Τι προβλέπει η (μεταβατική) νομοθετική ρύθμιση για τους πλειστηριασμούς ακινήτων που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή
Του Βασίλη Γεώργα
Στο γκισέ των τραπεζών στέλνει από την Πρωτοχρονιά η κυβέρνηση χιλιάδες «κόκκινους» δανειολήπτες για να πληρώσουν και να σώσουν τα σπίτια τους. Ταυτόχρονα καταργεί την προστασία από πλειστηριασμούς κάθε είδους ακινήτων για χρέη μέχρι 200.000 ευρώ, ανοίγοντας τον δρόμο στις τράπεζες να βγάλουν στο σφυρί άλλα περιουσιακά στοιχεία δανειοληπτών, συμπεριλαμβανομένης και της πρώτης κατοικίας τους αν δεν πληρούν συγκεκριμένες εισοδηματικές και περιουσιακές προϋποθέσεις. Η πολυθρύλητη μεταβατική ρύθμιση, που έρχεται να αντικαταστήσει τη σημερινή οριζόντια διάταξη προστασίας της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς, καθιστά υποχρεωτική την καταβολή ελάχιστης δόσης από τους δανειολήπτες, ενώ συναρτά τη διάσωση με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια καθώς και με σημαντικά χαμηλότερο από το σημερινό όριο αντικειμενικής αξίας. Είναι σαφές πως στόχος για την κυβέρνηση είναι να «σώσει» τις τράπεζες βοηθώντας τες να «ξαναβαφτίσουν» ως «ενήμερα» πολλά από τα σημερινά κόκκινα δάνεια.
Το σχετικό νομοσχέδιο, που θα κατατεθεί σήμερα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος στη Βουλή, ώστε να συζητηθεί στην Ολομέλεια και να ψηφιστεί το Σάββατο, προβλέπει τέσσερις συγκεκριμένες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά για την προστασία από πλειστηριασμούς:
1. Η αντικειμενική της κύριας κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ. Σήμερα προστατεύονταν από πλειστηριασμούς σπίτια από 300.000 ευρώ για έναν άγαμο, έως 450.000 ευρώ για έγγαμο με τέσσερα παιδιά.
2. Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα, χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης, να είναι μέχρι 35.000 ευρώ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το μικτό εισόδημα μπορεί να φτάνει τα 50.000 ευρώ. Στην ουσία καλύπτει δύο εργαζόμενους με μισθό 1.250 ευρώ τον μήνα.
3. Ο δανειολήπτης να μην έχει συνολικές καταθέσεις και κινητές αξίες (μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια) πάνω από 15.000 ευρώ και η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας του να φτάνει μέχρι τα 270.000 ευρώ. Στο ποσό αυτό, δηλαδή, συμπεριλαμβάνεται και η πρώτη κατοικία. Για οικογένειες με 3 παιδιά και πάνω ή για άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα όρια προσαυξάνονται κατά 10%. Δηλαδή η αντικειμενική πρώτης κατοικίας ορίζεται στις 220.000 ευρώ, το ετήσιο καθαρό εισόδημα στις 38.500 ευρώ, η συνολική κινητή και ακίνητη περιουσία σε 297.000 ευρώ και οι καταθέσεις δεν πρέπει να είναι πάνω από 16.500 ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, για τις καταθέσεις θα προβλέπεται ημερομηνία αναφοράς η 20ή Νοεμβρίου, ενώ θα προβλέπεται και έλεγχος της κίνησης του λογαριασμού για τους τελευταίους 24 μήνες.
4. Θεσπίζεται μηνιαία καταβολή ελάχιστης δόσης, ανάλογα με το εισόδημα και την οικογενειακή κατάσταση. Συγκεκριμένα:
α) Μισθωτοί και συνταξιούχοι: θα καταβάλλουν δόση ίση με το 10% του καθαρού τους εισοδήματος, εφόσον αυτό φτάνει μέχρι 15.000 ευρώ, ενώ για το υπερβάλλον εισόδημα πάνω από τις 15.000 και μέχρι τις 35.000 θα καταβάλλεται δόση ίση με το 20%. Πρακτικά κάποιος που έχει οικογενειακό εισόδημα 5.000 ευρώ θα πληρώνει δόση 42 ευρώ τον μήνα ή 500 ευρώ τον χρόνο. Οικογένεια με εισόδημα 20.000 ευρώ ετησίως, θα πληρώνει δόση 125 ευρώ τον μήνα για τα πρώτα 15.000 ευρώ εισοδήματος και 83,3 ευρώ για τα υπόλοιπα, ή συνολικά 208 ευρώ τον μήνα. Αντίστοιχα, για εισόδημα 35.000 ευρώ, η μηνιαία δόση θα είναι 458 ευρώ ή συνολικά 5.500 ευρώ τον χρόνο (15,7% του εισοδήματος).
