Του Γιάννη Παντελάκη
Στην τελευταία σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., η Γερμανίδα καγκελάριος φέρεται να δήλωσε πως «εάν η Ελλάδα είχε αφεθεί να εγκαταλείψει την ευρωζώνη, όλα τα μέλη της θα υποχρεούνταν ν’ αφήσουν το κοινό νόμισμα σε μεταγενέστερο χρόνο». Την αποκάλυψη έκανε η γαλλική «Le Monde» και δεν διέψευσε η γερμανική κυβέρνηση. Στη χώρα μας, η είδηση προβλήθηκε μία ημέρα και ξεχάστηκε την επόμενη. Μόνο μια δήλωση του Π. Σκουρλέτη την επανέφερε για λίγο στην επικαιρότητα. Η κυβέρνηση σιώπησε, τα συγκυβερνώντα κόμματα το ίδιο.
Χωρίς διάθεση συνθηματολογίας και βερμπαλισμού, μπορούμε να μιλήσουμε για «ένοχη σιωπή». Τα δύο αυτά κόμματα διαχειρίστηκαν τις τύχες της χώρας στα τέσσερα χρόνια του Μνημονίου και μια τέτοια παραδοχή από την πλευρά των ισχυρών δανειστών ουσιαστικά εκθέτει τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 2009 έως και σήμερα. Η αναφορά Μέρκελ συνδέεται με τη θεωρία του ντόμινο, στην οποία είχαν αναφερθεί από τον πρώτο καιρό της κρίσης μια σειρά από παράγοντες της Ε.Ε. αλλά και καθηγητές μεγάλων Πανεπιστημίων. Οτι, δηλαδή, ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα συμπαρέσυρε και άλλες χώρες, με αποτέλεσμα μια γενικευμένη κρίση με απρόβλεπτες και σίγουρα αρνητικές παρενέργειες.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις είχαν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν την απειλή ντόμινο και να πετύχουν τουλάχιστον καλύτερους όρους στις δανειακές συμβάσεις όταν έκαναν τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Ο ίδιος ο Α. Σαμαράς, άλλωστε, είχε έμμεσα αναφερθεί στο θέμα πριν γίνει πρωθυπουργός. Και ο ίδιος και οι προκάτοχοί του, ωστόσο, δεν έπαιξαν αυτό το χαρτί. Οχι απαραίτητα με τη λογική του τσαμπουκά ούτε εκείνη του εκβιασμού. Αλλά με το βάσιμο επιχείρημα πως αναπροσαρμογή τέτοιου μεγέθους σε μια χώρα δεν έχει γίνει ποτέ μεταπολεμικά και ότι η ελληνική κοινωνία δεν αντέχει μεγαλύτερη βίαιη επιδείνωση του βιοτικού της επιπέδου.
Και δεν ήταν αναγκαία η σημερινή αναφορά Μέρκελ για να επιβεβαιώσει τη δυνατότητα που είχαν οι ελληνικές κυβερνήσεις. Πολλές οι σχετικές επισημάνσεις εδώ και χρόνια. «Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα πυροδοτούσε τη μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων», είχε δηλώσει στο πρακτορείο Bloomberg ο κορυφαίος Αμερικανός αναλυτής Μπάρι Αϊχενγκριν. Ο ίδιος ο πρόεδρος του ΙΙF, Τσαρλς Νταλάρα, είχε πει πως «δεν ήθελε να σκέφτεται τις συνέπειες» μιας εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, ενώ και η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωνε πως αν η Ελλάδα πεταγόταν από την ευρωζώνη, τότε οι παρενέργειες ακόμα και για τους τιμωρούς θα ήταν επώδυνες και σκληρές.
Δεν έχει νόημα να παραθέσουμε δεκάδες άλλες δηλώσεις της ίδιας λογικής και εκτίμησης. Ολοι λίγο ώς πολύ γνωρίζουν πως μια απειλή για έξοδο της χώρας μας από την ευρωζώνη (είτε ως δική της επιλογή είτε των δανειστών) θα προκαλούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Οι οποίες θα ξεκίναγαν από τις ευάλωτες χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία κ.ά.) και θα επεκτείνονταν ακόμα και σε αυτούς που μας κούναγαν το δάκτυλο απειλητικά. Kαι τότε, θα συνέβαινε αυτό που η ίδια η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ δήλωνε «οι παρενέργειες για τους τιμωρούς θα ήταν επώδυνες και σκληρές».
Τα χρόνια που προηγήθηκαν, οι δανειστές και κυρίως οι μεγάλες και ισχυρές τράπεζές τους φρόντισαν να περιορίσουν τον κίνδυνο του ντόμινο, ιδιαίτερα με την πώληση ελληνικών ομολόγων. Ωστόσο, όλοι συμφωνούν πως ακόμα και σήμερα ο κίνδυνος σημαντικών παρενεργειών και για άλλες χώρες της ευρωζώνης είναι υπαρκτός. Ακόμα και περιορισμένος να είναι, δεν θα έπαιρναν οι κυβερνήσεις των δανειστών ένα τέτοιο ρίσκο και μάλιστα στον συγκεκριμένο πολιτικό χρόνο. Λίγους μόλις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές. Ηδη, το φάντασμα της Ακροδεξιάς πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Μια κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες θα έριχνε ενδεχομένως και άλλες μεγάλες ομάδες στην ακραία αυτή λογική, ενώ παράλληλα θα ήταν μεγάλος ο κίνδυνος για σημαντική υποχώρηση των χριστιανοδημοκρατικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και αυτό, καμιά από τις κυβερνήσεις των δανειστών δεν θα το επιθυμούσε.
Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο πως η ελληνική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτό το χαρτί, έστω στο ελάχιστο. Δεν έχει διάθεση να ξεφύγει από τη λογική της απόλυτης υποταγής σε όσα οι δανειστές επιδιώκουν, την οποία ακολουθεί. Ακόμα και τώρα που η ελληνική κοινωνία έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όριά της, η φτωχοποίηση διευρύνεται με σαρωτικούς ρυθμούς και καθημερινές ειδήσεις για ανθρώπους άμεσα θύματα της κρίσης πολλαπλασιάζονται. Μια ακόμα ευκαιρία θα χαθεί…
