Μας εντυπωσιάζει ότι τα έργα για Λυρική, Βιβλιοθήκη και Πάρκο προχωρούν μέσα στο αυστηρό χρονοδιάγραμμα και το προβλεπόμενο κόστος και θα παραδοθούν στο τέλος του 2015. Υπάρχει, όμως, και μια αθέατη πλευρά. Οι τεχνικές καινοτομίες που δεν έχουν ξαναγίνει ποτέ στην Ελλάδα

Της Χαράς Τζαναβάρα

Το πιο κρίσιμο crash test στον υπό κατασκευή πολιτιστικό πόλο στο Φάληρο στέφθηκε με επιτυχία. Ολα δείχνουν ότι είναι απόλυτα ρεαλιστικός ο στόχος να ολοκληρωθούν τα έργα στο τέλος του 2015 και έξι μήνες αργότερα να ανοίξουν τις πύλες τους στο κοινό η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Λυρική Σκηνή.

Στο μεγαλύτερο εργοτάξιο που λειτουργεί σήμερα στη χώρα και χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τη δωρεά των 560 εκατ. ευρώ του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», εργάζονται περίπου 650 άτομα, που από τις αρχές του νέου χρόνου προβλέπεται να φτάσουν τα 1.500. Εχουν επίσης επιστρατευτεί 10 γιγαντιαίοι γερανοί και άλλα 100 μεγάλα μηχανήματα. Πριν από λίγες ημέρες, χάρη στον σωστό προγραμματισμό, οι εργασίες της πρώτης φάση υλοποιήθηκαν μέσα στο χρονοδιάγραμμα αλλά και στο προβλεπόμενο κόστος, καταρρίπτοντας το «έθιμο» των υπερβάσεων που τηρείται στα έργα μεγάλης κλίμακας στη χώρα μας.

Τις τεχνικές καινοτομίες του εγχειρήματος παρουσίασε ο Θόδωρος Μαραβέλιας, τεχνικός διευθυντής του νέου πολιτιστικού κέντρου «Σταύρος Νιάρχος», σε μία από τις ειδικές βραδιές «Για την Αρχιτεκτονική και την Πόλη», που οργανώνει κάθε Τετάρτη το γραφείο CFCompany στο υπέροχο σπίτι-μουσείο του Αγγελου και της Λητώς Κατακουζηνού, στο Σύνταγμα.

Πρόκειται για το σύνθετο στάδιο της θεμελίωσης και της κατασκευής του τεχνητού λόφου, που μπορεί για τους ανυποψίαστους να φαίνονται εύκολη υπόθεση, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει αθέατες πλευρές που συνδέονται με τη μεγάλη κλίμακα των κατασκευών, το προβληματικό υπέδαφος και τις πρωτοποριακές λύσεις που επέλεξε ο διάσημος αρχιτέκτονας Ρέντζο Πιάνο και οι συνεργάτες του.

-Τεχνητός λόφος: Εφτασε στο τελικό ύψος των 14 μέτρων και απομένει να προστεθεί μόνον το τελευταίο στρώμα φυτευτικού χώματος τού ενός μέτρου, που θα συνεχίζει και πάνω από τα κτίρια. Θα είναι το πράσινο… καμουφλάζ του συγκροτήματος και ταυτόχρονα ο χώρος περιπάτου για τους επισκέπτες. Θα καταλήγει σε ένα σημείο με μοναδική θέα σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο και σε μια ελαφριά κτιριακή εγκατάσταση με διαφανές κέλυφος, που θα στεγάσει το πανοραμικό καφέ.

Για την κατασκευή του λόφου ο Ρέντζο Πιάνο πρωτοτύπησε. Δεν χρησιμοποίησε τοιχία από μπετόν, αλλά «οπλισμένη γη» (reinforced earth). Πρόκειται για ένα νέο υλικό που στο εξωτερικό εκτοπίζει με επιτυχία το οπλισμένο σκυρόδεμα. Το φυσικό έδαφος τοποθετήθηκε σε στρώσεις, ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται υλικά από λατομεία και συνθετικά πλέγματα. Η αντοχή του ελέγχεται σε καθημερινή βάση, ώστε να μετρηθεί η συμπεριφορά του σε καθιζήσεις, αλλά και σε περίπτωση σεισμού. Ο λόφος δεν θα είναι μόνον το βόρειο περίβλημα του συγκροτήματος, αλλά θα δημιουργεί έναν χώρο, στον οποίο θα «κρυφτεί» ο μηχανολογικός εξοπλισμός του.

-Θεμελιώσεις: Κι αυτές ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα, καθώς ένα μεγάλο μέρος της έκτασης προέρχεται από μπαζώματα που έχουν γίνει από τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ είναι ψηλά ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας. Για τους δύο αυτούς λόγους τα κτίρια της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης εδράζονται σε σεισμικούς μονωτήρες. Πρόκειται για πρωτοποριακό εξοπλισμό, πολύ συνηθισμένο στους ουρανοξύστες, αλλά στη χώρα μας χρησιμοποιείται για πρώτη φορά. Επιτρέπει την απορρόφηση της σεισμικής ενέργειας, ώστε να μη φτάνει στο κυρίως κτιριακό συγκρότημα. Επιπλέον, στην περίπτωση της Λυρικής, όπου το δάπεδο βρίσκεται 14 μέτρα κάτω από το φυσικό έδαφος και πολύ κοντά στον υπόγειο υδροφορέα, κατασκευάστηκε ενισχυμένη ζώνη από μπετόν πάχους 60 πόντων.

Παράλληλα με την κατασκευή των κτιρίων προχωρεί με κάπως αθέατο τρόπο η δημιουργία του πάρκου, που θα καλύψει το 80% της επιφάνειας των 260 στρεμμάτων του παλιού ιπποδρόμου. Με βάση τη μελέτη, πέρα από τις δεκάδες χιλιάδες θάμνους, προβλέπεται η φύτευση 1.500 δέντρων, που επιλέχθηκαν με δύο κριτήρια: να ταιριάζουν στο αττικό τοπίο και να μην έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε νερό. Εχουν ήδη εξασφαλιστεί και, όπως μάθαμε, βρίσκονται σε ειδικό φυτώριο στην Τραγάνα, τον πιο κοντινό χώρο με χαρακτηριστικά της αττικής γης.