Πρέπει να ήταν ο μοναδικός Jazz Master που θεωρούσε τον όρο «τζαζ» «περιοριστικό και υποτιμητικό» και που αποφάσισε κάποτε (το 1980) να πάψει να εμφανίζεται σε μέρη που σερβίρεται αλκοόλ. «Εχει χυθεί πολύ αίμα, ιδρώτας και δάκρυα για να δημιουργηθεί αυτή η μουσική, για να παίζεται εκεί που ο κόσμος καπνίζει, πίνει και μιλάει», είχε εξηγήσει. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, τίποτα το κοινό δεν είχε ο Γιουσέφ Λατίφ, που έφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα σε ηλικία 93 χρονών.
Ο Αμερικανός σαξοφωνίστας και φλαουτίστας πέρασε όλη του την καριέρα καταργώντας μουσικά σύνορα και έπαιζε world music πολύ πριν εφευρεθεί ο όρος. Ξεκίνησε σαν συμβατικός τζαζίστας για να ανοιχτεί γρήγορα σε επιρροές, που άλλος κανείς δεν τολμούσε, πήρε το ένα μουσικό πτυχίο μετά το άλλο, έγραψε… συμφωνίες και σουίτες και κέρδισε Γκράμι το 1988 στην κατηγορία New Age με ένα άλμπουμ («Yusef Lateef’s Little Symphony») στο οποίο έπαιζε όλα τα όργανα μέσω overdubbing.
Γεννήθηκε το 1920 στο Τενεσί. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γουίλιαμ Εμάνιουελ Χάντλεστον, αλλά το άλλαξε σε Γιουσέφ Αμπντούλ Λατίφ στα τέλη της δεκαετίας του 1940, που ασπάστηκε το Ισλάμ. Σε ηλικία 5 χρόνων μετακόμισε με την οικογένειά του στο Ντιτρόιτ κι εκεί άρχισε να μαθαίνει σαξόφωνο, αλλά και -αργότερα- την καριέρα του στα κλαμπ πριν καταλήξει το 1960 στη Νέα Υόρκη. Στην αρχή ήταν ένας τυπικός, καλός τενόρος σαξοφωνίστας σε μπάντες όπως του Ντίζι Γκιλέσπι και του Τσαρλς Μίνγκους (με ευρύ κύκλο θαυμαστών και μαθητών), γρήγορα όμως επεκτάθηκε. Εμαθε κι άλλα όργανα (φλάουτο, όμποε), δημιούργησε το 1964 το δικό του κουαρτέτο και έγινε σταρ με επιτυχημένα άλμπουμ και πολλές περιοδείες. Ποτέ, όμως, δεν σταμάτησε ούτε λεπτό να μελετά (πήρε μάστερ από το Manhattan School of Music και διδακτορικό στην Παιδαγωγική από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης) και να πειραματίζεται.
Στην αρχή πρόσθεσε στη μουσική του παλέτα το καθόλου συνηθισμένο στην τζαζ της εποχής φλάουτο, μετά το όμποε αλλά και μη δυτικά όργανα, όπως τα shehnai και arghul. «Βαρέθηκα τη μονοτονία των ίδιων και ίδιων παλιών ήχων από τα ίδια και ίδια παλιά πνευστά. Κοίταξα σε άλλους πολιτισμούς και είδα ότι υπήρχαν πολλά καλά όργανα», έχει πει. Ετσι, μια εποχή που οι Αμερικανοί τζαζίστες το πολύ πολύ να έτειναν το αυτί τους μέχρι τη Λατινική Αμερική, ο Γιουσέφ Λατίφ πλούτισε τη μουσική του με ήχους από την Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική (πέρασε τέσσερα χρόνια σπουδάζοντας και διδάσκοντας στη Νιγηρία), αλλά και την κλασική και σύγχρονη μουσική. Οπως γράφουν, όμως, οι «New York Times», ο πυρήνας της μουσικής του, με τους μελωδικούς αυτοσχεδιασμούς και τη ρυθμική αμεσότητα, ήταν η τζαζ.
Επιμ.: Β.Γεωργ.
