…Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε,
ώς τους Ινδούς.
«Στα 200 π.Χ.» Κ.Π. Καβάφης
Της Πέπης Ρηγοπούλου
Ο Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης πέθανε παραμονές Χριστουγέννων στη Μόσχα. Στην πόλη που τον είχα συναντήσει την άνοιξη του 1987 για να μου μιλήσει για το θαυμαστό του ταξίδι ώς τη Βακτριανή. Στα ίχνη αρχαιολογικών θησαυρών που στάθηκε τυχερός να ανακαλύψει. Ηταν και η σχέση του με το χώμα, με τη γη που τον βοήθησε, αυτόν, τον άνθρωπο που έσκαβε αδιάκοπα και έβρισκε αδιάκοπα. Ευρήματα που τα μύριζε ανιχνεύοντας την προέλευση, την αξία, τις διακυμάνσεις της κάτω από το χώμα ζωής τους.
Εφερνε στο φως ιστορίες για τις μετακινήσεις λαών και πολιτισμών, και για τα ταξίδια και τις συναντήσεις των μορφών, όταν για παράδειγμα ξαναβρήκε τα μινωικά ταυροκαθάψια, τους αγώνες δηλαδή ισορροπίας στα κέρατα των ταύρων, σε γλυπτή αναπαράσταση στον θησαυρό του Τίλια Τεπέ, στο κατεχόμενο τότε από τους Ρώσους Αφγανιστάν. Αραγε αγώνες αντίστοιχους με αυτούς που γίνονται ακόμα σήμερα στην Ισπανία; Τα κατεχόμενα εδάφη μπορεί να κρύβουν θησαυρούς. Ομως στη θέση του πολιτικού, του κατακτητή, πρέπει να πάρει τον λόγο ο ερευνητής, αυτός που επί καλού και επί κακού φτιάχνει την ιστορία. Είτε σαν κατασκευή για τα αφεντικά του, αν τα θεωρεί αφεντικά, είτε σαν ένα πρόταγμα ελευθερίας για τους λαούς που ταξιδεύουν, που ποτέ δεν σταματούν το ταξίδι τους, γιατί ένας ηγεμόνας είναι απλώς το πρόσχημα, δεν είναι η αιτία. Ο Βίκτωρας δεν υπηρετούσε αφεντικά. Υπάκουε μόνο στην ιερή μανία της επιστήμης του και τα χιλιάδες ευρήματα που ανέσκαψε, πολλά από αυτά χρυσά, τα άφησε πίσω του, στον πολύπαθο λαό του Αφγανιστάν, όπου δυστυχώς ακόμα αγνοείται η μοίρα τους.
Ο Βίκτωρας ήταν ένας κυνηγός. Ανθρωπος της μεγάλης στέπας, με τη μονότονη εναλλαγή του τοπίου, αλλά και άνθρωπος της μεγάλης Ελλάδας, άνθρωπος που δεν έσκυβε μπροστά στην εκάστοτε εξουσία. Οι εξουσίες έρχονται και παρέρχονται, όμως αυτό που μένει είναι η επιμονή κάποιων ανά τον κόσμο εργατών που βρίσκουν το προς τι της ζωής. Ο παγκόσμια αναγνωρισμένος αυτός αρχαιολόγος ήταν αυτό που θα μπορούσε να είναι οι άνθρωποι και οι λαοί, όταν πατούν τη γη όχι για να τη μολύνουν και να την καθυποτάξουν, αλλά για να την καθαγιάσουν.
Δεν σταμάτησε να σκάβει ακόμη και όταν τα τελευταία χρόνια είχε προβλήματα με τα πόδια του. Ως τον τελευταίο Νοέμβρη έσκαβε και έβρισκε. Ζωροαστρικά ίχνη, ίχνη από τις χώρες του ήλιου, στην Τουρκμενία. Δεν τα κατάφερα να είμαι μαζί του σε κάποια από αυτές τις ανασκαφές όπου με είχε καλέσει. -Ξέρεις, μου έλεγε, κάνει κρύο εκεί τα βράδια. Ομως με μια βότκα όλα φαίνονται πιο εύκολα. -Μια βότκα; του έλεγα. Ενα ποτήρι θα το αντέξω. -Μα δεν μιλώ για ένα ποτήρι, μου έλεγε. Ενα μπουκάλι θέλω να πω. Ας μου συγχωρήσει την οικειότητα που ξυπνά μέσα στο πένθος, ο αγαπημένος φίλος που το έργο του είναι καύχημα και σημαία του οικουμενικού πολιτισμού.
