Παρουσίαση των δύο πρώτων τόμων της σειράς «Στοιχήματα» του συνεργάτη της «Εφημερίδας των Συντακτών» Γιάννη Χάρη

Στοιχήματα απέναντι στην κυριαρχία των στερεοτύπων, απέναντι στην απώλεια και τις διαστρεβλώσεις της μνήμης. Ασκήσεις μνήμης δηλαδή, όπως ονομάζεται η σαββατιάτικη στήλη του Γιάννη Χάρη στην «Εφ.Συν.».

Αλλιώς: «Η ανάγκη να επανερχόμαστε στα ίδια και στα ίδια κόντρα στην ανακόλουθη μνήμη, σκόπιμη ή και αθέλητη, στον εξωραϊσμό, άρα και την παραμόρφωση και την αποϊδεολογικοποίηση», όπως είπε ο Γιάννης Χάρης την Πέμπτη, στην παρουσίαση των δύο πρώτων τόμων της σειράς «Στοιχήματα» στην κατάμεστη αίθουσα των εκδόσεων Γαβριηλίδη.

Δύο τόμοι

Κείμενα από τη στήλη του στην «Εφ.Συν.» και άλλα παλιότερα από τη σελίδα του στα «Νέα» από το 2008, εκεί όπου σταμάτησε το προηγούμενο δίτομο «Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη» (εκδ. Πόλις), για να ακολουθήσουν τώρα οι θεματικοί τόμοι των «Στοιχημάτων». Κυκλοφορούν ήδη ο πρώτος τόμος («Εθνικισμός, Ρατσισμός, Μετανάστευση») και ο δεύτερος («Γλωσσικά, Μεταφραστικά») και θα ακολουθήσουν ο τρίτος («Κοινωνία, Θρησκεία, Πολιτισμός») και ο τέταρτος («Πολιτική και ιδεολογία»).

«Ενα από τα πιο συγκλονιστικά στοιχεία του βιβλίου είναι η συνειδητοποίηση του χρόνου που πέρασε, του χάσματος που έχει δημιουργηθεί μέσα σε μια δεκαετία από το 2003, όταν γράφτηκε το παλιότερο κείμενο που περιλαμβάνεται στο βιβλίο», είπε ο Κωστής Παπαϊωάννου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, παρουσιάζοντας τον πρώτο τόμο. «Αλλοτε ήταν αυτονόητη η σημασία της συμμετοχής στα δημόσια πράγματα με το λόγο. Δεν είναι πια. Το βιβλίο μάς υπενθυμίζει αυτή την αξία, διατρανώνει την αξία της νηφάλιας στράτευσης. Είναι ψύχραιμο από την αρχή μέχρι το τέλος, ακόμα και αν ο συγγραφέας του ήταν φανερά παθιασμένος όταν το έγραφε. Μιλάει με τον τρόπο του για την κρίση, όχι με όρους επιστροφής σ’ ένα παρελθόν που δεν υπάρχει πια, αλλά με όρους δόμησης της εποχής μετά την κρίση. Θα μπορούσα να πω ότι είναι ένα βιβλίο έλλογης μαχητικότητας».

Κείμενα για τους Ελληνες μετανάστες (στην Αμερική, τον Καναδά, τη Γερμανία – συχνά μάλιστα «λαθρομετανάστες») και τον ρατσισμό που έζησαν, για τους Ελληνες πρόσφυγες που έζησαν τον ρατσισμό στην ίδια τους τη χώρα (οι «τουρκόσποροι» της Μικρασίας, τα πογκρόμ στα Νοεμβριανά του 1916, οι μαζικές δολοφονίες και οι ομαδικοί τάφοι, οι εφημερίδες του 1933 που ζητούσαν να φορούν κίτρινο περιβραχιόνιο οι πρόσφυγες), για τους Ελληνες που σήμερα μεταναστεύουν και αυτούς που στρέφονται με μίσος ενάντια σε καθετί διαφορετικό.

Και στον δεύτερο τόμο, κείμενα για τη γλώσσα, δηλαδή πάλι για την κοινωνία, με την έννοια της φράσης του εκλιπόντος γλωσσολόγου Τάσου Χριστίδη, στον οποίο είναι αφιερωμένο το βιβλίο: «Οταν μιλάμε για τη γλώσσα, μιλάμε για την κοινωνία».

«Το ιδεολογικό πρόσημο είναι εκείνο που ενδιαφέρει τον Γιάννη Χάρη, και αυτή του η έγνοια διαφοροποιεί μακράν το βιβλίο αυτό από τα τόσα άλλα που γράφονται με ρυθμιστική διάθεση. Σχολιάζει στην ουσία συμπεριφορές και στάσεις των ομιλητών απέναντι στη γλώσσα, για την καθαρότητα ή τον εμπλουτισμό της, για το παρόν και το παρελθόν της και κυρίως για το διαχωρισμό ανάμεσα στους γνωρίζοντες και μη γνωρίζοντες. Στις λόγιες κλίσεις, στη χρήση της απόλυτα ετυμολογικής ορθογραφίας, κρύβονται οι επιθυμίες των ομιλητών και όχι οι αναπόδραστες ανάγκες της γλώσσας», είπε η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Μάρω Κακριδή-Φερράρι, παρουσιάζοντας τον δεύτερο τόμο.

Πολύτιμο υλικό

Μίλησε για ένα «τεράστιο, πολυτιμότατο υλικό, σχολαστικά ταξινομημένο» που αποθησαυρίζει ο συγγραφέας, ένας «ψιλολόγος ολκής», που όμως δεν κουνά διδακτικά ή υποτιμητικά το δάχτυλο. «Τη γραφή του τη διαπερνά ένα χιούμορ υποδόριο πολλές φορές, οπωσδήποτε πικρό άλλες, αυτοσαρκαστικό όπου μπορεί και ξεκαρδιστικό όταν το θέλει ο ίδιος ο συγγραφέας. Πάντως, χιούμορ πανταχού παρόν και τα πάντα υπονομεύον. Νομίζω ότι πρόκειται για συνειδητή αντίσταση στη σοβαροφάνεια των ημερών και των ανθρώπων».

Δημήτρης Αγγελίδης