NEET (Not in Education, Employment or Training) ή NLEET (Neither in the Labor force nor in Education, Employment or Training) είναι συντομογραφία για μια γενιά νέων έως 24 ετών, άεργων, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς καμία προοπτική ένταξης στην αγορά εργασίας

Tου Νίκου Παπαδάκη*

Πριν από λίγες μέρες δόθηκαν στη δημοσιότητα τα βασικά πορίσματα της Ερευνας «Βαρόμετρο Απόντων. Οι Neets», η οποία υλοποιήθηκε από το ΚΕΑΔΙΚ του Πανεπιστημίου Κρήτης, την GPO, το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ και το ΙΗΔΛ του ΙΤΕ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον υποφαινόμενο. Προκειμένου να υπάρξει καλύτερη αποτίμηση των συγκεκριμένων ευρημάτων, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε συνοπτικά τι συμβαίνει με τους Neets σε διεθνές επίπεδο.

Την ένταση του φαινομένου των Neets επιβεβαιώνουν ευρήματα της πρόσφατης έρευνας του Eurofound, καθώς το 2011 «ο αριθμός των νέων ανθρώπων που ήταν Neets στην Ευρώπη έφθασε στους 7.469.100 (15-24 ετών) […] και το ποσοστό των Neets ήταν 12,9%» (Eurofound, 2012: 23).

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η ξαφνική αύξηση μεταξύ 2008 και 2010 (από 13,7% σε 15,8%) στις χώρες του OECD, με την Τουρκία να κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό 36,6% (OECD, 2013: 90). Η αύξηση, από τον ίδιο τον OECD, αποδίδεται (διακριτικά ομολογουμένως), μεταξύ άλλων και στην έλευση της οικονομικής ύφεσης (βλ. OECD, 2013: 1 και 3). Αναφορικά με την Ε.Ε., τα κράτη-μέλη που εμφανίζουν πολύ υψηλά ποσοστά Neets είναι εκείνα του Nότου (Ιταλία: 19,8%, Ελλάδα: 17,4%, Ισπανία: 18,5%) αλλά και η Βουλγαρία (22,6%) και η Ιρλανδία (18,4%) (Eurofound, 2012: 29). Αν εξαιρέσει κανείς την Ιρλανδία, που το ποσοστό των Neets παρέμεινε περίπου στάσιμο, σε όλες τις άλλες «ευπαθείς» χώρες το ποσοστό έχει αυξηθεί και μάλιστα στην Ιταλία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία αρκετά. Οι συνέπειες της οικονομικής ύφεσης είναι και εδώ φανερές. Από την άλλη, στα κράτη-μέλη τα οποία έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά Neets βρίσκουμε την Ολλανδία και τη Δανία με 3,8% και 6,3% αντίστοιχα, καθώς επίσης και το Λουξεμβούργο (4,7%) (βλ. Eurofound, 2012: 28-29). Ισχυρές οικονομίες και κράτη πρόνοιας με σοβαρή παράδοση είναι φανερό ότι λειτουργούν αποτρεπτικά στο πρόβλημα των Neets.

Το Eurofound συγκροτεί 4 clusters χωρών με βάση τα χαρακτηριστικά των Neets.

Εκτιμά ότι η πλειοψηφία των Neets, ηλικίας 15-24 έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, ενώ οι γυναίκες και οι ηλικίες 20- 24 υπερεκπροσωπούνται (βλ. Eurofound, 2012: 31). Η Ελλάδα ανήκει στο cluster με υψηλά ποσοστά Neets. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το Βαρόμετρο Απόντων, καθώς το ποσοστό των Neets ανήλθε σε 16,9% το 2013. Σύμφωνα με το Eurofound οι Ελληνες Neets στην πλειονότητά τους είναι μη ενεργοί, με δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό επίπεδο και χωρίς εργασιακή προϋπηρεσία, ενώ η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στις χώρες που η οικονομική ύφεση επέφερε δραματικές επιπτώσεις στον αριθμό των Neets (Eurofound, 2012: 39 και 41).

H έρευνα «Βαρόμετρο Απόντων» επιβεβαιώνει κάποιες από τις υποθέσεις του Eurofound όπως το υψηλό ποσοστό Neets που είναι απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (28,4% έναντι 10,3% του πληθυσμού 15- 24). Διαψεύδει όμως μια σειρά άλλων εκτιμήσεων. Αντίθετα με τις υποθέσεις του Eurofound, η πλειονότητα των Ελλήνων Neets έχει προηγούμενη εργασιακή εμπειρία (69,3%- GPO & ΚΕΑΔΙΚ 2013: 20) δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ανενεργοί, παρά μόνο ένα ποσοστό 6,8%- (GPO & ΚΕΑΔΙΚ 2012: 26), ενώ στη συντριπτική πλειονότητά τους όσοι είχαν εργαστεί στο παρελθόν αποφαίνονται ότι έχασαν τη δουλειά τους λόγω περικοπών προσωπικού, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης (βλ. και Κοτρόγιαννος κ.ά., 2013: 188).

Οι συγκεκριμένες ερμηνευτικά ενδιαφέρουσες αποκλίσεις, όπως και το πλήθος των συμπερασμάτων της έρευνας «Βαρόμετρο Απόντων», που επιτρέπουν την εμβάθυνση στο φαινόμενο των Neets καταδεικνύουν τη σημασία πρωτογενών ερευνών όσο και την ανάγκη σχεδιασμού μιας στρατηγικής ολοκληρωμένης παρέμβασης τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Κ-Μ.

Πηγές

Eurofound (2012), «NEETs – Young people not in employment, education or training». Luxembourg: Publications Office of the European Union.

GPO & ΚΕΑΔΙΚ (2012), «Εργο: Βαρόμετρο Απόντων». Παραδοτέο 3.1a

GPO & ΚΕΑΔΙΚ (2013), «Εργο: Βαρόμετρο Απόντων». Παραδοτέο 3.1b

Κοτρόγιανος, Δ., Τζαγκαράκης, Σ., Χουρδάκης, Μ., Καμέκης, Α. (2013), Παρουσίαση αποτελεσμάτων ποιοτικών συνεντεύξεων, στο Ν. Παπαδάκης (επιμ.), «Βαρόμετρο Απόντων. Οι Neets στην Ελλάδα». Αθήνα: Σιδέρης, 175- 208.

OECD (2013), How difficult is to move from school to work, in «Education Indicators in Focus». Paris: OECD, April 2013.

* Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας «Βαρόμετρο Απόντων. Οι Neets»