Στο πέμπτο του βιβλίο ο γνωστός δημοσιογράφος κλείνει σαράντα χρόνια της ιστορίας μας, από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, παρακολουθώντας μια παρέα εφήβων και την εξέλιξή τους: τα όνειρα, τους αγώνες τους, τους συμβιβασμούς και τα λάθη τους. Με αγάπη και τρυφερότητα. «Δεν ήθελα να χαριστώ σε κανέναν, ούτε να ρίξω και ανάθεμα», είπε
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Ανήμερα της Αγίας Αννας, της ονομαστικής εορτής της ηρωίδας του, ο δημοσιογράφος Παύλος Κάγιος παρουσίασε το πέμπτο μυθιστόρημά του «Μη μ΄ αφήσεις να χαθώ» (εκδόσεις Καστανιώτη). Κι ήταν σαν γιορτή από αυτές που έχουν χαρά, νοσταλγία και συγκίνηση. Στη φιλόξενη Ταινιοθήκη της Ελλάδος, με πολλούς και καλούς φίλους, μουσική και ποίηση, χαμόγελα αλλά και μάτια βουρκωμένα, ξετυλίχτηκε ένα μέρος από την καινούργια έκδοση, όπως την απέδωσαν οι τέσσερις ηθοποιοί που διάβαζαν αποσπάσματα.
Σαράντα χρόνια περικλείει ο συγγραφέας στο βιβλίο του, ξεκινώντας από το 1973, με καταλυτικό γεγονός την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι η πορεία της χώρας αλλά και μέρος της ζωής του. Με αυτοβιογραφικά στοιχεία κι εμπλουτισμένο από τη μυθοπλασία, το μυθιστόρημα είναι αφιερωμένο στη μνήμη της μητέρας του, «της μούσας της ζωής μου», όπως είπε το βράδυ της Δευτέρας.
«Από το 1973 μέχρι σήμερα πάνε 40 χρόνια. Τα πρώτα, μετά τη Μεταπολίτευση του ’74, ήταν χρόνια αθωότητας, αγώνων, πάθους, αλλά και κρυμμένων, από τους ίδιους τους εαυτούς μας, μυστικών… Μετά ήρθε η ενηλικίωση και τα χρόνια της ευθύνης, που αρκετοί από μας τα τραβήξαμε με βερμπαλιστική και βολική ανευθυνότητα. Αυτά τα 40 χρόνια, που είναι τα πιο ώριμα και συνειδητά της ζωής μου, ξεδιπλώνονται στο «Μη μ΄ αφήσεις να χαθώ». Μέσα τους είμαι εγώ και η δικιά μου Ελλάδα, όπως έχει περάσει στη μνήμη μου. Σαράντα χρόνια που κύλησαν σα νερό. Επειδή όμως, «το νερό έχει μνήμη», όπως λέει κι ένας ήρωας του μυθιστορήματος, θέλησα αυτό το βιβλίο να είναι το ψυχογράφημα μιας εποχής και να αναδύει τη ρέουσα μνήμη της ψυχής μου. Τώρα που εκδόθηκε, νιώθω ότι όλα είναι εδώ. Και αυτά που έζησα και οι δικοί μου άνθρωποι που χάθηκαν», είπε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος επί 26 χρόνια στο πολιτιστικό τμήμα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ».
