Η υπευθυνότητα ως μόνη οδός της ζωής μας
Της Μαριαλένας Σπυροπούλου*
Μπροστά μου προπορεύεται ένα ταξί. Παρατηρώ τον οδηγό του στην Κηφισίας αρκετή ώρα. Παρακωλύει πολύ συνειδητά δύο ρεύματα της κυκλοφορίας, προσπαθώντας να καλύψει και τη δεξιά λωρίδα, στην περίπτωση που θα ανακύψει πελάτης, και τη μεσαία για να τρέχει πιο γρήγορα και να ελίσσεται. Πίσω του όλοι εμείς οι υπόλοιποι πασχίζουμε να τον κάνουμε να αποφασίσει πού θέλει επιτέλους να πάει.
Παρακολουθώ απορημένη τις ειδήσεις που σχετίζονται με το άνοιγμα των Πανεπιστημίων έπειτα από τρεις μήνες απεργίας των διοικητικών υπαλλήλων. Αρχές Δεκεμβρίου και τα κανάλια, οι εφημερίδες, η ενημέρωση από το υπουργείο πιέζουν ιλαροτραγικά για να μη χαθεί το εξάμηνο. Οσοι έχουμε φοιτήσει σε ελληνικό Πανεπιστήμιο, γνωρίζουμε ότι μετά τις γιορτές αρχίζει ουσιαστικά η προετοιμασία για την εξεταστική του χειμερινού εξαμήνου. Ποιον κοροϊδεύουν; Ποιο εξάμηνο να χαθεί; Το χαμένο; Επιπλέον ζητούν να δηλώσουν μόνοι τους οι διοικητικοί υπάλληλοι πόσες ημέρες απήργησαν κατά τη διάρκεια όλου αυτού του τριμήνου για να παρακρατηθεί ο μισθός τους. Τώρα τους εμπιστεύεται το υπουργείο; Τώρα είναι υπεύθυνοι αυτοί οι υπάλληλοι; Με την ίδια αντιμετώπιση, κανείς δεν θα δηλώσει ότι απήργησε. Οι εφημερίδες θα γράψουν: «Τον νου σας μην τυχόν χαθεί ο μισθός σας»… κ.ο.κ.
Μια μητέρα παρακαλεί τον γιο της να φάει το αυγό του. Του τάζει ότι θα του πάρει παζλ μόνο εάν το φάει. Τους παρατηρώ στις διαπραγματεύσεις. Ο μικρός δεν τρώει το αυγό του. Η μητέρα τού παίρνει το παζλ.
Δεν θέλω να αντιμετωπίζω τα φαινόμενα με τετριμμένο τρόπο. Να δω τον ταξιτζή ως έναν κακό επαγγελματία που κοιτάει μόνο την πάρτη του στον δρόμο, τους διοικητικούς υπαλλήλους ως χαραμοφάηδες και τους πανεπιστημιακούς ως κατώτερους του λειτουργήματός τους. Παρ' όλο που όλοι βάζουν τα δυνατά τους. Ούτε τις μητέρες ως ανίσχυρες απέναντι στον μητρικό ρόλο που βάζει όρια και τα τηρεί. Από την άλλη, ολοένα και πιο συχνά ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους οι οποίοι δεν επιθυμούν να χάσουν τίποτα. «Να μείνω μέσα στο παιχνίδι με όποιον τρόπο και οι επιλογές μου να μην έχουν κόστος», σκέφτονται όλοι ασυνείδητα. Αναρωτιέμαι, πώς μπορούμε να κάνουμε ελεύθερα επιλογές χωρίς να πληρώσουμε το κόστος; Πώς μπορούμε να προχωρήσουμε ως άνθρωποι και ως κοινωνίες εάν δεν τοποθετηθούμε κάπου; Και το να τοποθετηθείς σημαίνει ότι αφήνεις κάτι άλλο. Το εγκαταλείπεις, το απελευθερώνεις. Χάνεις κάτι από τα καλά που θα είχε. Γιατί επέλεξες. Και η επιλογή κάτι σου δίνει. Σε κάνει έναν άνθρωπο που οριοθετείται, που αντέχει να βλέπει τις επιθυμίες του. Να τις κυνηγά, να ορθώνει το ανάστημά του για να τις διεκδικεί. Και περήφανα, νομοτελειακά, αντέχει αυτό που έχασε. Το άλλο. Που δεν επελέγη.
Κανείς δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά εάν δεν χάσει κάτι. Είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη εξέλιξη. Για να σταθούμε στα πόδια μας, πρέπει να απολέσουμε τη γαλήνη της μητρικής αγκαλιάς. Για να φάμε στέρεη τροφή, πρέπει να απογαλακτιστούμε. Για να διεκδικήσουμε την ανεξαρτησία μας πρέπει να αντέξουμε και τη μοναξιά μας. Σε αυτήν την κοινωνία, όλοι δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για τους μικρούς και μεγάλους θανάτους. Για τα πένθη μας, τις απώλειές μας. Χάθηκε το εξάμηνο. Χάθηκε η δυνατότητα να πας γρηγορότερα γιατί θέλεις να πάρεις μια άλλη κούρσα. Χάθηκε η δυνατότητα του παζλ, γιατί αυτή ήταν η συμφωνία, είτε μας αρέσει είτε όχι. Το ότι χάθηκαν όμως αυτά δεν σημαίνει ότι δεν θα έρθουν άλλα. Ή δεν σημαίνει ότι θα συντριβούμε.
Οι σημερινές οικογένειες δεν αντέχουν να εκθέσουν τα βλαστάρια τους στην απώλεια. Δεν αντέχουν οι ίδιοι οι γονείς να είναι συνεπείς. Γιατί συνέπεια σημαίνει ενδιαφέρον, ενασχόληση και σεβασμός. Οι πολιτικοί δεν αντέχουν να τραβήξουν μια γραμμή ευθυνών. Γιατί και οι ίδιοι ζητούν χάρες ολοένα και συχνότερα. Οι διοικητικοί, οι δημόσιοι και κάθε λογής υπάλληλοι θέλουν να απεργούν αλλά χωρίς κόστος. Και οι αποπάνω τούς κλείνουν το μάτι, γιατί ούτε αυτοί αντέχουν το κόστος.
Αναρωτιέμαι, πώς αλλιώς γίνεται; Πώς θα φτάσουμε σε ένα σημείο να επιλέξουμε την υπευθυνότητα ως τη μόνη οδό ζωής; Πώς θα ξορκίσουμε αυτό το ταραγμένο παιδί μέσα μας, που όλο κάτι του λείπει και όλο κάτι ζητά να του χαριστεί; Γιατί συνεχίζουμε να οραματιζόμαστε αλλαγές χωρίς να χυθεί ένα δάκρυ; Και επειδή ζούμε εποχές παρεξηγήσεων, δεν μιλώ για αίμα και εξτρεμιστική βία. Μιλώ για την εσωτερική μας τοποθέτηση, από γιοι και κόρες να γίνουμε επιτέλους ενήλικες. Ενήλικες χωρίς ουρές και δεκανίκια. Και τότε θα συμπληρωθεί το παζλ της ζωής μας, με τα κομμάτια της απώλειας και όχι με τα κομμάτια του συνεχούς βολέματος, χωρίς πίσω αλλά τελικά και χωρίς μπρος.
* Ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια
