Του Ιάκωβου Ανυφαντάκη

«Η Μνήμη, η Ιστορία, η Λήθη» ένα από τα σημαντικότερα έργα στις σπουδές μνήμης, βιβλίο αναφοράς για κάθε σύγχρονο ερευνητή, κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ινδικτος (μτφ. Ξενοφών Κομνηνός ). Ο Πολ Ρικέρ υπήρξε γνωστός ως φιλόσοφος, σε αυτό το έργο, όμως, αντλεί το υλικό του από διαφορετικές πειθαρχίες προσφέροντας μια εξαιρετική επεξεργασία των τριών εννοιών του τίτλου.

Ο Κώστας Κωστής, από την άλλη, στα «Κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας» παρακολουθεί τη διαδικασία δημιουργίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους από μια μικρή επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που ήταν προεπαναστατικά (Πόλις). Η πολυσέλιδη έκδοση δεν τρόμαξε το κοινό, αφού το βιβλίο σημείωσε εμπορική επιτυχία, απόδειξη της αναζήτησης από το αναγνωστικό κοινό της Ιστορίας– ή μήπως της ουσίας;– των θεσμών καλούνται να μετασχηματιστούν σήμερα.

Φυσικά, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και η δεκαετία του ’40 από τις μελέτες που συζητήθηκαν. Στους «Οπλαρχηγούς του ΕΔΕΣ στην Ηπειρο 1942-1944» (Εστία) ο Βαγγέλης Τζούκας καταφέρνει μέσα από το τοπικό και το συγκεκριμένο να μας επιτρέψει μια ευρύτερη ανάγνωση στο τέλος του παλιού κόσμου της Ηπείρου και την ανάδυση του νέου που ήρθε με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην άλλη πλευρά, στη δημιουργία του Γ΄ Ράιχ μας ταξιδεύει ο Ρίτσαρντ Εβανς («Η Ελευση του Γ΄ Ράιχ», μτφ. Κώστας Αντύπας, Αλεξάνδρεια) σε ένα βιβλίο που αποδεικνύεται επώδυνα επίκαιρο. Ξανά από την Αλεξάνδρεια, ο Μαρκ Μαζάουερ, ο μοναδικός ίσως ιστορικός που έχει τακτικούς αναγνώστες στην Ελλάδα, προσφέρει στο τελευταίο του βιβλίο μια ενδελεχή μελέτη στην ιδέα της Ευρώπης, της πολιτικής ένωσης μεταξύ των κρατών της Ηπείρου που σκοπό είχε να εξασφαλίσει ευημερία σε όλα τα μέρη («Κυβερνώντας τον κόσμο», μτφ. Ελένη Αστερίου). Σε μια εποχή που ο φόβος για το τέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι έντονος, το ιστορικό της γέννησής της δίνει την ευκαιρία να στοχαστούμε εκ νέου σχετικά με την αξία της.