«Νιώθω λες και επί σαράντα χρόνια «ζωγραφίζαμε» ένα πορτρέτο που –δυστυχώς…– τα αποκαλυπτήριά του έγιναν το 2010, όταν ξέσπασε η κρίση. Από κείνη τη χρονιά άρχισε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας ο λογαριασμός των πράξεών μας», συνέχισε. «Ηρωες του βιβλίου είμαι εγώ, κι ο κόσμος που έζησα –εμείς, θέλω να πιστεύω. Τα όνειρά μας, οι αγώνες μας, οι αλήθειες και τα ψέματά μας, οι συμβιβασμοί μας και τα λάθη μας. Δεν ήθελα να χαρίζεται σε κανένα μας η ιστορία μου. Αλλά, δεν ήθελα να ρίχνει και «ανάθεμα» σε κανέναν. Μιλάει με αγάπη για τους ήρωες του και για τη χώρα μας, που είχαμε όνειρα πολλά μα χαθήκαμε στα γρανάζια της διαπλοκής, της υποκρισίας, του συμφέροντος, της διαφθοράς…»
Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο. Η ιστορία αρχίζει τη μέρα της Μεταπολίτευσης του ’74 και φτάνει μέχρι σήμερα παρακολουθώντας μια παρέα εφήβων φίλων και την εξέλιξή τους. «Το θάρρος και η δύναμη του βιβλίου δεν βρίσκεται μόνο στην περιγραφή των προσωπικών στιγμών των ηρώων, που γίνεται ελεύθερα και χωρίς ελευθεριότητα. Το θάρρος βρίσκεται στη σύνθεση του: ένα σύμπλεγμα από νεανικούς ψυχισμούς γεμάτους όνειρα που μέλλει να προδοθούν. Με απλά λόγια, το «Μη μ΄ αφήνεις να χαθώ» είναι γεμάτο τρυφερότητα που πηγάζει από τις προσωπογραφίες των ηρώων και την «ικανή να μη διαγράφει» μνήμη του ίδιου του συγγραφέα», είπε ο εικαστικός και σκηνοθέτης Κυριάκος Κατζουράκης.
«Ο Κάγιος είναι σπουδαίος τεχνίτης στην αφήγηση. Χρησιμοποιεί την κινηματογραφική παράθεση με τη λογική του μοντάζ και τη δυναμική που προκύπτει από την κινηματογραφική ροή. Στη διάρκεια της αφήγησης οι σκηνές και τα γεγονότα δεν ολοκληρώνονται σχεδόν ποτέ. Και η ομορφιά του είναι ότι, ενώ διατυπώνεται καθαρά η έννοια του μη τέλους, η έννοια του τέλους υπάρχει. Ολοι οι ανόμοιοι και άνισοι κύκλοι διασταυρώνονται και ολοκληρώνονται μ΄ έναν ευφυή τρόπο. Ενα ακόμη από τα ατού του βιβλίου είναι ότι καταφέρνει να περιλαμβάνει διαφορετικές μεταξύ τους γραφές και διατυπώσεις: ποιητικές, σκληρές, ανακοινώσιμες, απόκρυφες, νοσταλγικές, λυπημένες, παθιασμένες…Ο τρόπος που γράφει ο Κάγιος μού ταιριάζει, κάπως έτσι ζωγραφίζω κι εγώ και κάνω σινεμά. Συνταιριάζει την παιδικότητα της ώριμης ηλικίας με το σκληρό παρόν, εκεί που γράφεται η ιστορία», κατέληξε.
Και ο Κυριάκος Κατζουράκης ανέσυρε μια από τις ποιητικές αναφορές του βιβλίου. «Διαβάζουμε τον στίχο της Κ. Γώγου «Είμαστε φτιαγμένοι από εκρήξεις αυτοκτονημένων αστεριών» κι ο Κάγιος απαντά με τον δικό του στίχο: «Ανήκουμε στους μη ανήκοντες από κατασκευή, όχι από επιλογή»». Κι έκλεισε την ομιλία του με κάποια λόγια του ήρωα του μυθιστορήματός του Δημήτρη: «Για να σωθείς Πρέπει πρώτα να χαθείς Για να γελάσεις Πρέπει πρώτα να κλάψεις Για να ζητάς τα ρέστα Πρέπει πρώτα να πληρώσεις Για ν΄ αναστηθείς Πρέπει πρώτα να πεθάνεις Μόνο οι βρυκόλακες και η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνουν…»
Δραματοποιημένα αποσπάσματα του βιβλίου διάβασαν οι ηθοποιοί: Λάκης Λαζόπουλος, Γιώτα Φέστα, Δημήτρης Καταλειφός και Αλίκη Παπαχελά. Η Πένυ Ξενάκη ερμήνευσε τραγούδια που διατρέχουν τη σαραντάχρονη πορεία των ηρώων και τη συνόδευσε η μουσικός Μαρίνα Τσοκάνη.
