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς, πολύ χειρότερες επιδόσεις στα χρόνια που οδήγησαν στην κρίση σε σχέση με τις λιγότερο ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες κάποιων μεγάλων οικονομιών των αναδυόμενων αγορών. Αιτία, η μεγαλύτερη προσοχή που αυτές επέδειξαν για το ύψος του πληθωρισμού έναντι του πολύ σοβαρότερου προβλήματος της εύθραυστης οικονομίας. Στο εκτενές άρθρο του «An Agenda to Save the Euro», που δημοσιεύτηκε προχθές στην ιστοσελίδα Project Syndicate, ο Στίγκλιτς τονίζει ότι για να επανέλθουν οι προοπτικές ανάπτυξης και να επιβιώσει το ευρώ χρειάζεται μια θεμελιώδης μεταρρύθμιση στη δομή της ευρωζώνης, η οποία σχεδιάστηκε σε μια άλλη εποχή, αποτυπώνοντας τα ξεπερασμένα πια νεοφιλελεύθερα οικονομικά δόγματα. Η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, ο χαμηλός πληθωρισμός, το χαμηλό χρέος και τα ελλείμματα, κάθε ένα από αυτά τα δόγματα αποδείχθηκε, όπως επισημαίνει, λάθος.
Καμιά χώρα δεν αποκατέστησε ποτέ την ευημερία της μέσω της λιτότητας, παρατηρεί και προτείνει: α) Μια πραγματική τραπεζική ένωση, με κοινή εποπτεία, κοινή ασφάλιση καταθέσεων και κοινό μηχανισμό εκκαθάρισης τραπεζών, β) Μια μορφή αμοιβαιοποίησης του χρέους όπως τα ευρωομόλογα, γ) Βιομηχανικές πολιτικές που θα ενισχύσουν τις χώρες που έχουν μείνει πίσω, δ) Μια κεντρική τράπεζα που δεν θα εστιάζει μόνο στον πληθωρισμό αλλά και στην ανάπτυξη, την απασχόληση και τη χρηματοοικονομική σταθερότητα, ε) Αντικατάσταση των αντιαναπτυξιακών πολιτικών λιτότητας με αναπτυξιακές οι οποίες θα επενδύουν σε ανθρώπινο δυναμικό, τεχνολογία και υποδομές. Επισημαίνει, τέλος, την έλλειψη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης του Βορρά και διαμηνύει ότι αν η Γερμανία και οι άλλες χώρες δεν είναι πρόθυμες να κάνουν αυτό που χρειάζεται, αν δεν υπάρχει αρκετή αλληλεγγύη, τότε το ευρώ ίσως θα πρέπει να εγκαταλειφθεί για να σωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