β) Ανεργοι: παρέχεται η δυνατότητα μηδενικής καταβολής δόσης, εφόσον έχουν μηδενικό εισόδημα ή λαμβάνουν μόνο το επίδομα ανεργίας.
γ) Ελεύθεροι επαγγελματίες και έμποροι: θα καταβάλλουν δόση ίση με το 10% του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ, ενώ για εισοδήματα πάνω από το εν λόγω όριο η δόση ανεβαίνει στο 20%. Παράλληλα, όμως, συνολικά η δόση θα πρέπει να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της τελευταίας ενήμερης δόσης.
Χωράνε πολλοί
Μολονότι πρόκειται για «πολυπαραμετρική» ρύθμιση, τα επιμέρους κριτήρια αφήνουν αρκετό χώρο, ώστε να συνεχίσουν να προστατεύονται από πλειστηριασμούς για τον επόμενο χρόνο πολλοί από όσους έχουν σήμερα «κόκκινα» δάνεια και χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα ή σχετικά μικρή περιουσία. Από την άλλη, όμως, η πληθώρα των προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά καθιστά τη ρύθμιση προβληματική. Παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης υποστήριξε χθες πως συνεχίζει να προστατεύεται το 90% των δανειοληπτών, στην πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πόσοι τελικά θα αποκλειστούν.
Οι «κρυφοί» κίνδυνοι
Η νομοθετική ρύθμιση που παρουσίασε χθες η κυβέρνηση για τους πλειστηριασμούς αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτήματα, ενώ εμπεριέχει «κρυφούς» κινδύνους:
• Η κατάργηση της διάταξης που απαγόρευε τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας σημαίνει ότι από 1.1.2014 οι τράπεζες θα μπορούν να ξεκινήσουν διαδικασίες επίσπευσης πλειστηριασμών και οι δανειολήπτες θα πρέπει να σπεύσουν να κάνουν ανακοπές μέχρι να αποδείξουν ότι πληρούν μία προς μία όλες τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος.
• Δεν είναι ξεκάθαρο με ποια διαδικασία οι δανειολήπτες θα αποδεικνύουν ότι πληρούν τα κριτήρια, ώστε να αποφύγουν τους πλειστηριασμούς.
• Δεν διευκρινίζεται τι θα συμβαίνει στην περίπτωση που κάποιος δανειολήπτης έχει πάψει να εξυπηρετεί περισσότερα του ενός δάνεια -στεγαστικά, καταναλωτικά, επισκευαστικά- σε περισσότερες από μία τράπεζες. Ποιο δάνειο και τι δόση θα πληρώνει, ποια διαδικασία θα ακολουθήσει; Λόγου χάριν, θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην τράπεζα που επισπεύδει πλειστηριασμό;
• Η αντικειμενική αξία των 200.000 ευρώ θεωρείται χαμηλή για την προστασία της πρώτης κατοικίας, ειδικά όταν το σύνολο των υπόλοιπων περιουσιακών στοιχείων που πρέπει να έχει κανείς για να προστατευτεί είναι 70.000 ευρώ (αυτοκίνητο, οικόπεδο, δευτερεύουσα κατοικία, καταθέσεις κ.ά.). Στην πραγματικότητα, δίνεται για πρώτη φορά στην τράπεζα η δυνατότητα να βάλει χέρι στην πρώτη κατοικία αφού η αξία των υπολοίπων είναι πολύ μικρή.
……………………………..
Τα κριτήρια αναστολής
1. Αντικειμενική αξία κύριας κατοικίας μέχρι 200.000 ευρώ (έφτανε μέχρι 450.000 ευρώ για οικογένεια με τέσσερα παιδιά)
2. Καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς ασφαλιστικές κρατήσεις, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) μέχρι 35.000 ευρώ για μισθωτούς και συνταξιούχους (προσαύξηση των κριτηρίων κατά 10% για τρίτεκνους και άτομα με αναπηρία άνω του 67%)
3. Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μέχρι 270.000 ευρώ, αλλά με πλαφόν τις 15.000 σε καταθέσεις
4. Υποχρεωτική καταβολή δόσης ίσης με το 10% του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ και 20% για το υπερβάλλον έως τα 35.000 ευρώ. Εξαιρούνται οι άνεργοι χωρίς άλλα εισοδήματα πλην του επιδόματος.
……………………………………….
