Του Τάσου Τσακίρογλου
Πριν από λίγες μέρες οι «New York Times» δημοσίευσαν το άρθρο του Αμερικανού καθηγητή Ιστορίας Φεντερίκο Φινκελστάιν και του δημοσιολόγου Αργεντινού Φαμπιάν Μποζοέρ με τον προκλητικό τίτλο «Επιστρέφει ο φασισμός στην Ευρώπη;».
Οι δύο συγγραφείς συνέκριναν τις εξελίξεις σε Λατινική Αμερική και Ευρώπη, διαπιστώνοντας ότι, ενώ μέχρι σήμερα ο αυταρχικός λαϊκισμός είχε συνδεθεί με την πρώτη και εθεωρείτο ότι ανήκει στο παρελθόν για τη δεύτερη, σήμερα τα πράγματα δείχνουν να έχουν αντιστραφεί. Φέρνοντας ως παραδείγματα τις περιπτώσεις του Τσάβες και του Κίρχνερ σε Βενεζουέλα και Αργεντινή, υποστηρίζουν ότι, μετά τον θάνατο των δύο ηγετών, οι διάδοχοί τους δεν μπόρεσαν να συντηρήσουν το είδος του καθεστώτος προσωπολατρίας που εκείνοι είχαν εγκαθιδρύσει και διαβλέπουν μια παρακμή του λαϊκισμού. Αντίθετα, μελετώντας στην Ευρώπη τα παραδείγματα της Γαλλίας με τη Λεπέν, της Ολλανδίας με τον Βίλντερς, της Ιταλίας με τον Μπερλουσκόνι και τον Γκρίλο, αλλά και της Ελλάδας με τη Χρυσή Αυγή και της Ουγγαρίας με το Τζόμπικ, συμπεραίνουν ότι στην Ευρώπη, ενόψει των ευρωεκλογών, ο ακροδεξιός (ή και φασιστικός) λαϊκισμός θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της ηπείρου.
Βέβαια, ο κίνδυνος αυτός δεν είναι παρά το φυσικό επακόλουθο μιας μακράς πορείας παρακμής της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, η οποία εξάντλησε τη δυναμική της και εκφυλίστηκε σε μια συγκαλυμμένη κοινοβουλευτική «δικτατορία», η οποία εξυπηρετεί απροσχημάτιστα τις ελίτ του πλούτου και αναπαράγει σε αδιανόητο για το παρελθόν βαθμό τις κοινωνικές ανισότητες. Το ειδικό ενδιαφέρον για τα συμφέροντα και τις διασώσεις των τραπεζών, ο αυταρχισμός στην αντιμετώπιση των κοινωνικών διεκδικήσεων, ο απατηλός βερμπαλισμός που επιχειρεί να μεταμφιέσει τις ιδιοτελείς πολιτικές αποφάσεις σε προαγωγή του κοινού καλού, η μετατροπή της πλειονότητας των ΜΜΕ σε αντηχεία της διαπλοκής και ο πλήρης μαρασμός της κοινωνίας των πολιτών είναι τα πιο προφανή από τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους της «δημοκρατίας».
Μιας «δημοκρατίας» που έχει εξελίξει τα «καλύτερα» στοιχεία από τις δυστοπίες του Τζορτζ Οργουελ και του Αλντους Χάξλεϊ. Που έχει δανειστεί το Πανοπτικόν το οποίο περιγράφεται με τον Μεγάλο Αδελφό στο «1984», όπως στην περίπτωση των εφιαλτικών παρακολουθήσεων κάθε επικοινωνίας από την αμερικανική NSA, αλλά και την εθελοδουλεία και την υποταγή μέσω της κοινωνικής μηχανικής από τον «Θαυμαστό καινούριο κόσμο». Πρόκειται για μια δημοκρατία-υβρίδιο, με γονίδια τόσο από τον παραδοσιακό αυταρχισμό και την κρατική βία όσο και από ένα μεταμοντέρνο (μεταδημοκρατικό) soft ολοκληρωτισμό, βασισμένο στην πολιτική αλλοτρίωση, στον κοινωνικό κατακερματισμό και στην παρακμή κάθε έννοιας συλλογικότητας.
Τα σημερινά κροκοδείλια δάκρυα των αστικών ελίτ για την αναβίωση του λαϊκισμού και τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται, μόνο πικρά χαμόγελα μπορούν να προκαλέσουν, στον βαθμό που οι ίδιες είναι οι δράστες του βιασμού του κοινωνικού, ο οποίος προκάλεσε την «εγκυμοσύνη» για την επικείμενη γέννα, σ’ ένα κλίμα οργίων και ρωμαϊκής παρακμής. Ο αυταρχικός λαϊκισμός είναι ήδη εδώ. Το ερώτημα είναι πού στεκόμαστε εμείς, οι μετέωροι, οι ανέστιοι και οι «αποπλανημένοι».
