Του Μπάμπη Μιχάλη

Παραμύθι της Χαλιμάς είναι πια, και με τη βούλα των στατιστικών, το «αμερικάνικο όνειρο». Για δεκαετίες εκατομμύρια Αμερικανοί γαλουχήθηκαν με αυτό το όνειρο, πιστεύοντας ότι όλοι οι πολίτες έχουν ίσες ευκαιρίες. Δηλαδή, ότι ακόμη και οι πιο φτωχοί μπορούσαν μέσω της επίμονης και σκληρής δουλειάς να καταφέρουν να πλουτίσουν και να κάνουν το μεγάλο άλμα προς μια κοινωνική τάξη υψηλότερη από αυτήν των γονιών τους – τη μεσαία ή ακόμη μεγαλύτερη. Μια σειρά από πρόσφατες έρευνες και δημοσκοπήσεις έδειξαν όμως ότι μια τέτοια διαδρομή ισχύει περισσότερο στις ταινίες του Χόλιγουντ παρά στην πραγματικότητα.

Συγκεκριμένα, δημοσκόπηση του Pew Charitable Τrust διαπίστωσε ότι το 43% των παιδιών που μεγάλωσαν σε οικογένειες οι οποίες βρίσκονταν στο χαμηλότερο σκαλοπάτι της εισοδηματικής κλίμακας παρέμειναν εκεί και όταν μεγάλωσαν, ενώ το 70% αυτών δεν τα κατάφερε ποτέ να κάνει το μεγάλο άλμα αυξάνοντας τον πλούτο του και να προσεγγίσει τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης. Μια άλλη έρευνα που πραγματοποίησε ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου της Οτάβα, Μάιλς Κόρακ, έδειξε ότι ένα τέτοιο άλμα είναι πλέον πολύ πιο δύσκολο να πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ σε σχέση με τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη. Συγκεκριμένα, είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει κάποιος πλουσιότερος και να αλλάξει κοινωνική τάξη αν έχει γεννηθεί στην Ιαπωνία, τη Γερμανία, την Αυστραλία ή τις σκανδιναβικές χώρες παρά στις ΗΠΑ.

Αν και δεν υπάρχουν ακριβείς εξηγήσεις γιατί σε κάποιες χώρες υπάρχει μεγαλύτερος βαθμός κινητικότητας ενός ατόμου από μια χαμηλότερη τάξη προς μια υψηλότερη σε σχέση με άλλες, υπάρχουν κάποια κοινά σημεία. Ετσι:

1. Οσο περισσότερο άνιση είναι μια κοινωνία σήμερα, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα τα παιδιά όταν μεγαλώσουν να παραμείνουν στην ίδια κοινωνική τάξη με αυτήν των γονιών τους. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί οι πλούσιες οικογένειες μπορούν και ξοδεύουν περισσότερα για την εκπαίδευση και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους σε σχέση με τις φτωχές.

2. Η σταθερή οικογενειακή ζωή συνδέεται επίσης με ικανότητα άλματος στην εισοδηματική κλίμακα. Δηλαδή τα παιδιά των μονογονεϊκών ή προβληματικών οικογενειών έχουν μικρότερες πιθανότητες.

3. Οι χώρες που αναδιανέμουν τον πλούτο, μέσω π.χ της υψηλότερης φορολογίας των πλουσίων και μεγαλύτερων δαπανών για τους φτωχούς, ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης, τείνουν να έχουν μεγαλύτερη κινητικότητα.