Τι θα γίνει με όσους…
Δεν είναι «μπαταχτσήδες», δυσκολεύονται να πληρώσουν το στεγαστικό αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια
Σε τρεις κατηγορίες χωρίζονται πλέον οι δανειολήπτες στεγαστικών δανείων. Στην πρώτη, υπάγονται οι λεγόμενοι «μπαταχτσήδες» (μένει να δούμε πόσοι είναι τελικά), στη δεύτερη εντάσσονται όσοι πληρούν και τα τέσσερα κριτήρια, ώστε να προστατεύονται από τους πλειστηριασμούς στην πρώτη κατοικία και στην τρίτη κατηγορία είναι όλοι εκείνοι που δεν πληρούν τουλάχιστον ένα από τα προαπαιτούμενα (π.χ. αντικειμενική αξία άνω των 200.000 ευρώ, ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μεγαλύτερο των 35.000 ευρώ κ.λπ.), αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολία αποπληρωμής του δανείου τους και δεν είναι «μπαταχτσήδες». Για αυτή την τρίτη κατηγορία, τραπεζικοί κύκλοι σημείωναν ότι όλες οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να προχωρήσουν στη ρύθμιση του στεγαστικού δανείου, υπό την προϋπόθεση φυσικά να υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον δανειολήπτη.
Οπως άλλωστε υποστηρίζουν οι τράπεζες, έχουν ήδη προχωρήσει σε ρυθμίσεις περισσότερων από 500.000 δανείων και ενώ υπήρχε η προστασία από τους πλειστηριασμούς. Ο αριθμός των «κόκκινων» δανείων, που βρίσκονται δηλαδή σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών, υπολογίζεται στις 50.000-60.000. Εκτιμάται εξάλλου ότι η ρύθμιση του υπουργείου Ανάπτυξη θα αποτελέσει τη βάση αυτών των ρυθμίσεων, κυρίως για τους δανειολήπτες εκείνους που βρίσκονται οριακά εκτός του καθεστώτος προστασίας.
Υπενθυμίζεται ότι η οδηγία του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος προς τις τράπεζες είναι να φροντίσουν, ώστε να μην «κοκκινίσουν» κι άλλα δάνεια, να προχωρήσουν σε πιο δυναμικές ρυθμίσεις, να υποβάλουν συμπληρωματικά σχέδια διαχείρισης των προβληματικών δανείων και να προχωρήσουν άμεσα σε μια πιο κεντροποιημένη διαχείριση των προβληματικών δανείων. Επιπρόσθετα, η ΤτΕ ζητά από τις τράπεζες να συνεργαστούν για τη διαχείριση των δανείων κοινών πιστούχων, δηλαδή δανειοληπτών που έχουν λάβει δάνεια από δύο ή τρεις τράπεζες. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΤτΕ, το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση ανήλθε σε 29,3% στο τέλος Ιουνίου 2013 από 24,5% στο τέλος Δεκεμβρίου 2012. Ειδικότερα, στα στεγαστικά δάνεια, από 21,4% τον Δεκέμβριο του 2012, αυξήθηκε σε 24% τον Ιούνιο του 2013.
Αρτεμις Σπηλιώτη
………………………………………..
Πρώτα θα ψηφιστεί, μετά θα αλλάξει
Η νομοθετική ρύθμιση για τους πλειστηριασμούς συντάχθηκε χωρίς συμφωνία αλλά με την ανοχή της τρόικας, ενώ ειδικά το ΔΝΤ ήταν κάθετα αντίθετο. Οχι ότι η κυβέρνηση έκανε αντίσταση στους δανειστές. Προτίμησε όμως να ρισκάρει έναν δεύτερο, δυσκολότερο, γύρο διαπραγματεύσεων για το συγκεκριμένο θέμα μετά τον Ιανουάριο με την τρόικα, παρά να διακινδυνεύσει την ισχνή της πλειοψηφία λόγω μιας εσωκομματικής «επανάστασης» από τις κοινοβουλευτικές ομάδες της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, που δεν θα ψήφιζαν μια λιγότερο «μαξιμαλιστική» ρύθμιση. Αλλωστε, ο Κωστής Χατζηδάκης ήταν σαφής χθες όταν έλεγε «πως η Βουλή είναι κυρίαρχη, αλλά το νομοσχέδιο δεν είναι γραμμένο στην πέτρα». Εννοούσε σαφέστατα πως η μεταβατική ρύθμιση όπως είναι διατυπωμένη σήμερα έχει μικρό χρόνο ζωής. Αρκεί τώρα να περάσει από τη Βουλή και στη συνέχεια ας αλλάξει επί τα χείρω για το καλό των τραπεζών…
……………………………………..
