Η Ιταλίδα αρχιτέκτονας έρχεται στο Ηράκλειο να παρουσιάσει μια μελέτη της για την επίδραση του Μινωικού Πολιτισμού στο έργο του πολύπλευρου Ισπανού καλλιτέχνη και σχεδιαστή μόδας Μαριάνο Φορτούνι
Του Παναγιώτη Γεωργουδή
Μια πρωτότυπη επιστημονική μελέτη παρουσιάζει συναρπαστικές και άγνωστες πτυχές για τις πολυεπίπεδες επιδράσεις του Μινωικού πολιτισμού στο καλλιτεχνικό ρεύμα του Αrt Nouveau, που άνθησε στις αρχές του εικοστού αιώνα, αλλά και γενικά στην παγκόσμια γυναικεία μόδα με τη δημιουργία ενδυμασιών υψηλής αισθητικής, που άφησαν εποχή. Υπήρχαν, μάλιστα, εσάρπες με την επωνυμία «Κνωσός» και φορέματα «Delphos».
Πρόκειται για το βιβλίο «Μινωικός Νεωτερισμός, Αιγαιακή Τέχνη και Αρ Νουβώ», το οποίο κυκλοφόρησε το 2011 από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις της Φλωρεντίας. Το παρουσιάζει την Παρασκευή στις 7 μ.μ. στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο Ηράκλειο η ίδια η συγγραφέας του, Ιλάρια Καλόι, από τις ανερχόμενες νέες μορφές της ιταλικής αρχαιολογίας.
Οπως μας είπε η αρχαιολόγος Αθανασία Κάντα, θέμα του βιβλίου είναι «η μίμηση και η επίδραση των θεμάτων των τοιχογραφιών και αγγείων της μινωικής Κρήτης πάνω στο έργο του Ισπανού ζωγράφου Mariano Fortuny y Madrazo (1871-1949) που ζούσε στη Βενετία. Ο Φορτούνι είχε πολύπλευρη προσωπικότητα. Ηταν εφευρέτης και καλλιτέχνης. Ασχολήθηκε με τον θεατρικό φωτισμό, τη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη φωτογραφία. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με την παραγωγή υφασμάτων εσωτερικής διακόσμησης αλλά και γυναικείας μόδας. Εμπνεύσθηκε μεταξύ άλλων από τον αραβικό πολιτισμό, την αναγέννηση και την αρχαία Ελλάδα. Οι δημιουργίες υψηλής ραπτικής του, που φορέθηκαν από διάσημες γυναικείες προσωπικότητες, όπως η Ελεονόρα Ντούζε, η Σάρα Μπερνάρ και η Ισιδώρα Ντάνκαν, αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού ακόμη και σήμερα. Ιδιαίτερα, ένας τύπος φορέματος από λεπτότατο μεταξωτό με πολύ στενές πιέτες, που τον ονόμασε “Delphos” και στη συνέχεια πήρε και την πατέντα κατασκευής του, φορέθηκε από την υψηλή κοινωνία της εποχής. Το φόρεμα αυτό μιμείται τα ενδύματα των αρχαϊκών γυναικείων αγαλμάτων».
Ο Φορτούνι σχεδίασε και εσάρπες. Οπως και πάλι μας λέει η κ. Κάντα, επρόκειτο για «υπέροχες, τεράστιες μεταξωτές εσάρπες, διαστάσεων 4×1, με μινωικής έμπνευσης φυτικά μοτίβα γι' αυτό και τις ονόμασε “Κνωσός”. Κατασκεύασε επίσης ριχτάρια επίπλων, καφτάνια διαφόρων τύπων, ακόμα και ελαφρά παλτό με μινωικά θέματα. Το λογότυπο της εταιρείας του περιελάμβανε ένα παπυροειδές άνθος του 1400 π.Χ. και ένα σκίτσο του λαβύρινθου, όπως παρουσιάζεται στα νομίσματα της Κνωσού ελληνικών χρόνων. Πάνω από το σκίτσο του λαβύρινθου υπήρχε το όνομα Φορτούνι και κάτω από αυτό η λέξη Κνωσός».
Η έμπνευση του Φορτούνι δεν σταμάτησε εκεί. Ανακάτεψε στο έργο του τούς ρυθμούς και τις εποχές της αρχαίας κεραμικής. Ετσι, π.χ., χρησιμοποιεί κισσούς από ελληνιστικό αγγείο της Φαιστού, κορινθιακά αγγεία, κυκλαδικούς υποστάτες πρώιμων ελληνικών χρόνων, τοιχογραφίες της Αγίας Τριάδας, αγγεία καμαραϊκά και μπαρμποτίν, πυξίδες ΥΜΙΙΙΓ και κυρίως αμφορείς ανακτορικού ρυθμού και νεοανακτορικά αγγεία. Η χρονολογική κλίμακα των αντικειμένων που μιμείται είναι από το 1700 π.Χ. έως τον τρίτο αιώνα π.Χ.
Στο βιβλίο της Ιλάρια Καλόι μελετάται με ιδιαίτερη μεθοδικότητα η ανακάλυψη του μινωικού πολιτισμού και η εντύπωση που προκάλεσε στον πρώιμο 2ο αιώνα. Η αρχαιολόγος κάνει ιδιαίτερη μνεία στις ευρύτερες καλλιτεχνικές επιδράσεις του Μινωικού Πολιτισμού. Οπως μας εξηγεί η κ. Κάντα, η μελέτη παρουσιάζει την «κυρίαρχη καλλιτεχνική τάση της εποχής, την Art Nouveau, στο θέατρο, τον χορό και τη μόδα. Σ’ αυτό το καλλιτεχνικό πλαίσιο αναλύεται η ζωή, το έργο και η προσωπικότητα του Φορτούνι. Οι δημιουργίες των υφασμάτων και ενδυμάτων του αναλύονται μέσα από το πλαίσιο της απήχησης του Μινωικού κόσμου στον πολιτισμό της Δυτικής Ευρώπης. Ηταν η εποχή που η γυναικεία ενδυμασία απελευθερώνεται από τα σφιχτά και περιοριστικά ρούχα και το γυναικείο σώμα τυλίγεται σε φορέματα, όπως το “Δελφός”, που χωρίς να είναι σφιχτά κολλούν στις καμπύλες και τις αναδεικνύουν. Επιπλέον, η εσάρπα “Κνωσός” φοριέται με πολλούς τρόπους, που δίνουν μια ξεχωριστή σαγήνη στη γυναικεία φιγούρα».
Η Ιταλίδα αρχαιολόγος δεν περιορίζεται στις δημιουργίες του Φορτούνι. Παρουσιάζει και τους σύγχρονους προβληματισμούς γύρω από τον Μινωικό Πολιτισμό, που ακολουθούν τις αρχαιολογικές τάσεις της εποχής μας. Τον τελευταίο καιρό, για παράδειγμα, γίνεται μεγάλη συζήτηση στο Διαδίκτυο για το αν ο Μινωικός Πολιτισμός ήταν ειρηνικός ή όχι. «Η απάντηση μας δίδεται από τους ίδιους τους Μινωίτες», μας λέει η Αθανασία Καντά. «Τις πολιτιστικές τους αξίες και πεποιθήσεις τις δίδουν με τα έργα τέχνης και τις παραστάσεις που επιλέγουν να απεικονίσουν».
