Πριν από πέντε χρόνια, τον ιστορικό εκείνο Δεκέμβρη του 2008, η ελληνική Βουλή ψήφιζε τον Ν. 3730 για την ποινικοποίηση του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους. Οπως άρμοζε στην τότε συγκυρία, τη φορτισμένη από τη νεανική εξέγερση για την απρόκλητη δολοφονία ενός δεκαπεντάχρονου που έπινε με την παρέα του μπίρες, οι επίμαχες διατάξεις απέβλεπαν θεωρητικά στην «προστασία των ανηλίκων από τον καπνό και τα αλκοολούχα ποτά» (ΦΕΚ 2008/Α/262). Η απαγόρευση έθιγε τους πάντες και ξεκίνησε την 1/7/2009· μεταγενέστερες διατάξεις τη σκλήρυναν ακόμη περισσότερο. Προ διμήνου πληροφορηθήκαμε μάλιστα ότι, παρά τις δρακόντειες ποινές, η εφαρμογή της κρίνεται από τον αρμόδιο Αδωνι πλημμελής και αναμένονται νέες «δράσεις». Επιστρατεύτηκε και σχετική δημοσκόπηση, απ’ όπου «προκύπτει πως ακόμη και οι καπνιστές έχουν θυμώσει που δεν εφαρμόζεται ο νόμος για το κάπνισμα» («Τα Νέα» 14/10/13). Το υπουργείο Αλήθειας του μπάρμπα Οργουελ ήταν, τουλάχιστον, κάπως πιο πειστικό.
Το 2009-2010 οι αντιρρήσεις δεν περιορίστηκαν στην καταγγελία ενός ακόμη περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας, αλλά επεκτάθηκαν και στον κοινωνικοοικονομικό πυρήνα της απαγόρευσης. Τον αναλύει, με απλά λόγια, το φυλλάδιο της αυτόνομης συλλογικότητας που υπογράφει τις περισσότερες από τις αφίσες και τα αυτοκόλλητα του σημερινού αφιερώματός μας:
«Με τη μετάθεση της ευθύνης για την υγεία του καπνιστή στον ίδιο και τις επιλογές του, μετατρέπεται η υγεία από κοινωνικό ζήτημα σε ατομικό. [...]. Η μετατροπή του σε ατομικό πρόβλημα, με την αιτιολόγηση ότι προκαλείται από τις επιλογές του καθενός και της καθεμιάς, σημαίνει ότι η αντιμετώπισή του οφείλει να αφορά μονάχα αυτόν-αυτήν. Η μόνη “κοινωνική” διάσταση που προβάλλεται στη διαχείριση της υπόθεσης του καπνίσματος είναι το συλλογικό δικαίωμα στα χρήματα των ταμείων: αφού αυτά τα χρήματα κατασπαταλώνται -όπως διατυμπανίζουν με τις στατιστικές τους- για τη θεραπεία ασθενειών που τις συσχετίζουν με το κάπνισμα, αυτό το συλλογικό δικαίωμα θίγεται. Και “δεν θα πληρώσουμε εμείς για τη δική σου μαλακία” και “οι καπνιστές καταστρέφουν το σύστημα υγείας”. Και μετά θα λένε “δεν θα πληρώνουμε τα καρδιακά σου που τρως ξίγκια”, “δεν θα πληρώνουμε τα σπασμένα σου πόδια που παίζεις μπάλα” κ.ο.κ. Αλλά το σύστημα υγείας υποτιμάται ήδη καθημερινά κι όχι από τα έξοδα για τους καπνιστές. Το θέμα του καπνίσματος σαν κομμάτι της μετάθεσης της ευθύνης για την υγεία στο ατομικό επίπεδο απλώς εξυπηρετεί τη συζήτηση για τη μετάθεση –αφαίρεση κονδυλίων από την ασφάλιση, τα νοσοκομεία, τη δημόσια υγεία» (Turboflo, τχ.3 [2009], σ. 10-1, προσβάσιμο στο διαδίκτυο στη διεύθυνση http://www.turboflo.gr/pdf/3.pdf).
Η άλλη παγκοσμιοποίηση
Βερολίνο, πρωτομαγιά 2013. Γραμμένο στα τουρκικά, προς τιμήν του φυλακισμένου ηγέτη των ανταρτών του Περού, το σύνθημα «Ζήτω ο πρόεδρος Γκονζάλο» υπογράφεται από το αδελφό «Κ.Κ. Τουρκίας Μ-Λ (Μαοϊκό Κομματικό Κέντρο)». Επικεφαλής του μαοϊκού αντάρτικου που ξεκίνησε το 1980 κι έγινε γνωστό με το προσωνύμιο «Φωτεινό Μονοπάτι», ο πρόεδρος Γκονζάλο (κατά κόσμον Αμπίμαελ Γκουσμάν) συνελήφθη το 1992, καταδικάστηκε σε ισόβια από έκτακτο στρατοδικείο και ξανακαταδικάστηκε στην ίδια ποινή το 2006 από «κανονικό» δικαστήριο στο πλαίσιο μιας γενικευμένης επανεξέτασης των «αντιτρομοκρατικών» διώξεων του παρελθόντος. Ενα χρόνο μετά τη σύλληψή του βγήκε στην τηλεόραση με δηλώσεις μετανοίας, καλώντας τους οπαδούς του σταματήσουν τον ένοπλο αγώνα –διάβημα πολυσυζητημένο μεν όσον αφορά τα κίνητρα και την ειλικρίνειά του, καθοριστικό όμως για την εσωτερική αποσύνθεση ενός κινήματος που είχε αναγορεύσει τον ηγέτη του σε «τέταρτο σπαθί του μαρξισμού», ισάξιο των Μαρξ, Λένιν και Μάο. Το ΚΚΤ Μ-Λ/ΜΚΜ, πάλι, προέκυψε το 1987 ως διάσπαση του (εκτός νόμου και πολιτικά ενεργού μέχρι σήμερα) ΚΚΤ Μ-Λ, δίχως ν’ αφήσει ιδιαίτερα ίχνη, έστω και στον κυβερνοχώρο.
Το σύνθημα στο Κρόιτσμπεργκ, το βερολινέζικο ισοδύναμο των δικών μας Εξαρχείων, θα μπορούσε ως εκ τούτου να διαβαστεί με πολλούς τρόπους. Ως κατάλοιπο του παραδοσιακού διεθνισμού του κομμουνιστικού κινήματος˙ ως αποθέωση του σεκταρισμού σε πλανητική κλίμακα˙ ως επιβεβαίωση της προσωπολατρίας που σημάδεψε την τριτοδιεθνιστική παράδοση, ακόμη και στους «ευρωκομμουνιστικούς» σχηματισμούς (αποκαλυπτική στα καθ’ ημάς η εσωκομματική λατρεία ενός ιστορικά αποτυχημένου στελέχους, όπως ο μακαρίτης Λεωνίδας Κύρκος). Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, αποτυπώνει μια απτή πραγματικότητα: τη συνάρθρωση των σύγχρονων μεταναστευτικών ροών και προσφυγικών ρευμάτων με τη γενικευμένη αίσθηση πως η αναμέτρηση κεφαλαίου-εργασίας δεν αποτελεί εθνική αλλά παγκόσμια υπόθεση.