Πού βασίστηκε το υπουργείο
Με βάση στατιστικά στοιχεία των τραπεζών, της ΕΚΤ και της Εφορίας, τα οποία «πιστοποιούν» την οικονομική ένδεια της πλειονότητας των δανειοληπτών στην Ελλάδα, υποστηρίζει το υπουργείο Ανάπτυξης ότι συνέταξε τη νομοθετική ρύθμιση για τα «κόκκινα» δάνεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά: • 9 στους 10 δανειολήπτες έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των 200.000 ευρώ. • Το 90% των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο έχουν καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των 35.000 ευρώ. • Το μέσο ποσό καταθέσεων ανέρχεται σε 3.600 ευρώ, ενώ η συνολική αξία των χρηματοοικονομικών στοιχείων (καταθέσεις, επενδύσεις, ομόλογα, μετοχές κ.λπ.) που διαθέτουν τα νοικοκυριά στη χώρα μας ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 4.400 ευρώ. Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, το 92,8% των καταθετών διαθέτει καταθέσεις ύψους έως 10.000 ευρώ.
…………………………………..
Το 2015 η «τελική λύση»
Από το 2015 και μετά η μεταβατική διάταξη προστασίας από πλειστηριασμούς καταργείται και θα αντικατασταθεί από μόνιμο πλαίσιο διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων. Τη δημιουργία του πλαισίου θα αναλάβει το υπό σύσταση Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στο οποίο θα συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών, Ανάπτυξης, Δικαιοσύνης και Εργασίας. Μεταξύ άλλων, το Συμβούλιο θα ορίσει τις αρχές του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των ετήσιων δαπανών διαβίωσης, ενώ παράλληλα η Τράπεζα της Ελλάδος θα εκδώσει Κώδικα Δεοντολογίας για τον τρόπο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο οποίος θα περιλαμβάνει ενιαίες διατάξεις αξιολόγησης κινδύνου, δυνατότητες αποπληρωμής των χρεών, τρόπους επικοινωνίας με τους δανειολήπτες κ.λπ.
………………………………………
ΓΣΕΒΕΕ – Πανελλαδική έρευνα:
Ενας στους τρεις φοβάται ότι θα χάσει το σπίτι του
Ενα στα τρία νοικοκυριά φοβάται ότι μπορεί να χάσει το σπίτι του λόγω χρεών, σύμφωνα με πανελλαδική έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ που έγινε με φόντο το νομοσχέδιο για τον φόρο ακινήτων και την απελευθέρωση των πλειστηριασμών. Σύμφωνα με την έρευνα, η οποία διενεργήθηκε σε δείγμα 1.200 ατόμων μέσα στον Δεκέμβριο, υπολογίζεται πως περίπου 1 εκατομμύριο νοικοκυριά στην Ελλάδα με ιδιόκτητη κατοικία επιβαρύνονται από στεγαστικό δάνειο. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στο 28,1% του συνόλου των νοικοκυριών που διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία. Από αυτούς, περίπου 168.000 νοικοκυριά (16,8%) έχουν καθυστερημένες οφειλές σε μόνιμη βάση, ενώ άλλα 220.000 νοικοκυριά (22%) πληρώνουν τις δόσεις του με συχνές καθυστερήσεις. Σε ποσοστό 61,2%, ωστόσο, οι δανειολήπτες λένε πως πληρώνουν πάντα στην ώρα τους τις υποχρεώσεις του στεγαστικού δανείου. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της ΤτΕ, όπου καταγράφεται αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο 30%. Η Συνομοσπονδία προσθέτει πως αν ληφθούν υπόψη και τα επιχειρηματικά, τα οποία έχουν εμπράγματες διασφαλίσεις (με προσημείωση προσωπικής περιουσίας), τότε το πρόβλημα γίνεται οξύτερο. Η έρευνα καταδεικνύει τη μεγάλη ανησυχία των ελληνικών νοικοκυριών για το αν θα μπορέσουν στο μέλλον να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και να κρατήσουν το σπίτι τους, καθώς το 32,3% των ερωτηθέντων απάντησε ότι φοβάται πως θα χάσει το ακίνητό του έναντι του 64,6% που δήλωσε πως δεν ανησυχεί. Παράλληλα, σε ποσοστό 35% τα νοικοκυριά που ρωτήθηκαν απάντησαν πως έχουν συσσωρευμένες οφειλές, στις οποίες εκτιμούν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν το επόμενο έτος, με την ΓΣΕΒΕΕ να επισημαίνει πως οι νέες φορολογικές επιβαρύνσεις θα επιτείνουν την οικονομική αδυναμία και θα αυξήσουν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Σύμφωνα με την έρευνα, το 2013 το 44% των νοικοκυριών κλήθηκε να πληρώσει φόρους για την ακίνητη περιουσία έως 500 ευρώ, το 22,8% πλήρωσε από 500 έως 1.000 ευρώ, ενώ επίσης το 22,8% κατέβαλε πάνω από 1.000 ευρώ.
