Του Βασίλη Γεώργα

Πρώτοι στο ταμείο μπαίνουν οι εργολάβοι με το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020, ενώ οι περιφερειάρχες θα βρεθούν με πολύ περισσότερα κονδύλια στο ταμείο σε χρονιά εκλογών, σε αντίθεση με τους υπουργούς οι οποίοι χάνουν τη δυνατότητα απευθείας διαχείρισης των χρημάτων που αναλογούν στα υπουργεία τους.

Η «διαχείριση» του εκρηκτικού προβλήματος της ανεργίας με προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης και σύνδεσης της εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις αναδεικνύεται -στα σχέδια αλλά όχι και στην πράξη λόγω των περιορισμένων κονδυλίων- κορυφαία προτεραιότητα της στρατηγικής του νέου ΕΣΠΑ και των περιφερειακών προγραμμάτων, με τα κονδύλια να διαχέονται σε πολλά υποπρογράμματα και τη διαχείριση να μοιράζεται μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Περιμένουν εγκρίσεις

Η ελληνική κυβέρνηση έστειλε χθες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη γενική πρότασή της για το πώς σκοπεύει να διαχειριστεί η Ελλάδα τα «πετσοκομμένα» 15 δισ. ευρώ του νέου ΕΣΠΑ, ευελπιστώντας πως από το τέλος του πρώτου 6μήνου του 2014 θα ξεκινήσουν οι πρώτες εγκρίσεις των νέων προγραμμάτων και οι εκταμιεύσεις κονδυλίων. Στο μεσοδιάστημα οι προτάσεις θα πρέπει να εξειδικευτούν, να μετουσιωθούν σε συγκεκριμένα προγράμματα και φυσικά να εγκριθούν από την Ε.Ε.

Τα λιγότερα χρήματα που δικαιούται η Ελλάδα σε σχέση με το τρέχον ΕΣΠΑ, οι νέες κατευθύνεις που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και η λογική τού όσο «λιγότεροι τόσο καλύτερα» με στόχο τις αυξημένες απορροφήσεις, φέρνουν μεγάλο κούρεμα στον αριθμό των δυνητικών δικαιούχων των νέων προγραμμάτων ώστε να ευνοηθούν μεγαλύτερης κλίμακας επενδύσεις και να διοχετευθούν κεφάλαια σε τομείς που μέχρι σήμερα δεν χρηματοδοτούνταν.

Σε ρόλο κεντρικών συμβούλων της κυβέρνησης για τη χάραξη της στρατηγικής του νέου ΕΣΠΑ ήταν η McKinsey διά της περιβόητης μελέτης της «Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά» και το ΙΟΒΕ μέσω της μελέτης του για το νέο «αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας» που πρότειναν τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων κλάδων της οικονομίας, όπως ο τουρισμός, οι ιατρικές υπηρεσίες, οι μεταφορές, η ενέργεια κ.ά. Συνολικά η «αρχιτεκτονική» του νέου ΕΣΠΑ περιλαμβάνει τέσσερα εθνικά επιχειρησιακά προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού 9,6 δισ. ευρώ, συν τα περιφερειακά προγράμματα ύψους 5,4 δισ. ευρώ.

1. Τη μερίδα του λέοντος θα αποσπάσει το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» με συνολικά κονδύλια 3,8 δισ. ευρώ, που θα απορροφήσει το 25% του συνολικού προϋπολογισμού του νέου ΕΣΠΑ. Θα χρηματοδοτεί επενδύσεις στην παραγωγή και εξοικονόμηση ενέργειας, τον τουρισμό, τον αγροδιατροφικό τομέα, τη φαρμακευτική βιομηχανία (γενόσημα, βιοτεχνολογία), τις τεχνολογίες πληροφορικής, το ελληνικό design κ.ά. Θα χρηματοδοτηθούν κυρίως μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό, ενώ εκτός παραμένει για ακόμα μία φορά το εμπόριο.

2. Το δεύτερο μεγαλύτερο κονδύλι ύψους 3,7 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 24% του συνολικού προϋπολογισμού, προορίζεται για τους εργολάβους μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «Περιβάλλον/Μεταφορές». Πάνω από τα μισά κονδύλια θα κατευθυνθούν σε υφιστάμενα έργα ή αυτά που χαρακτηρίζονται «ώριμα». Θα χρηματοδοτήσουν δηλαδή τους οδικούς άξονες, το σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά και έργα όπως η επέκταση του Μετρό της Αθήνας, η κατασκευή του Μετρό Θεσσαλονίκης, αεροδρόμια, λιμάνια, και τις επενδύσεις στη διαχείριση αποβλήτων.

3. Περί το 1,9 δισ. ευρώ (13% του προϋπολογισμού) θα απορροφήσει το πρόγραμμα «Εκπαίδευση, Κατάρτιση, Απασχόληση» που αφορά κυρίως δράσεις αντιμετώπισης της ανεργίας. Σχεδιάζονται «κουπόνια για ανέργους», ένα σύστημα «εγγυήσεων» για τους νέους ύψους 180 εκατ. ευρώ, δράσεις μείωσης της ανεργίας μέσω προγραμμάτων κατάρτισης και προγραμμάτων σύνδεσης των επιχειρήσεων με την εκπαίδευση. Στόχος της κυβέρνησης, όπως εξήγγειλε χθες ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, είναι οι δράσεις για την ανεργία να χρηματοδοτηθούν μέσα στην πρώτη τριετία του νέου ΕΣΠΑ, δηλαδή μεταξύ 2014–2016.

4. Το τέταρτο επιχειρησιακό πρόγραμμα αφορά τη μεταρρύθμιση του Δημοσίου με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ και θα περιλαμβάνει δράσεις ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, χρηματοδότηση μελετών για την οργάνωση της διοίκησης του Δημοσίου, την αλλαγή μοντέλου στις υπηρεσίες υγείας, τη διαχείριση του μεταναστευτικού κ.ά.

Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί

Ανάσα σε χιλιάδες οικογένειες αναμένεται ότι θα συνεχίσει να δίνει το ΕΣΠΑ για την κάλυψη των εξόδων βρεφονηπιακών σταθμών. Ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης ξεκαθάρισε χθες δημοσίως ότι το πρόγραμμα «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής» θα συνεχιστεί κανονικά από το 2014, χωρίς το «κενό» χρηματοδότησης που προκαλεί η μετάβαση από το τρέχον ΕΣΠΑ στο επόμενο. Το ίδιο θα συμβεί και για τα προγράμματα κάλυψης ανέργων, αναπτυξιακών έργων από δήμους κ.ά. Οι δαπάνες είναι επιλέξιμες στο νέο ΕΣΠΑ εφόσον έχουν πραγματοποιηθεί και πληρωθεί μετά την 1/1/2014 και υπό την προϋπόθεση ότι είναι συμβατές, ανεξαρτήτως του χρόνου εγκρίσεως των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.

«Κόβεται» το χρήμα από τους υπουργούς

Η διαχείριση των κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ «φεύγει» για πρώτη φορά από τα χέρια των υπουργών με σκοπό να ανατεθεί σε τέσσερις «κεντρικές διαχειριστικές επιτροπές» σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό του υπουργείου Ανάπτυξης. Η κίνηση αυτή που στερεί τη δυνατότητα από τους εκάστοτε υπουργούς να διαχειρίζονται απευθείας προγράμματα και να… κουνάνε λεφτά από τα μπαλκόνια, αναμένεται ότι θα πυροδοτήσει ισχυρές ενδοκυβερνητικές αντιδράσεις. Ουσιαστικά οι επιμέρους προϋπολογισμοί των υπουργείων καταργούνται και τα χρήματα θα μπαίνουν σε έναν «κουβά» που θα χρηματοδοτούν επιμέρους προγράμματα. Σε κάθε υπουργείο πλέον προβλέπεται να δημιουργηθεί μια «επιτελική μονάδα ΕΣΠΑ» η οποία θα εισηγείται προτάσεις ένταξης προγραμμάτων προς τις κεντρικές διαχειριστικές αρχές. Οι επιτελικές μονάδες αυτές θα έχουν την ευθύνη σχεδιασμού και υλοποίησης των προγραμμάτων σε συνεργασία με τους φορείς υλοποίησης, ωστόσο το «λογιστήριο» θα είναι πλέον η Διαχειριστική Αρχή η οποία θα είναι σε επαφή με τις Βρυξέλλες.

 5,4 δισ. στις περιφέρειες

Περισσότερα λεφτά για περισσότερες δράσεις θα διαχειριστούν από το νέο ΕΣΠΑ οι 13 περιφέρειες της χώρας, αρχής γενομένης από την εκλογική χρονιά του 2014. Σε αυτές αναλογούν συνολικά 5,4 δισ. ευρώ για τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ή το 35% του συνολικού προϋπολογισμού του νέου ΕΣΠΑ, από 22% του τρέχοντος προγράμματος. Τα συνολικά κονδύλια που θα διαχειριστούν είναι περίπου 15% περισσότερα από σήμερα. Το σύστημα διαχείρισης κονδυλίων στις περιφέρειες αλλάζει και κάθε περιφέρεια θα έχει το δικό της πρόγραμμα μέσω του οποίου θα χρηματοδοτούνται δράσεις τόσο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης όσο και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για κοινωνικού χαρακτήρα δράσεις, ενώ θα πάρουν και το 1/3 των κονδυλίων του Αγροτικού Ταμείου. Ουσιαστικά η χρηματοδότηση αυτή θα αποτελέσει ανάσα για τα οικονομικά δήμων και περιφερειών που θα έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν αναπτυξιακά έργα στις περιοχές τους.